Tiranë, 14 Shtator NOA Update - Vëzhguesit ndërkombëtarë publikuan sot raportin final për monitorimin e zgjedhjeve të përgjithshme më 28 qershor 2009 në Shqipëri, duke konstatuar se "nuk ka asnjë provë të numërimit të parregullta ose të manipulimit të rezultateve".
Ndërkohë raporti ka shprehur konsideratën se "këto zgjedhje nuk iu përmbajtën plotësisht, standardeve më të larta për zgjedhje demokratike".
Raporti i OSBE/ODIHR i cili u publikua vetëm në anglisht, në 36 faqe përmend avantazhe në këto zgjedhje, si "progres për kartat e identitetit dhe kodin Zgjedhor", kurse vëren menjëherë më pas, "probleme në të gjitha proceset e tjera si numërimi i votave, apelimi i vendimeve për mandate deputetësh" etj.
"Më 28 qershor 2009 zgjedhjet parlamentare shënuan progres të dukshëm në lidhje me procesin e regjistrimit të votuesve dhe procesin e identifikimit të shtetasve në përgjithësi, po ashtu shënoi progres kuadri ligjor, i miratuar në mënyrë konsensuale nga dy partitë kryesore", - thuhet në konkluzionet kryesore të raportit.
Ky raport evidenton menjëherë më pas se "këto përmirësime të konsiderueshme u zbehën nga politizimi i aspekteve teknike të procesit, duke përfshirë gjatë numërimin e votave dhe nxjerrje e rezultatit, i cili përkohësisht u bllokua nga ndalja e procesit të numërimit në disa zona, si dhe nga shkeljet e vëna re gjatë fushatës zgjedhore".
Raporti vlerëson se "këto veprime të partive politike kanë minuar besimin e publikut në procesin zgjedhor".
Më poshtë gjeni detaje të tjera të raportit:
Pjesëmarrës në monitorim
Monitorimi i zgjedhjeve në Shqipëri erdhi pas një ftese nga Ministria e Punëve të Jashtme të Republikës së Shqipërisë të vëzhgojnë 28 qershor 2009 zgjedhjet parlamentare.
Zyra e OSBE-së për Institucione Demokratike dhe të Drejtat e Njeriut (OSBE / ODIHR) ka vlerësuar përputhshmërinë e procesit zgjedhor me angazhimet e OSBE-së dhe standarde të tjera ndërkombëtare për zgjedhje demokratike.
Për vëzhgimin e zgjedhjeve-ditore, OSBE / ODIHR-it MVZ iu bashkuan Asambleja Parlamentare, Asambleja Parlamentare e Këshillit të Evropës dhe të NATO-s Asambleja Parlamentare duke formuar një Misioni të Vëzhgimit Ndërkombëtar të Zgjedhjeve (MNVZ).
Konkluzionet kryesore
OSBE vlerëson se "këto zgjedhje nuk iu përmbajtën plotësisht, standardeve më të larta për zgjedhje demokratike".
Sipas raportit, kryerja e zgjedhjeve demokratike varet kryesisht edhe me angazhimin e të gjitha partive politike shqiptare që të kryejnë detyrat e tyre zgjedhore në një përgjegjësi të tillë që të ruajnë integritetin e procesit".
Raporti thotë se zgjedhjet u zhvilluan sipas një Kodi të ri zgjedhor të miratuar në fund të 2008.
"Kodi i ri me disa rekomandime të ofruara më parë nga OSBE / ODIHR-it solli përmirësime të rëndësishme. Për shembull, solli një sistem të përfaqësimit proporcional rajonal dhe zëvendësoi sistemin e mëparshëm të diskutueshëm zgjedhor si dhe një regjistër të kompjuterizuar të popullsisë që shërbeu si një burim i listave të votuesve.
Në përgjithësi, korniza ligjore ofron një themel të plotë teknik për zhvillimin e zgjedhjeve demokratike. Megjithatë, një numër dispozitash të tjera, duhet të rishikohet me qëllim që të sjellë kuadrin ligjor në përputhje të plotë me OSBE-në, angazhimet dhe standardet e tjera ndërkombëtare.
Raporti thotë po ashtu se megjithë kufizimet kohore të rënda, Komisioni Qendror i Zgjedhjeve (KQZ) përgatiti dhe administroi zgjedhjet në mënyrë profesionale dhe mori disa hapa për të rritur transparencën e procesit.
"Mbledhjet e KQZ-së ishin përgjithësisht transparente dhe të kryera me profesionalizëm; megjithatë, KQZ-ja ishte e ndarë shpesh përgjatë linjave politike, veçanërisht në çështjet më të diskutueshme u desh të përdorej vota e shumicës.
Por raporti thotë edhe se caktimi i KQV-ve kishte përfunduar shumë vonë, duke penguar trajnimin e anëtarëve të KQV-ve.
Një zhvillim të rëndësishëm pozitiv, e quan Raporti, faktin se listat e votuesve dolën për herë të parë të nxjerra nga Regjistri Kombëtar i kompjuterizuar i Gjendjes Civile, në vend se nga të dhënat letër mbajtur në nivel lokal.
Raportet e paraqitura nga vëzhguesit e MNVZ për zgjedhjen sugjerojnë se cilësia e listave të votuesve është përmirësuar dukshëm që nga zgjedhjet parlamentare të vitit 2005.
Një tjetër projekt i madh ishte ai që lëshoi Qeveria për një letërnjoftim të sigurt për çdo qytetar duke mundësuar lëshimin e kartave për rreth 730,000 votues të mundshëm pa një pasaportë të vlefshme,
Mbi 1.4 milionë ishin aplikimet për kartat e identitetit, por rreth 257,000 qytetarët pa një pasaportë nuk aplikuan për kartë.
