Nga Benko Gjata
Tiranë, 9 maj NOA - Saimir Pirgu, 28-vjeçari shqiptar me origjinë nga Elbasani është sot një nga tenorët më të njohur e më të kërkuar të skenës operistike ndërkombëtare.
Me një ritëm prej enfant prodige, ai i përfundon në vitin 2003, në Konservatorin e Bolzanos, në Itali, studimet e nisura në moshën 6 vjeçare në qytetin e lindjes.
Në Itali e ka zanafillën edhe karriera e tij profesionale.
Po këtu, në 2004-ën, Saimir Pirgu debuton si profesionist, në moshën rekord 22 vjeçare, në rolin e Ferrandos, në operan moxartiane "Così fan tutte" të drejtuar nga maestro i madh Italjan Claudio Abbado.
Që atëherë karriera e tij, e vlerësuar me çmime prestigjioze ndërkombëtare, ka shënuar vetëm rritje të shpejtë dhe suksese të njëpasnjëshme.
I vlerësuar nga Pavarotti si një nga talentet më premtuese të lirikës botërore, Pirgu debuton në Vjenë, në Berlin, në Salzburg, në Romë, në Londër, në Paris, në New York e në Los Angeles, përkrah profesionistëve më të mëdhenj të skenës ndërkombëtare.
Fundi i Prillit e gjeti në Torino, ku interpretoi, i drejtuar sërish nga Claudio Abbado, në koncertin Mozart Rekuiem.
Në një intervistë për gazetarin Benko Gjata, Pirgu rrëfen për publikun shqiptar etapat më të rëndësishme të karrierës së tij profesionale deri më sot.
A keni dhënë ndonjëherë tjetër shfaqje në Torino?
Jo, kjo është hera e parë në këtë qytet dhe jam me të vërtetë i lumtur që ndodhem këtu. Kam dëgjuar se Torino ka një publik artdashës, të ngrohtë dhe të kualifikuar, prandaj për mua shfaqja këtu do të jetë një kënaqësi.
Koncerti i Torinos shënon për ju një rikthim. Atë të bashëkpunimit me Claudio Abbadon. Si jeni njohur me maestron e madh?
Me Claudio Abbadon jam njohur në vitin 2003, në një audicion për operan "Così fan tutte". Pak kohë më parë pata fituar në dy konkurse të rëndësishme kantoje çmimin "Enrico Caruso", në Milano dhe atë "Tito Schippa", në Lecce. Gjatë një audicioni, një person i afërt me Abbadon më kishte pikasur dhe më kishte prezantuar tek maestro.
Sot ju jeni një nga profesionistët më të kërkuar të muzikës lirike, një nga yjet e skenës operistike ndërkombëtare. Po cilat janë fillimet tuaja, ku e ka zanafillën rruga juaj drejt suksesit?
Studimin e muzikës e kam filluar në moshën 6 vjeçare. Talentin, apo më mirë prirjen time e ka "zbuluar" për herë të parë një mësuese muzike. Në atë kohe mësuesit e muzikës shkonin në shkolla e kopshte për të përzgjedhur talentet e reja. Audicionin e parë ma kanë bërë në kopsht. Prindërit e mi më kishin regjistruar në shkollën "Jeronim de Rada", në Elbasan, të cilën duhej ta frekuentoja së bashku me vëllanë tim binjak, por një telegram ju ‘komunikoi' se unë duhej të vazhdoja studimet në shkollën e muzikës, fillimisht për violinë.
Studiova në Elbasan, tashmë për kanto, deri në vitin e dytë të shkollës së mesme. Atje frekuentoja liceun artistik ‘Onufri'. Pak a shumë në atë kohë kuptova se qyteti im i lindjes nuk mund të më ofronte mundësitë që kërkoja. Vendosa ti vazhdoja studimet në Tiranë. Ju kërkova prindërve të mi të më ndihmonin për tu transferuar. Mendoja të jetoja në konvikt, ndërkohë që do të vazhdoja studimet në liceun artistik "Jordan Misja" të kryeqytetit.
