Sokol Koçiu, pas daljes nga burgu, avokat i Arben Grorit

Tiranë, 21 Korrik NOA - Dy avokatët e Arben Grorit kanë reaguar sot në një konferencë për shtyp për vendimin e marrë nga Gjykata e Strazburgut pro klientit të tyre.

Mbrojtja ligjore, është marrë përsipër nga Ardian Kasapi dhe Sokol Koçiu. Ky i fundit, para pak javësh doli nga qelitë pas afro shtatë vjetësh që ishte arrestuar nën akuzën e trafikut ndërkombëtar të drogave të forta.

Koçiu dhe Kasapi, duke folur para mediave sot, kanë vënë theksin edhe në rastet e tjera të shkelje të kryera nga drejtësia shqiptare duke njohur dhe konvertuar vendimet e huaja në sajë të marrëveshjeve ndërkombëtare të paratifikuara.

"Vendimi i marrë nga gjykata e Strasburgut ka rrëzuar mitin e pavarësisë për Gjykatën Kushtetuese dhe Gjykatën e Lartë, pavarësi kjo që ka një nënshkrim karshi ligjit", deklaroi mbrojtja.

Sipas tyre, ky vendim ka goditur edhe dispozitat kushtetuese. "Vendimi, - theksuan ata, - nuk mund të unifikojë praktikën gjyqësore".

Po ashtu, pala mbrojtëse e Arben Grorit, tha se këtu janë dhënë shumë vendime që nuk kanë pasur marrëveshje ndërkombëtare.

"Në fund Gjykata e Strasburgut tregoi humanizmin e saj për trajtimin çnjerëzor të Grorit", - theksoi sot gjatë një konferencë për shtyp Sokol Koçiu.

Konferenca u zhvilluar në ambientet e Holel Tiranës, ku të pranishëm qenë edhe avokatë të tjerë, si dhe përfaqësues nga Avokati i Popullit.

Në fund ata theksuan se gjykata e Strazburgut do të ketë si shembull këtë rast edhe për raste të tjera që do të gjykohen.

Grori do të ketë disa përfitime pas vendimit të Gjykatës së Strasburgut. Së pari sipas mbrojtësve atij do t'i hiqet burgimi i përjetë për vrasjen e Naim Zyberit në Itali.

Po ashtu ai do të ketë përfitim financiar, trajtim mjekësor dhe në fund fitimin e tij moral. Po ashtu vendimi i dhënë nga Strasburgu do të shfrytëzohet edhe për vendimin e dhënë për trafikun e narkotikeve, ku sipas mbrojtësve janë konstatuar shkelje gjatë gjykimit të Grorit dhe dënimit të tij me 15 vjet burgim.

/a.k/b.a/NOA/

Më poshtë vijon përmbledhja e vendimit:

N O T EÂ Â S P J E G U E S E

ME DETAJE, EKSTRATE DHE CESHTJE LIGJORE

- Shpallja e Vendimit është bërë më 07 Korrik 2009, nga "Seksioni i Katërt" i Gjykatës Evropiane për të Drejtat e Njeriut, mbledhur në Dhomën e përbërë prej:

Nicolas Bratza, President, Josep Casadevall, Giovanni Bonello, Kristaq Traja, Ljiljana MijoviÄ‡, JÃ¡n Å ikuta, PÃ¤ivi HirvelÃ¤,Â gjyqtarë, dhe Laurence Early, Sekretar i Seksionit

- Më 07 Korrik 2009 në respektim të nenit 77 të Rregullores së Gjykatës, ky vendim i është përcjellë Komitetit të Ministrave dhe Sekretariatit të Përgjithshëm të Këshillit të Evropës.Â Â

- Më 07 Tetor 2009, në respektim të neneve 42 e 44 të Konventës, ky vendim bëhet përfundimtar dhe zbatimi i tij do të mbikqyret drejtë përsëdrejti nga Komiteti i Ministrave të Këshillit të Evropës (neni 46/1 I Konventës).