Programi letërnjoftim ishte një nga çështjet më të diskutueshme që rrethoi procesin e zgjedhjeve. Partitë e opozitës vunë në pikëpyetje administrimin e procesit dhe dyshuan politikisht për manipulime.
Ndërsa OSBE / ODIHR-it MVZ ka verifikuar disa raste të përfshirjes së panevojshme të aktivistë të Partisë Demokratike (PD) në proces.
Edhe pse zgjedhjet u zhvilluan në një mjedis shumë të polarizuar politik, fushata ishte kryesisht e qetë me vetëm disa incidente të dhunshme të raportuara.
Të gjitha partitë që konkurruan këto zgjedhje, ishin në gjendje të bënin fushatë lirisht në të gjithë vendin.
Në disa raste, fushata u dëmtuan nga përdorimi i një gjuhë tepër të ashpër.
OSBE / ODIHR-it MVZ ka marrë akuza të shumta, nga të cilat disa u vërtetuan, për presion për të marrë pjesë në fushatën e PD-së apo kërcënime për humbje të punës në raste se përfshiheshin në aktivitetet e opozitës.
Punonjësit e sektorit publik dhe studentët e universiteteve u prekën veçanërisht. Këto veprime, bien në kundërshtim me paragrafin 7.7. të Dokumentit të Kopenhagës të OSBE-së.
Qeveria në mënyrë të përsëritur ka përdorur evenimentet zyrtare, duke përfshirë edhe inaugurimet e projekteve të infrastrukturës, për qëllime fushate elektorale.
Kryetari i Bashkisë së Tiranës dhe kreu i Partisë Socialiste (PS), Edi Rama, edhe ai i ka përdorur evenimentet zyrtare në fushatë për PS, por shumë më pak se qeveria.
Nuk u arsyetuan akuzat e shpërdorimit të burimeve administrative nga PD-ja për qëllime të fushatës.
Shqipëria ka një numër të lartë të mediave të shkruara dhe vizive, në përgjithësi të varura nga bizneset që subvencionojnë ato. Kjo e kombinuar me ndërhyrje në politikën editoriale nga politikanët dhe vetë interesat e biznesit.
Raporti thotë se Kodi Zgjedhor përfshin rregullat e hollësishme për mbulimin e fushatës në lajme dhe për të paguar për kohën e transmetimit në mediat elektronike publike dhe private.
Por raporti konstaton se partitë nuk kanë marrë mbulim mediatik të drejtë sikundër është e paraparë nga Kodi Zgjedhor.
Gjatë 30-ditore periudhës së fushatës, mbulimit sasior për partitë kryesore ishte më shumë i balancuar. Megjithatë, të gjitha subjektet transmetuese e monitoruara treguan një paragjykim drejt PD ose PS, paragjykim që u reflektua në mënyrën e mbulimit të tyre.
Sipas informacionit të marrë nga gazetarët, mbulimi i fushatës u reduktua kryesisht në transmetim të pamjeve dhe komentit të prodhuar dhe ofruar nga vetë partitë politike.
Dita e zgjedhjeve, përgjithësisht ishte e qetë dhe paqësore.
Vëzhguesit vlerësuan pozitivisht votimin në 92 për qind të qendrave të votimit të vizituara, por vunë në dukje një numër shkeljesh procedurale.
Problem serioze ishte votimi i gjerë familjar dhe raste të votimit të autorizuar.
U konstatua edhe se i njëjti person "ndihmonte" më shumë se një zgjedhës, në përpjekje për të ndikuar tek votuesit.
Mbyllja e qendrave të votimit përgjithësisht u vlerësua pozitivisht, me disa probleme procedurale.
Numërimi i votave është vlerësuar si i keq ose shumë i keq në 22 ndër 66 vendnumërime të kontrolluara.
Vëzhguesit e MNVZ vunë në dukje mangësitë procedurale që duket të jenë pjesërisht për shkak të pamjaftueshmërisë së trajnimit dhe udhëzimeve.
Sistemi i ri elektronik i monitorimit, me të cilën çdo votë ishte vendosur nën një kamera video dhe u tregohej vëzhguesve në ekranet e mëdha disa metra larg nga tryezat e numërimit, duket se kanë arritur vetëm pjesërisht qëllimin e rritjen e besimit në procesin e numërimit. Kjo sepse shpesh nuk ishte e mundur për të parë se cila parti ka qenë e shënuar në votë.
Në një numër vendnumërimesh, kutitë e votimit nuk u numëruan, apo rezultatet nuk u përfshinë në tabelën totale të Rezultateve (ATR) për Administratën Zonale Zgjedhore.
KQZ-ja shpesh nuk ndërhyri me vendosmëri të mjaftueshme kur u vunë në dukje probleme.
Megjithë disa ngjashmëri me zgjedhjet e mëparshme, ka pasur përparim të dukshëm në administrimin e procesit nga KQZ-ja, kryesisht në shpalljen e rezultateve paraprake.
Raporti evidenton se "nuk ka asnjë provë të numërimit të parregullta ose të manipulimit të rezultateve".
Rezultatet e hartuar nga KQZ-ja nuk përfshijnë rezultatet e 33 qendrave të votimit, pesë nga këto nuk u hapën në ditën e zgjedhjeve, ndërsa 28 nuk ishin të numëruara ose rezultatet e tyre nuk kanë qenë të përfshira në tabelën përkatëse.
Numri i ankesave pas zgjedhjeve ishte vetëm 34 për apelimin dhe kjo tregon se është reduktuar në masë të madhe në krahasim me zgjedhjet e mëparshme.
e.r/NOA