Por im atë mendonte ndryshe. Ai është jetim. Dhe më tha se nuk dëshironte që edhe unë, djali i tij, të rritesha vetëm, duke jetuar në struktura publike, një përvojë të cilën ai e kishte kaluar vetë. Kështu, për të mbështetur aspiratat e mia, prindërit e mi shitën apartamentin tonë në Elbasan dhe të gjithë familjarisht u transferuam në Tiranë. Këtu kemi jetuar në një shtëpi me qera në periferi, në zonën e qytetit të nxënësve.
Në Liceun Artistik të Tiranës u diplomova në vitin 2000. Gjatë vitit të fundit të shkollës, Ambasada Italiane në Tiranë, ose më saktë Instituti Italian i Kulturës, na dërgoi disa formularë dhe materiale informuese për mundësitë e vazhdimit të studimeve të larta në Itali. Në materiale prezantoheshin 4-5 institute apo shkolla muzike ku mund të bëja kërkesë të shkoja, Accademia Santa Cecilia, Conservatori Giuseppe Verdi në Milano, shkollat në Bolzano, Torino, Bologna.
Përse zgjodhët pikërisht Bolzanon?
Mendova se konservatorët e Romës apo të Milanos, për shkak të flukseve të mëdha të kërkesave që ju drejtoheshin, nuk kishte shumë shanse të më përgjigjeshin. Ndërsa në Bolzano, këto shanse ishin më të mëdha. Ajo e Bolzanos ishte gjithashtu një shkollë mjaft prestigjioze, e cila frekuentohej nga emra të mëdhenj të muzikës botërore si pianisti Michelangeli. Atje zhvillohej gjithashtu edhe konkursi i njohur për piano ‘Bossoni'. Bolzano ishte gjithashtu fare pranë Austrisë, e cila për mua ishte një alternativë e dytë, në rast se në Itali nuk do të më pranonin.
Në atë periudhë, motoja e ditës ishte "të ikim nga Shqipëria", nuk pyesnim shumë se ku apo pse. Zgjedhja e shkollës ishte e rëndësishme, kjo nuk diskutohet, por prapë kryesore ishte të largoheshe, si mënyrë për të rregulluar të ardhmen. Mbaj mend se fjalët e mia të fundit drejtuar prindërve të mi, përpara largimit nga Shqipëria ishin "Mos prisni të kthehem. Fitova s'fitova do të rri atje".
Në Bolzano pata bërë kërkesë për t'u pranuar dhe ju nënshtrova konkursit. Komisioni i vlerësimit ishte i përbërë nga dhjetë persona. Në atë garë dola i pari.
Kursi i studimeve të larta për kanto në konservatorin e Bolzanos zgjaste pesë vjet. Unë arrita ta përfundoj, me rezultate të shkëlqyera, brenda 2 viteve të para. Gjatë asaj kohe më është dashur ta studioj çdo lëndë veçmas, me profesorët e mi, pasi asnjë nga studentët e tjerë nuk ndiqte ritmin tim.
Studioja shpejt edhe për arsye të faktit se, në atdhe, familja ime po përballej me probleme ekonomike. Mbështetja e tyre nuk më ka munguar kurrë. Ata më patën dhënë gjithçka që kishin mundësi të më jepnin, madje kishin shitur edhe shtëpinë për të financuar studimet e mia. Kjo ishte për mua një përgjegjësi e madhe, ndonëse prindërit e mi nuk ma kanë përmendur kurrë.
Kështu, me paratë e para të fituara bleva një shtëpi në Tiranë për familjen time. Në vitin 2002 fitova dy çmime të rëndësishme, "Enrico Caruson" në Milano dhe "Tito Schippan" në Lecce. Secili çmim shoqërohej me nga 10 mijë euro. Me këto para si garanci mora huanë e parë bankare që më mundësoi financimin e blerjes së apartamentit.
