Prishtinë, 21 shkurt, NOA - Udhëheqësi i lëvizjes "Vetëvendosje" Albin Kurti, tha në një intervistë për Zërin e Amerikës se kjo lëvizje po shqyrton mundësinë e pjesëmarrjes në zgjedhjet ardhshme, por nuk do ta ndryshojë as mënyrën e tashme të veprimit. Kurti shton se strategjia e qeverisë së Kosovës dhe zyrës civile ndërkombëtare për integrimin e veriut të vendit nuk do të ketë sukses, meqë ajo përjashton përdorimin e forcës për zbatimin e saj.
Zoti Kurti, për nesër është paralajmëruar rifillimi i procesit gjyqësor kundër jush, që lidhet me ngjarjet e 10 shkurtit të vitit 2007. Çfarë prisni nga ky proces? A do të paraqiteni?
- Unë nuk do të shkoj as në këtë seancë, për shkak se këta janë duke e vazhduar punën e padrejtë të UNMIK-ut. Në vend se të merren me policët rumunë, të cilët në kuadër të kontingjentit të UNMIK-ut më 10 shkurt 2007 i patën vrarë Arben Xheladinin, Mon Balën dhe plagosur 80 të tjerë, këta po e vazhdojnë procesin politikë kundër meje, me ç'rast qëllimi i tyre është që në njërën anë të izolohem unë dhe lëvizja Vetëvendosje dhe në anën tjetër të kriminalizohet opozita e vërtetë në Kosovë.
Zoti Kurti, me mosparaqitjen në gjyq, a po e pengoni zbatimin e drejtësisë në vend?
- Sundimi i ligjit në Kosovë nuk ka të bëjë me drejtësi, por ka të bëjë me stabilitetin. Drejtësia në Kosovë është e pamundur përderisa paradigma ndërkombëtare me të cilën qeveriset Kosovë është stabiliteti dhe vetëm stabiliteti. Sundimi i ligjit këtu nuk i referohet fare ndëshkimit të krimeve apo parandalimit të tyre, por kontrollit politik nëpërmjet mekanizmave gjyqësorë që shërbejnë si mekanizma disiplinues. Kështu që nuk mendoj se ka drejtësi në Kosovë dhe mendoj që pikërisht përpjekjet tona kundër këtyre proceseve politike janë përpjekje për drejtësi.
Nëse nuk paraqiteni në gjyq, EULEX-i ka mundësi që të urdhërojë arrestimin tuaj. A mund të ndodhë kjo?
- Kjo mund të ndodhë. Nuk pres asgjë të mirë nga EULEX-i i cili nuk e pranon pavarësinë e Kosovës. Të gjithë njerëzit e EULEX-it bashkë me familjet e tyre kanë imunitet prej ligjit që e zbatojnë mbi neve. Bazohen në Rezolutën 1244 dhe në gjashtë pikësh, nuk i japin llogari as popullit dhe as institucioneve të Kosovës. Dhe në vend se Bashkimi Evropian të na sjellë profesorë, mjekë, mandej ekspertë për bujqësi, ekonomi, për të na ndihmuar që të zhvillohemi, ai kujdeset vetëm ta mbajë stabilitetin e brishtë, i cili reduktohet në ruajtje të status-quosë. Mirëpo, të mos harrojmë se kjo status quo nënkupton që këtu në Kosovë kemi status quo vetëm për njerëzit në pushtet, por jo edhe për popullsinë që po zhytet në varfëri gjithnjë e më të thellë dhe një papunësi gjithnjë e më të gjerë.
A keni menduar ndonjëherë që nga brenda të ndihmoni ndryshimin e gjërave që nënkupton përfshirjen tuaj të drejtpërdrejtë në politike, mendoj në zgjedhje dhe përfshirjen në pushtet?
