"Megjithëse të dhënat statistikore mbi ekonominë shqiptare mbeten ende të pakta, treguesit indirektë sugjerojnë se ajo karakterizohet nga një rritje pozitive ekonomike, por më e ngadaltë se ajo e viteve të shkuara"
Nga Ardian Fullani
Në mbledhjen e tij të së mërkurës, Këshilli Mbikëqyrës i Bankës së Shqipërisë mori në shqyrtim Raportin Mujor të Politikës Monetare. Pasi u njoh me zhvillimet më të fundit ekonomike dhe financiare në vend dhe në përfundim të diskutimeve mbi ecurinë e pritshme të tyre në të ardhmen, Këshilli Mbikëqyrës i Bankës së Shqipërisë vendosi të mbajë të pandryshuar normën bazë të interesit, në nivelin 5.75 për qind. Kjo normë interesi është konsistente me ruajtjen e inflacionit afër nivelit objektiv të Bankës së Shqipërisë në një periudhë afatmesme
***
Analiza e zhvillimeve më të fundit ekonomike dhe monetare ka konfirmuar pritjet tona për një ngadalësim të përgjithshëm të aktivitetit ekonomik në vend dhe reduktim të presioneve të brendshme inflacioniste, për një qetësim të tregjeve monetare dhe për një rikuperim të ngadaltë të ndërmjetësimit financiar, si dhe ka nënvizuar ekuilibrin ende të brishtë të treguesve ekonomikë dhe monetarë.
Konkluzionet e diskutimeve tona konverguan drejt marrjes së vendimit për mosndryshimin e normës bazë.
Ky qëndrim synon ruajtjen dhe konsolidimin e mëtejshëm të ekuilibrave të vendosur, duke e konsideruar qëndrueshmërinë makroekonomike si një parakusht të domosdoshëm për një rritje të qëndrueshme dhe afatgjatë.
Aktiviteti ekonomik i vendit është mbështetur gjatë dy muajve të fundit nga një përmirësim i klimës së përgjithshme botërore, nga shenja tentative përmirësimi të aktivitetit kreditues dhe nga efekti sezonal i stinës së verës.
Ekonomia botërore po karakterizohet nga një ngadalësim më i moderuar i aktivitetit ekonomik në vendet e industrializuara, e shoqëruar kjo me rritjen e aktivitetit tregtar botëror dhe presione të ulëta inflacioniste në nivel botëror.
Megjithëse të dhënat statistikore mbi ekonominë shqiptare mbeten ende të pakta, treguesit indirektë sugjerojnë se ajo karakterizohet nga një rritje pozitive ekonomike, por më e ngadaltë se ajo e viteve të shkuara.
Ritmi i ulët i rritjes së shitjeve me pakicë dhe të të ardhurave buxhetore, ngadalësimi i eksporteve, ekspansioni më i ulët i kredisë për ekonominë dhe indekset e besimit të bizneseve dhe konsumatorëve tregojnë se ekonomia shqiptare është në një fazë më të ngadaltë rritjeje se ajo e vitit të shkuar.
Kjo situatë reflektohet edhe në presionet e ulta inflacioniste, të dëshmuara nga niveli i ulët i inflacionit bazë i cili është një matës i mirë i presioneve të kërkesës së brendshme. Inflacioni vjetor në muajin gusht rezultoi 2.2 për qind, duke qëndruar brenda objektivit të Bankës së Shqipërisë por afër kufirit të poshtëm të tij.
Tendenca sezonale e sjelljes së çmimeve u konfirmua me intensitet të njëjtë edhe në këtë periudhe, duke e ruajtur vlerën e inflacionit në të njëjtin nivel me atë të muajit paraardhës.
Inflacioni mesatar vjetor regjistroi normën 2.2%, i njëjtë me 1 vit më parë, duke dëshmuar për shuarjen e plotë të efekteve të raundit të parë të rritjeve të një viti më parë në çmimet e lëndëve të para dhe të energjisë elektrike.
Politika fiskale ka vijuar të ruajë një natyrë ekspansioniste edhe gjatë muajit korrik, ndonëse me ritme më të moderuara.
Të ardhurat buxhetore kanë qëndruar në të njëjtat nivele të realizimit të planit me muajt paraardhës - rreth 94 për qind - ndërkohë që shpenzimet janë përmbushur me rreth 98 të planit, duke ruajtur të njëjtin nivel me tre muajt paraardhës.