Suksesi profesional i kësaj periudhe, flasim për vitet 2003-2004, u shoqërua edhe me rritjen e të ardhurave ekonomike. Dhe këtu më lindi një problem i paparashikuar. Prindërit e mi nisën të shqetësoheshin për burimin e të ardhurave të mia. Im atë kishte dyshime serioze për sa i përket përfundimit të studimeve. "Të gjitha shkollat duan 5-6 vjet të përfundohen," thoshte ai, "nuk të besoj që ti e ke mbaruar përpara kohe, pa parë diplomën." Unë isha diplomuar në vitin shkollor 2002-2003, me nota maksimale. Ama pergamenën zyrtare të diplomës, nuk e kam shtënë në dorë as sot e kësaj dite, për shkak të burokracisë që karakterizon këtë proçedurë në Itali. Kështu, materialisht nuk kisha se çfarë t'i tregoja!
Në atë kohë unë kisha kënduar ndërkaq në një opera. Kisha bashkëpunuar gjithashtu me maestro Abbadon, një gjigand i skenës ndërkombëtare, por që nuk njihej thuajse fare në Shqipëri. Por, fatkeqësisht, prindërit e mi nuk kishin mundur të vinin dot asnjëherë në Itali. Edhe sot e kësaj dite, pavarësisht suksesit tim dhe faktit se banoj në Verona, udhëtimet e tyre në Europë, për të më ndjekur mua, apo për motive personale mundësohen përherë nga viza të lëshuara nga shtete të tjera Europjane, si p.sh. Austria.
Pikërisht në Austri pata mundësinë të shfaqesha për herë të parë në skenë përballë prindërve të mi.
Në vitin 2004, pasi kisha bashkëpunuar në "Cosi fan tutte", të drejtuar nga Abbado, debutova në Vjenë me operan "Elisir D'amore". Ajo u transmetua drejtpërdrejtë nga televizioni Austriak dhe kritika vendase i dha shfaqjes një jehonë të jashtëzakonshme. Në atë periudhë, një koleg hoqi dorë nga pjesëmarrja në Festivalin e Salzburgut, - festivali më i madh i muzikës lirike që zhvillohet sot në botë - dhe vendin e tij në operan "Così fan tutte", ma dhanë menjëherë mua.
Në ato kohë isha si Aladini: mund të kërkoja çfarë të doja dhe do të më jepej. Kështu kërkova që prindërit e mi të ishin të pranishëm në shfaqje. Ata udhëtuan me bileta të klasit të parë nga Tirana në Vjenë dhe prej aty u transferuan në Salzburg me një automjet të shtrenjtë me shofer. Për prindërit e mi ishte padyshim një përvojë e bukur dhe mendoj se aty, ndoshta, ata nisën të kuptojnë edhe profesionin tim.
Çfarë përfaqëson për ju pjesëmarrja në Festivalin e Salzburgut dhe në përgjithësi përvoja Austriake?
Festivali i Salzburgut është një moment i rëndësishëm i karrierës sime, pas bashkëpunimit të parë me Abbadon.
Abbado ishte për mua një lloj pasaporte. Unë isha dikush që maestro i madh e kishte zgjedhur. Por kjo nuk ishte e mjaftueshme. Pas bashkëpunimit të parë me të, në shumë audicione në Itali më kanë refuzuar; herë për shkak të moshës së re dhe herë të tjera për shkak se isha Shqiptar. Ndoshta nuk ishte e lehtë për drejtuesit artistikë të "atdheut të lirikës", siç cilësohet Italia, të pranonin që një Shqiptar tu zinte vendin këngëtarëve Italjanë. Xhelozia ndoshta u theksua edhe më atëherë kur Pavarotti, në një intervistë dhënë gazetës "La Repubblica", pohoi se ndër tenorët Italianë nuk dallonte ndonjë pasardhës, por ndoshta do të ishte një Shqiptar ai që do ta zëvendësonte.
Gjithsesi, ndërsa në Itali më refuzonin fitova një audicion në Staatsoper të Vienës, ku më lidhën menjëherë një kontratë dyvjeçare. Dhe jo për role të vogla, por për role të rëndësishme. Pas kësaj përvoje të suksesshme edhe Italia u detyrua "të ulë kokën" përballë talentit tim.