- Në dispozitivin e këtij vendimi Gjykata deklaron - shkelje të nenit 3 të Konventës lidhur me trajtimin çnjerëzor të A.Grorit nga ana e autoriteteve kompetente shtetërore; - shkelje të nenit 5/1 të Konventës për burgim të padrejtë; - shkelje të nenit 6/1 të Konventës për një proces të rregullt ligjor ndaj tij; - shkelje të nenit 34 të Konventës për pengim të së drejtës së aplikantit për ankim në Gjykatën Evropiane lidhur me sëmundjen e tij.

Gjithashtu Gjykata ka vlerësuar si burgim të padrejtë për A.Grorin periudhën 15 Maj 2002 - 20 Dhjetor 2003, të cilën e ka konsideruar si burgim që është bërë për llogari të njohjes dhe konvertimit të vendimit italian.

Lidhur me sa sipër Gjykata ka vendosur që shteti shqiptar deri mëÂ datën 7 Janar 2010, ti paguaj aplikantit 8,000 (tetë mijë euro) për dëm jo material dhe 7,000 (shtatë mijë euro) për kosto dhe shpenzime.

- Në kuptim dhe zbatim të nenit 46/1 të Konventës, nenit 122/1 të Kushtetutës dhe Rekomandimit REC (2004)6 të Komitetit të Ministrave (botuar në Fletoren zyrtare Extra Korrik 2007) ky vendim ka fuqi detyruese. Ai duhet të ekzekutohet menjëherë dhe në mënyrë të drejtpërdrejtë nga shteti shqiptar.

- Lidhur me jurisprudencën vendase ky vendim konsiderohet nga Rekomandimi REC (2004)6 i Komitetit të Ministrave, si vendim "pilot-model", çka do të thotë që të gjitha çështjet analoge që janë në pritje të shqyrtimit apo shqyrtim e sipër do te zgjidhen ne frymen e ketij vendimi ndërsa ato të shqyrtuara apo do te zgjidhen po ne frymen e ketij vendimi por bazuar ne mjetet e brendeshme te ankimit te cilat do t'i garantoje shteti shqiptar.

E thënë ndryshe të gjitha njohjet dhe konveritmet e vendimeve penale të huaja nga gjykatat shqiptare, të cilat në themel kanë marreveshje ndërkombëtare të paratifikuara nga shtetet respective, konsiderohen të paligjshëm dhe duhen prishur në bazë të instrumenteve të ankimit të garantuara nga shteti shqiptar.

Po kështu do të veprohet edhe me ato vendime të gjykatave shqiptare që janë mbështetur në marrëveshje ndërkombëtare të pa ratifikuara nga shtetet e interesuara.

Çështjet ligjore

Ashtu siç përshkruhet dhe në paragrafin 3 të Vendimit, pretendimet tona konsistonin në faktin se Gjykatat Shqiptare kishin vendosur dënimin e aplikantitÂ me burgim të përjetshëm, duke konvertuar një vendim të imponuar nga gjykatat italiane në shkelje flagrante të kërkesave ligjore që rrjedhin nga ligjet në fuqi në periudhënÂ në fjalë si dhe në faktin që aplikanti gjatë periudhës së burgimitÂ ishte trajtuar në mënyrë çnjerëzore lidhur me ekzaminimin, mjekimin dhe monitorimin e sëmundjes së tij.Â Â

I. Shkelja e nenit 5/1 të Konventës lidhur me njohjen dhe konvertimin nga shteti shqiptar të vendimit italian.

Faktet.

Së pari, është e rëndësishme të theksohet se Gjykata Evropiane zbulon faktin që nga shteti italian nuk ka ekzistuar absolutisht asnjë kërkesë për njohjen dhe konvertimin e vendimit në Shqipëri, pasi nga aktet e administruara rezulton që më 28 Mars 2002, Ministria italiane e Drejtësisë informonte Zyrën e prokurorit publik se autoritetet italiane nuk do të kërkojnë njohjen dhe zbatimin e një vendimi penal të lëshuar nga gjykatat italiane sepse asnjë nga vendet nuk ishte anëtare të një marrëveshjeje ndërkombëtare për këtë çështje (para.20). Çka do të thotë se shteti shqiptar që në muajin Mars të vitit 2002 ishte vënë në dijeni të faktit që vendimi në fjalë nuk mund të njihej.