Ky efekt ka favorizuar zgjerimin e deficitit buxhetor në këtë periudhë. Ashtu si e kemi theksuar dhe më parë, rritja e deficitit buxhetor dhe e shpenzimeve publike mbështet aktivitetin ekonomik në kushtet e kërkesës së pakët të ekonomisë, por ajo shoqërohet edhe me tendencën rritëse të normave të interesit të borxhit publik.
Rishikimi në rritje i nivelit të shpenzimeve publike dhe i deficitit buxhetor parashikohet ta ruajnë këtë ndikim edhe për pjesën e mbetur të vitit 2009, ndërkohë që një pozicion më i ekuilibruar fiskal për vitin 2010 do reduktonte presionin mbi tregjet monetare duke krijuar më shumë hapësira për rritjen e stimulit monetar.
Të dhënat nga sektori i jashtëm për tremujorin e dytë 2009, dëshmojnë për një rënie të mëtejshme në terma vjetorë të shkëmbimeve tregtare të Shqipërisë me botën.
Sipas të dhënave paraprake, këto tendenca zhvillimi kanë vazhduar edhe gjatë muajit korrik.
Eksportet u ulën me rreth 17 për qind krahasuar me të njëjtin muaj të një viti më parë. Zhvillime të ngjashme janë shfaqur edhe në ecurinë e importeve, të cilat shënuan një rënie prej rreth 8 për qind në terma vjetorë.
Zhvillimet në ekonominë e jashtme janë shoqëruar me ruajtjen e niveleve të larta të deficitit tregtar, të cilat ndikojnë në ç'balancimin e raporteve të kërkesës dhe të ofertës për valutë në ekonomi.
Megjithatë, ruajtja e fleksibilitetit të kursit të këmbimit, tendenca korrektuese e deficitit tregtar dhe atraktiviteti i kursimeve në lekë, në formën e normave më të larta të interesit dhe të inflacionit të ulët, i shërbejnë lëvizjeve të qeta dhe të kujdesshme të kursit të këmbimit si dhe një pozicioni të fortë të lekut në periudhën afatmesme dhe afatgjatë.
Treguesit monetarë të muajit korrik kanë pasqyruar dinamikë më të qetë të ndërmjetësimit financiar.
Zhvillimet në sektorin e jashtëm të ekonomisë kanë ndikuar në ritmet negative të përbërësit valutor të stokut të parasë. Megjithatë, sistemi bankar ka ndërmjetësuar rritjen e kredisë në lekë për sektorin privat dhe publik me ritme pozitive.
Kështu, ndërsa oferta monetare është rritur me ritme me te ngadalte vjetore, rreth 4.4 për qind, agregati në lekë M2 ka ruajtur ritme të larta të rritjes vjetore prej 9.7 për qind në muajin korrik.
Ngadalësimi i ritmit të kreditimit të ekonomisë në valutë dhe oferta më e ulët e prurjeve valutore nga sektori i jashtëm kanë rezultuar në një ritëm negativ vjetor të rritjes së depozitave në valutë të sistemit.
Kredia për sektorin privat u rrit me 15.8 për qind në terma vjetorë nominalë, nga 17.9 për qind në qershor. Kredia për biznesin ka dhënë kontributin kryesor në rritjen mujore të kredisë, një fenomen ky i përhershëm por që këtë muaj vjen veçanërisht më i theksuar.
Kredia në lekë ka ruajtur normën mesatare të rritjes vjetore gjatë këtij viti, prej rreth 28-30%, por ngadalësimi i kredidhënies në valutë ka sjellë uljen e ritmit të rritjes së kredisë.
Nevojat për likuiditet në sistemin bankar janë plotësuar nga operacionet në treg të hapur të Bankës së Shqipërisë.
Kjo ka injektuar të gjithë likuiditetin e kërkuar nga bankat tregtare, duke ruajtur njëkohësisht një strukturë të përshtatshme kohore të këtij injektimi. Pavarësisht situatës së përmirësuar të likuiditetit, në tregun primar normat e yield-eve kanë vijuar prirjen rritëse të muajve të fundit.
Rritja e vlerësimit të rrezikut nga bankat është reflektuar kryesisht në përcaktimin e yield-eve afatgjata, çka konfirmohet dhe nga rritja e yield-eve të obligacioneve 2 dhe 5 vjeçare. Ecuria e normat e interesit të depozitave të reja në euro dhe në lekë, ka rezultuar e qëndrueshme gjatë muajit korrik.
Interesat për kreditë e reja në lekë kanë vijuar uljen në muajin korrik, ndërkohë që ky muaj ka regjistruar shtrëngim të kostos së kredisë së re në euro.