Në një intervistë keni deklaruar se kanë qenë pikërisht tre tenorët, gjatë një koncerti në Caracalla, të cilin e keni ndjekur në televizor, që ju kanë frymëzuar të bëheni këngëtar lirik. A keni patur rast të njiheni me ta?
Po, i kam njohur të tre. Me Pavarotin madje na lidhte një miqësi veçanarisht e fortë. Ndërsa me Domingon jemi kolegë, do të këndojmë së bashku edhe në këtë periudhë.
A mund të na tregoni diçka më shumë për Pavarotin? Si jeni njohur me të?
Pavarotin mund të them se e kam njohur nga një rastësi fatlume. Në Bolzano nuk kisha shumë që kisha mbërritur, ndoshta nuk kishin kaluar ende gjashtë muajt e parë. Në atë periudhë përpiqesha të mbijetoja duke marrë pjesë në koncerte të vogla të organizuara nga shoqatat artistike, ndërkohë që studioja në konservatorin e qytetit. Pavaroti shkonte për pushime një herë në vit në një lokalitet aty pranë, në Merano, ku ndodhet një qendër e rëndësishme termale. Atje ai i nënshtrohej kurave dhe dietave të veçanta dhe përgjithësisht kishte mjaft kohë të lirë. Për këtë arsye thërriste pranë vetes miqtë e tij. Njëra prej tyre ishte një vajzë, një artiste nga Bolzano, të cilën ai e njihte prej vitesh. Pavaroti e pyeti me se po merrej në atë periudhë dhe ajo i tha se po vinin në skenë Traviatën, në formë koncerti. Maestro u interesua të dinte se kush ishte tenori dhe ajo ju përgjigj se ishte një djalë i ri 19 vjeçar, që isha unë. Pyetjes së Pavarotit për vetitë e mia ajo ju përgjigj: "është i zoti, por ‘bërtet' pak si tepër në veshët e mi". Kohë më vonë, pasi ishim bërë miq, maestro më ka treguar se i është përgjigjur duke i thënë: "mos u bëj kaq e keqe. Fakti që një tenor 19 vjeçar arrin të të ‘bezdisi' ty, nuk aspak është shenjë e keqe. Sille njëherë ta dëgjoj."
Dhe kështu ndodhi. Ajo i telefonoi profesorit tim, Vito Brunettit, në Bolzano dhe i kërkoi të shkonim të takonim Pavarottin. Në atë kohë, për të financuar studimet punoja edhe si pjatalarës. Jetoja dhe punoja në një strukturë për studentë të administruar nga priftërinjtë Salesianë. Përpara se të shkoja të takoja Pavarotin kisha punuar në kuzhinë dhe, i ‘inkurajuar' edhe nga mësuesi im, bëra dush për të hequr nga trupi erën e makaronave.
Rrugën për tek Pavaroti e kemi bërë me një Ford të vjetër. Kur mbërritëm nuk pata kohë as ti thoja mirëdita, hymë, si të thuash, direkt në thela. Ai më pyeti se çfarë dija të këndoja dhe ramë dakord për "Una furtiva lacrima". Pas dy versave të para më ndaloi dhe më pyeti: "Kush të ka mësuar të këndosh kështu!". Atë ditë këndova edhe disa herë të tjera për Pavarotin, i cili më lavdëroi.
Por ajo ditë mbaroi dhe nuk mendoja absolutisht se do të përsëritej më.
Kur, pas dy ditësh, dikush më mori në telefon dhe më tha, "Jam maestro Pavaroti dua të takohemi sërish" nuk e besova. Mendova se ishte mësuesi im, Vito Brunetti, që po tallej me mua. Faktikisht ishte Pavaroti dora vetë! Ai duhej të qëndronte 20 ditë në Merano dhe për fatin tim të mirë e kishte kohën të lirë. Punuam bashkë edhe rreth 10 ditë të tjera, të cilat qenë për mua një përvojë e bukur dhe e vyer.
Me Pavarotin u lidhëm sërish kur fitova çmimet e para. Ai më përgëzoi dhe kur mësoi se do të debutoja me Abbadon më tha: "Ke hyrë nga dera kryesore. Përgatitu mirë pasi që këtej e tutje nuk të lejohet të gabosh."