Së dyti, kundërligjshmëria e njohjes dhe konvertimit të këtij vendimi në Shqipëri ka nisur me një shkresë të autoriteteve shtetërore shqiptare për të cilën Gjykata shprehimisht thotë:Â "Më 8 Prill 2002, Ambasada Shqiptare në Romë, në një letër me njëÂ titull keqinformues "Transferimi i një shtetasi shqiptar që mbahet tashmë i ndaluar në Itali", informonte qeverinë e Shqipërisë për "kërkesën e ekstradimit" nga Ministria e Drejtësisë të Italisë për aplikantin, që sipas letrës së ambasadës po "kryente dënimin në Itali"(para. 21).

Vlerësimi i Gjykatës.

Gjykata vë në dukje se në kohën e ndalimit të aplikantit më 15 Maj 2002 procedura për njohjen dhe zbatimin e një vendimi të dhënë nga një gjykatë e huajÂ bëhej sipas nenitÂ 512 dhe 514 të Kodit të Procedurës Penale (KPr.Penale). Sipas këtyre dispozitave, procesiÂ parashtrohet përpara gjykatave të rrethit pas një kërkese të Ministrisë së Drejtësisë, menjëherë sa kjo ishte njoftuar "për dhënien e dënimit të huaj për një shtetas shqiptar" (para 153). Për më tepër njohja dhe zbatimi i dënimit të huaj ishte i kushtëzuar inter alia, nga pëlqimi i dhënë nga personi i interesuar (Neni 514-e).

Gjykata e rrethit dhe ajo e Apelit, në vendimet e tyre të 20 Qershorit 2002 dhe 24 Korrikut 2002, gjejnë se natyra imperative e kërkeses së mësipërme nuk lë vend për diskresion për gjykatat për të zbatuar nenet 512 dhe 514 pa pëlqimin e aplikantit. Këto gjykata konsiderojnë se dështimi nga aplikanti për të dhënë pëlqimin e tij për të pranuar vendiminÂ e bën atë të pa fuqishëm dhe si pasojë nuk ka bazë ligjore për paraburgimin e tij (para.154).

Në gjykimin e saj të 30 janarit 2003, Gjykata e Lartë, Kolegji i Bashkuar, vendosi të mos marrë parasysh dispozitat e nenit 514-e të K.Pr.Penale, pa një referencë formale për zbatueshmërinë e ligjit të ri. Një qëndrim i ngjashëm u mbajt, në procedurat e rigjykimit, nga organi kompetent gjyqësor për vlerësimin e përshtatshmërisë të dispozitave të vendit nga Gjykata Kushtetuese, që në vendimin e saj të 12 Korrikut 2004, pranoiÂ arsyetimin e Gjykatës së Lartë.

Gjykata Kushtetuese dhe e Lartë u kufizuan në konsideratën se dispozita e "vjetër " e nenit 514 te KPP ishte e pamjaftueshme dhe se baza ligjore mund të jepej nga normat përgjithsisht të pranuara të ligjit ndërkombëtar në përputhje me parimin e vullnetit të mirë dhe të reciprocitetit. Ata ju referuan dy traktateve, dhe pikërisht Konventës Evropiane për Njohjen ndërkombëtare të Vendimeve penale dhe Konventës për Â Transferimin e personave të dënuarÂ dhe protokollit shtesë lidhur me të.

Gjithsesi, Konventa Evropiane për Njohjen ndërkombëtare të Gjykimeve penale nuk kishte hyrë në fuqi në asnjë prej vendeve në fjalë në kohën e vendimit. As Gjykata e Lartë, as Gjykata Kushtetuese nuk sugjeruan se asnjë nga konventat nuk ishte në fuqi në Shqipëri.