- Lëvizja "Vetëvendosje" ka hapur një diskutim në të gjitha instancat e veta, në të gjitha qendrat dhe degët e veta lidhur me atë se si do të mund t'i pasuronim mënyrat tona të veprimit, duke mos e përjashtuar edhe pjesëmarrjen në zgjedhje në një të ardhme. Mirëpo, kjo nënkupton që ne medoemos t'u përmbahemi parimeve, por vetëm mënyrat mund t'i shtojmë. Pra, as mënyrat nuk preferojmë t'i zëvendësojmë. Jo të themi se deri më tani bënim aksione protestuese, tubime publike e demonstrata që do të zëvendësohen tash me hyrjen në institucione. Por, mendojmë që mbase t'i bëjmë të dyja në një të ardhme. Aktualisht jemi duke diskutuar për dëmet dhe dobitë, lidhur me atë se çfarë do të mund të fitonim drejt realizimit të qëllimit tonë me rastin e pjesëmarrjes sonë në zgjedhje. Po ashtu po përpiqemi të identifikojmë sa më shumë edhe mangësitë që do t'i kishim si lëvizje me rastin e pjesëmarrjes në këto zgjedhje si dhe pengesat e shumta, sepse për të pasur demokraci të mirëfilltë, me të vërtetë duhet të kesh sovranitet dhe duket të kesh sundim të vërtetë të ligjit. Në Kosovë votojnë njerëzit prej 7 në mëngjes deri në 7 të darkës, por në 7 të darkës vijnë ca njerëz të veçantë të partive politike, të cilët nuk votojnë "një njeri - një votë", por "një njeri - një thes me vota". Kështu që këtu është shumë vështirë të fitosh edhe atëherë kur ke të drejtë dhe ne po i identifikojmë të gjitha këto pengesa të mundshme në të ardhmen.
Zoti Kurti, qëndrimi jashtë ju bënë të dukeni, siç ju kanë cilësuar madje disa herë, si një Lëvizje anarkiste, ndërsa brenda sistemit ju do të vepronit brenda kuadrit ligjor për ndryshimin e gjendjes. Pse mendoni se kjo nuk i ka përfitimet e veta?
- Po kanë quajtur me etiketa të ndryshme, anarkistë, mandej na kanë quajtur ekstremistë e kështu me radhë, në mënyrë që të mos merret opinioni publik me neve fare, Etiketa është mënyrë e përjashtimit. Kanë qenë të interesuar qe opinioni të mos i trajtoje fare argumentet tona, arsyetimet tona shumë racionale, prandaj na kanë etiketuar. Ne s'jemi lëvizje anarkiste, ne besojmë se duhet të forcohet shteti i Kosovës, ne besojmë në organizim, në strukturë dhe në hierarki dhe me këtë rast jemi duke e bërë madje një ristrukturim brenda lëvizjes sonë ku në njërën anë e kemi organizatën, ndërkaq në anën tjetër politikat në komitete të veçanta të cilët besojmë që pas disa muajve të rezultojnë me programe të caktuara për çështje politike, juridike, arsim, shëndetësi, ekonomi e kështu me radhë. Arsyeja pse ne kemi qëndruar jashtë institucioneve të sistemit është për shkak se e kemi problematizuar vetë bazën e këtij sistemi dhe kemi dashur që t'ju themi, t'ju tregojmë qytetarëve se nuk është problem vetëm "filan" politikani apo "filan" ministri, por problem është sistemi, produkt i të cilit janë këta politikanë e këta ministra. Nuk ja vlen që në Kosovë të merret pushteti për ta ndërruar qeverinë që sundon me popullin, por ja vlen të merret pushteti për ta mundësuar një qeverisje në shërbim të popullit. Dhe mendojmë që për ta bërë këtë të mundur duhet që në Kosovë të ketë një rizgjim qytetar, shoqëror, kombëtar, ku qytetari i cili e jep votën edhe mbron atë dhe votën nuk e ka zëvendësim për aktivizmin politik e shoqëror, por përkundrazi si suplement i aktivizmit.