Që nga ajo kohë kemi punuar shpesh së bashku. Ai më ftonte në shtëpinë e tij të frekuentuar nga artistë të mëdhënj si Juan Diego, Marcello Giordani apo Alania. Bisedonim, por kryesisht këndonim, në pozita të barabarta, si kolegë, ndonëse ai ishte një nga të mëdhenjtë e skenës ndërkombëtare. Pavaroti nuk të jepte mësim, në kuptimin e mirëfilltë të fjalës, por të jepte mundësinë të përfitoje nga përvoja dhe nga teknika e tij. Secili, sipas aftësive dhe karakteristikave të veta, fitonte diçka nga Pavaroti.
Miqësia jonë mbeti përherë shumë e fortë dhe unë isha ndër personat e paktë që ai, në porositë e tij të fundit, kishte lejuar të merrnin pjesë në funeralin e tij.
Po njohja me Placido Domingon?
Ndërsa me Placido Domingon jemi takuar në një mjedis pune. Unë punoja në operan e Vienës, ku ai bëri një audicion, në vitin 2006. Asokohe vinim në skenë Don Giovannin apo Traviatën. Ai kishte dëgjuar për mua, ndonëse nuk njiheshim. Audicioni ishte për operan "Gianni Scicchi", të cilën do ta drejtonte në Los Angeles regjizori i famshëm hollivudian Woody Allen. Domingo ishte drejtor artistik i "LA.Opera" dhe "Gianni Schicchi" u realizua me sukses vitin që shkoi. Muajin që vjen, në Maj, do të jemi bashkëprotagonistë në Paris, me operan "Cyrano de Beregerac" ku ai interpreton Cyranon, ndërsa unë Cristianin.
Si mund ta përshkruani përvojën mw Woody Allenin? A keni menduar ndonjëherë për ta "modifikuar" rrjedhën e karrierës suaj në drejtim të Hollywoodit?
Absolutisht jo. Përvoja me Allenin ishte interesante dhe mbi të gjitha e vlefshme nga pikëpamja e vizibilitetit mediatik. Por unë e dashuroj profesionin tim dhe nuk kam ndër mend asnjë zhvillim tjetër. Kam punuar deri më sot me dirigjentë maestro të mëdhenj të muzikës klasike si Abbado, Muti, Harnacourt, etj., dhe kur ke fatin të punosh me ta ndërton gur pas guri repertorin tënd. Pjesa më e madhe e artistëve që e kanë këtë fat arrijnë ta bëjnë këtë në moshen 40-50 vjeçare, kurse unë e kam patur që herët. Nuk kam ndër mend ta tradhëtoj vokacionin tim.
Pavarotti, Domingo, Abbado, Muti, Harnancourt...nga Parisi në New York, nga Londra në Los Angeles, nga Vjena në Tokio. Të gjitha veprimtari të nivelit më të lartë. Mendoj se mund të pohohet se ju jeni një ndër Shqiptarët më aktivë në skenën ndërkombëtare. Veprimtaria juaj, natyrisht në fushën ku veproni, pra atë të artit dhe të kulturës, është të paktën po aq e dukshme sa edhe ajo e përfaqësuesve më të lartë të shtetit Shqiptar. Në një intervistë që keni dhënë kohët e fundit pohoni se e pranoni me kënaqësi rolin e ambasadorit Shqiptar në botë. A është me të vërtetë kështu?
Unë jo vetëm e pohoj një gjë të tillë, por e luaj tashmë këtë rol. Nuk kam nevojë të pajisem domosdoshmërisht me një pasaportë diplomatike për të përfaqësuar vendin tim, këtë punë e bëj vetvetiu, pasi është pjesë e veprimtarisë sime profesionale. Zakonisht, pas një shfaqjeje, ne na presin ambasadorë e krerë shtetesh. Kështu do të ndodhë për shembull edhe sot. Bashkë me maestro Abbadon jemi të ftuar të marrim pjesë në një pritje që jepet për nderin tonë nga autoritetet më të larta të qytetit të Torinos. Këto janë mundësitë që na jepen.