Në fakt kërkesa e Gjykatës së Lartë për një bazë më të pranueshme ligjore për paraburgimin e aplikantit çoi në importimin në dispozitat e vendit të instrumenteve të ligjit ndërkombëtar, i cili nuk kishte hyrë akoma në fuqi.

Duke pasur parasyshÂ këto vendime, paraburgimi i aplikantit nuk ka qenë i bazuar në dispozita të K.Pr.Penale, i ndryshuar nga dispozita e re për abrogimin e kërkesës për pëlqim. ...Në çdo rast, nëse gjykatat e vendit do të kishin përdorur dispozitën e re, kjo do të rezultonte në një njohje retroaktive të paraburgimit të aplikantit.

Për gjykatën, baza ligjore e gjetur nga Gjykata e Lartë nuk mund të plotësoj elementët kualitativ të kërkesave për "ligjshmërinë" lidhur me paraburgimin e aplikantit dhe konvertimin e dënimit të lëshuar nga gjykatat italiane (parag.156-160).

Pra si pasojë kemi një shkelje të nenit 5 Â§ 1 të Konventës në këtë drejtim. Aplikanti është ndaluar në mënyrë arbitrare në kundërshtim me nenin 5Â të Konventës që lidhet me njohjen dhe zbatimin në Shqipëri të një vendimi të një gjykateÂ italiane (parag.162, 205).

II. Shkelja e nenit 3 të Konventës lidhur me trajtimin çnjerëzor.

Faktet.

Nga 23 Gushti 2004 deri në 31 Gusht 2004, aplikanti ju nënshtrua një trajtimi dhe ekzaminimi si pacient i shtruar në spitalin e burgut Tiranë. Mjekët raportuan që megjithse sëmundja u kap shpejt dhe u trajtua, ajo mund të shkaktonte dëmtim shok, të organeve dhe invaliditet të përhershëm deri dhe vdekje (parag. 49).

Më 7 Janar 2005, Burgu i Sigurisë së Lartë në Tiranë kërkoi autorizim nga zyra e Prokurorit të Tiranës për ekzaminime mjekësoreÂ për aplikantin dhe tetë të burgosur të tjerë.

Në një datë të paspecifikuar në Janar 2005, zyra e prokurorit Tiranë dha miratimin për tetë të burgosurit dhe hodhi poshtë kërkesën për aplikantin, duke theksuar se nuk ishte kompetencë e saj transferimi i tij nga burgu. Ajo theksonte se autoriteti kompetent është Zyra e Prokurorit të përgjithshëm (para.52-53).

Më 16 Shkurt 2005, aplikanti filloi çështjen penale kundër Zyrës së Prokurorit Tiranë, duke u ankuar se ajo kishte neglizhuar ti siguronte atij kujdesin mjekësor dhe kjo kishte çuar në keqësimin e shëndetit të tij,Â që përbënte një diskriminim vis-Ã -vis për të burgosurit, të cilët lejoheshin të kishin trajtim mjekësor.

Më 26 Shkurt 2005, aplikanti transferohet në burgun e Peqinit, një mjedis i sigurisë së lartë rreth 100 km larg Spitalit të burgut Tiranë dhe mbahet nën një regjim të sigurisë së lartë.

Nga Shkurti 2005 e në vazhdim aplikantit i refuzohet mundësia të takohet me avokatët e tij dhe nuk ka asnjë kontakt me ta (para.55-57).

Nga 21 deri 24 Shkurt 2006, mjekët konfirmojnë se aplikanti ka vuajtur nga multiple sclerosis. Ata raportojnë keqësimin e shëndetit të aplikantit, të shkaktuar nga mungesa totale e kurimit mjekësor për një periudhë më shumë se dy vjeçare. Duke pasur frikë për jetën e tij, ata rekomandojnë me forcë që aplikanti të marrë menjëherë trajtimin e duhur mjekësor (para.63).

Masa e përkohshme e vendosur nga Gjykata

Në përgjigje të kërkesës së aplikantit të 3 JanaritÂ 2008, Presidenti i Dhomës vendosi më 10 Janar 2008 ti kërkoj qeverisë shqiptare një masë të përkohshme sipas nenit 39 të Rregullores së Gjykatës, ku thekson që: "aplikanti duhet të transferohet menjëherë në një spital civilÂ në mënyrë që të kryhet një ekzaminim mjekësor dhe që ti jepet trajtimi i nevojshëm mjekësor për gjendjen e tij". Presidenti vendosi gjithashtu që ti kërkoj qeverisë që të informojë menjëherë Gjykatën për çdo vendim për ritransferimin e aplikantit në Burgun e Sigurisë së Lartë të Peqinit, duke bashkangjitur çdo certifikatë e raport mjekësor që mbështet transferimin e tij.

Në pasditen e 10 Janarit 2008, meqenëse ishte hera e parë që aplikohej një masë e përkohshme, Sekretari i Seksioni të katër ("Sekretari") bisedoi me një përfaqësues të qeverisë me telefon dhe zyrtarisht e njoftoi për përmbajtjen e masës së përkohshme dhe rëndësinë e zbatimit të një mase të tillë. Përfaqësuesi i qeverisë u informua se një kopje e këtij njoftimi sipas nenit 39 do ti dërgohet më pas me faks.

Disa përpjekje për të dërguar njoftimin me faks ishin të pasuksesshme gjatë mbrëmjes së 10 Janarit 2008. Në mëngjesin e 11Â Janarit 2008, duke pasur parasysh problemin e dërgimit të faksit,Â u dërguar një kopje e skanuar me e-mail elektronik për përfaqësuesin e qeverisë, i cili nga ana e tij konfirmoi marrjen e njoftimit (me e-mail). Po atë mëngjes, përfaqësuesi i qeverisë informoi Gjykatën me anë të një telefonate se ajo kishte kontaktuar Ministrinë e Drejtësisë, Ministrinë e Shëndetësisë, Zyrën e Prokurorit të Përgjithshëm dhe institucionet e tjera përgjegjëse shtetërore në mënyrë që ata të zbatonin masën e përkohshme të Gjykatës. Në materialet e paraqitura me shkrim, qeveria konfirmon deklaratën e mësipërme.

Nga 11 Janari deri 22 Janar 2008, qeveria nuk dha ndonjë informacion lidhur me masat e marra për të zbatuar Masën e përkohshme të Gjykatës të datës 10 janar 2008.

Më 23 Janar 2008, aplikanti informoi Gjykatën se ai akoma nuk ishte transferuar.

Më 24 Janar 2008, letra e aplikantit ju paraqit qeverisë, duke i tërhequr vëmendjen për faktin se dështimi për të zbatuar masën e përkohshme mund të çonte në shkelje të nenit 34 të Konventës (para.64-69).

Vlerësimi i gjykatës

Gjykata gjen se gjatë paraburgimit të tij nga Prill 2005 deri në 28 Janar 2008, datë në të cilën aplikanti i nënshtrohet një ekzaminimi mjekësor si pasojë e njoftimit nga Gjykata të Masës së përkohshme për qeverinë përgjegjëse, aplikanti është lënë për periudha të gjata pa marrë trajtimin e duhur mjekësor. Raporti i fundit mjekësor për gjendjen shëndetësore të aplikantit konfirmoi progresin e sëmundjes në vite si pasojë e mungesës së trajtimit mjekësor.

Të paktën në dy raste, i ati i aplikantit ka kërkuar nga administrata e burgjeve një ekzaminim të pavarur dhe një kurim të përshtatshëm mjekësor për aplikantin. Megjithatë këto kërkesa u refuzuan. Siç del nga çertifikata mjekësore e paraqitur nga Qeveria, çdo ekzaminim mjekësor për aplikanti mund të bëhej i mundur vetëm me miratim të prokurorit.Â

Është alarmuese që çështja e ekzaminimit mjekësor të aplikantit është lënë në diskrecion të prokurorit, dhe jo të mjekëve, për të vendosur nëse aplikanti ka nevojë për ekzaminime të mëtejshme mjekësore (para.119-120).