Mbretëresha Elisabetë, sovrane e Mbretërisë së Bashkuar, pas shfaqjes së "Gianni Schichit" në Londër, kërkoi të takohej personalisht me artistët. Ajo shpenzoi pak kohë me ne dhe u interesua për veprimtarinë tonë. Mendoj se shumë politikanë të botës ta kishin për nder të takoheshin dhe të bënin fotografi me të. Kështu, për ne është ndoshta edhe më e lehtë të komunikojmë në një nivel të caktuar.
A keni marrëdhënie me botën artistike shqiptare?
Fatkeqësisht jo shumë. Pasi niveli profesional i veprimtarisë që zhvilloj ka nevojë edhe për një nivel të lartë përgatitje të gjithanshme organizative dhe administruese. Fatkeqësisht, Shqipëria sot nuk ofron shumë mundësi në këtë drejtim. Vendit tonë nuk i mungojnë profesionistët e zot, si p.sh. maestro Zhani Ciko, por ka edhe shumë pseudo-profesionistë të fushës, të cilët nuk njohin as emrat e operave. Por edhe njerëzit e përkushtuar, si në rastin e z. Ciko i kanë duart e lidhura pasi ju mungojnë mjetet e duhura financiare. Cfarë mund të bësh me një buxhet prej 200 mijë eurosh në vit? Sidomos po të konsiderohet se në këtë shifër duhet të përfshihet gjithçka? Me gjithë dëshirën e mirë, shpenzimet e kësaj veprimtarie duhen paguar. Nuk mund të mendosh të ftosh një personalitet të nivelit të Harnacourt, p.sh., në mënyrë amatoreske. Është folur p.sh. për të ftuar në Shqipëri Placido Domingon, ashtu siç është biseduar më parë edhe për të sjellë Pavarottin. Kurrë nuk është bërë gjë. Përshtypja ime është se vendoset të futet dora në xhep vetëm atëherë kur ka ndonjë përfitim politik. Ndërsa unë mendoj se politika dhe arti duhet të konsiderohen si dy gjëra të ndara. Drejtori artistik është drejtor artistik, nuk ndryshon gjë nëse është i djathtë apo i majtë. Po kështu, nëse arti ka nevojë për një financim të caktuar, kjo nuk ka lidhje me kahët politikë. Shqipëria ka tashmë një traditë me operën dhe mendoj se duhet punuar për të mos e humbur. E kuptoj vendi ynë ka sot përparësi të tjera, pasi duhen rindërtuar shkollat dhe infrastrukturat e tjera, por mendoj se mund dhe duhet të ketë më tepër respekt edhe për artin dhe artistët.
Në Shqipëri dhe në botë studiojnë dhe punojnë më mijëra artistë të rinj Shqiptarë. Edhe këtu, në Konservatorin e Torinos kanë kaluar vitet e fundit me qindra artistë Shqiptarë. Pjesa më e madhe e tyre janë të rinj dhe mendoj se secili dëshiron suksesin, në fushën e tij. Ç'mesazh do t'u përcillnit atyre?
Mesazhi im kryesor do të ishte të mos hiqnin kurrë dorë. Si edhe të studiojnë e të përgatiten shumë. Zakonisht në shkollë studiohet aq sa të japin, duhet bërë tre herë më shumë, përndryshe nuk je i ndryshëm nga shumë të tjerë. Secili ka fatin e tij dhe vendin e vet në botë. Nuk është e thënë që të gjithë muzikantët p.sh të arrijnë të bëhen Abbado. E rëndësishme është të japësh maksimumin dhe të arrish maksimumin e asaj që të lejojnë aftësitë e tua. Një tjetër gjë e rëndësishme është të mos jepesh kurrë, të mësosh të ringrihesh edhe pas ndonjë disfate. Në profesionin tim p.sh përqendrimi mendor është shumë i rëndësishëm. Rolet ndërrojnë shpesh dhe po ashtu edhe partnerët e nivelit më të partë. Duhet të dish të adaptohesh dhe të përballësh çdo natë me një publik egzigjent prej mijëra vetash.
FUND