Në veçanti, Gjykata pranon se nga Tetori 2004 deri në Prill 2005, aplikantit i është refuzuar ekzaminimi mjekësor dhe trajtimi si pacient i shtruar në spitalin e burgut dhe se trajtimi mjekësor i ofruar në spital nuk ka qenë i përshtatshëm dhe i mjaftueshëm për shëndetin e tij. Gjatë gjithë periudhës së ndalimit të tij nga Tetori 2004 e në vazhdim, autoritetet kanë dështuar të monitorojnë sëmundjen e tij dhe ti japin trajtimin e duhur mjekësor, gjë që ka çuar në keqësimin e shëndetit të tij. Nga Maji 2005 deri në 28 Janar 2008, aplikanti është konsideruar se nuk ka nevojë për ndihmë shtesë mjekësore, pavarësisht raporteve të mjekëve civilë për të. Vetëm më 17 Qershor 2008, aplikantit i është ofruar trajtimi i nevojshëm pas vizitës mjekësore të 28 Janarit 2008 (para.122).

Në raste të veçanta, kur gjendja shëndetësore e të ndaluarit është plotësisht jo në përputhje me ndalimin, neni 3 mund të kërkojë lirimin e një personi të tillë sipas disa kushteve të caktuara. Ka tre elementë të veçantë që duhet të kihen parasysh lidhur me përshtatshmërinë e shëndetit të aplikantit me ndalimin e tij: a-Gjendja mjekësore e të burgosurit; b-mjaftueshmëria e ndihmës mjekësore dhe kujdesit të ofruar në kohën e ndalimit; c-këshillimi për vazhdimin e masës së ndalimit duke pasur parasysh gjendjen shëndetësore të aplikantit (para.126).

Në të njëjtën kohë, Gjykata i referohet gjetjes së saj se aplikanti nuk ka marrë ndihmën e duhur mjekësore. Edhe kur ka qenë në spitalin e burgut, ai ka vuajtur nga efektet fizike të gjendjes së tijÂ shëndetësore. Lidhur me efektet mendore, ai kaÂ ditur se në çdo moment ka rrezikuar të paraqesë një urgjencë mjekësore me pasoja të rënda dhe se nuk ka pasur ndihmë të kualifikuar mjekësore.

Aplikantit jo vetëm që i është refuzuar ndihma e duhur mjekësore nga autoritetet, por ai është vendosur në një regjim të sigurisë së lartë, duke ju mohuar mundësia për të kontaktuar përfaqësuesit e tij. Kjo ka krijuar një shqetësim të dukshëm tek ai (para.130).

AplikantiÂ vuan nga një sëmundje shumë e rëndë, multiple sclerosis. Edhe në rast se zbulohet në fazë e para dhe kurohet, kjo sëmundje shkakton invaliditet (konjitiv, gjykimi dhe çrregullime me kujtesë, paraparesis spastike, koordinim te dobët dhe disfunksionim sficter) dhe deri në vdekje. Rreziku i sëmundjes, i lidhur me mungesën e kurimit të mjaftueshëm mjekësor dhe kohë zgjatjen e afatit të tij të burgimit, intensifikon ndjenjat e frikës tek ai. Në këto rrethana, mungesa e një ndihme mjekësore në kohë, që i shtohet refuzimit nga autoritetet për ti ofruar atij një kurim të duhur mjekësor siç u përshkrua nga mjekët civilë, krijoi një ndjenjë të fortë pasigurie që, e kombinuar me vuajtjen fizike, çon në një trajtim çnjerëzor brenda kuptimit të nenit 3 (para.132).

Gjykata konkludon se vonesa e autoriteteve te vendit në zbatimin e masës së përkohshme në fjalë, në mungesë të një justifikimi objektiv, përbën një shkelje të nenit 34 të Konventës (para.195).