Zoti Kurti, ju i keni filluar protestat, i keni forcuar protestat në një periudhë kur negociohej për pavarësinë e Kosovës, ju i kundërshtonit negociatat. Kosova u bë e pavarur, tashmë ka mbushur dy vjet. Si i vlerësoni këto dy vjet të pavarësisë së Kosovës, ajo tashmë është shtet i njohur nga 65 vende të botës. A nuk është kjo një sukses i atij procesi?
- Sigurisht që njohja nga 65 shtete është një e arritur, ndonëse shumë më tepër njohje kishim ne vitin e parë sesa të dytë të pavarësisë. Meqenëse pavarësia e shpallur nuk u parapri nga ushtrimi i të drejtës për vetëvendosje, për pasojë sot kjo pavarësi ka mbetur pak a shumë vetëm në dimensionin e saj nominal e formal, pa substancë, e substanca do të ishte pikërisht sovraniteti. Ne si lëvizje mendojmë se pavarësisë së shpallur duhet t'ia shtojmë sovranitetin, sepse sovraniteti është kuptimi i pavarësisë së njëmendët. Dhe mendojmë se për këtë qëllim duhet të ndryshojë agjenda qeveritare. Jo në krye të agjendës të jetë rritja e numrit të njohjeve, por të jetë integriteti territorial dhe sovraniteti bashkë me zhvillimin ekonomik. Ndërsa kur vjen puna tek njohjet, është e domosdoshme që në vend se të kërkojmë vetëm rritje të numrit të njohjeve, në vend se të kemi këtë opsesion kolektiv me numërimin përpjetë, të bëjmë sa më shumë marrëveshje bilaterale me shtete që tashmë na kanë njohur ne sfera të ndryshme të jetës, siç është ekonomia, arsimi, bujqësia, energjia, shëndetësia e kështu me radhë. Pra jo vetëm të kufizohemi me rastin e njohjes së pavarësisë së Kosovës në shkëmbimin simbolik të ambasadorëve, por të ketë përfitime popullata prej këtyre njohjeve, të materializohen e konkretizohen ato.
E përmendët çështjen e integritetit territorial të Kosovës. Autoritetet kanë hartuar tashmë një strategji për integrimin e asaj pjese që nuk është nën kontrollin e tyre. Si e shihni ju këtë strategji dhe a mund të zbatohet ajo?
- Mendoj që vetë autoritet në Kosovës thanë që nuk do të zbatohet ajo, meqenëse përjashtuan përdorimin e forcës qysh në fillim. Forca i ndryshon gjërat në terren dhe këtë gjë e bënë Serbia për çdo ditë në veri. Ajo ka plan dhe strategji të qartë për margjinalizimin e shqiptarëve atje. Dhe mendoj se kjo strategji e institucioneve të Kosovës erdhi në kohën kur duhej të dëshmohej para shqiptarëve se në raport me veriun e Kosovës edhe zyra civile ndërkombëtare edhe qeveria, megjithatë nuk janë kot. Kjo strategji më shumë i përngjante një liste të dëshirave, sesa të strategjisë së mirëfilltë, meqenëse nuk i kishte të inkorporuara procedurat, ecuritë, mënyrat për realizimin e qëllimeve. Prandaj, kur qëllimet nuk e kanë mënyrën për realizimin e tyre, ato bëhen dëshira. Strategjia, është sipas përkufizimit, term ushtarak, ndërkohë që këtu është e kundërta. S'na lejojnë të kemi ushtri dhe përdorimi i forcës u përjashtua qysh ne fillim, gjë që ka për pasojë inkurajimin e strukturave të Serbisë të cilat e përdorin forcën atje, dhunën madje, për çdo ditë. Mendoj se kjo strategji me tepër i dedikohet opinionit publik shqiptar, sesa integrimit të veriut. Dhe në përgjithësi, është edhe një manifestim i fenomenit të njëjtë ku autoritetet evropiane më parë sesa të luftojnë për integritetin territorial të Kosovës, ato ia lehtësojnë Serbisë rrugëtimin drejt Brukselit. Bashkëpunimi policor ndërmjet EULEX-it dhe Serbisë, që u formalizua me protokoll në vjeshtën e kaluar, ka qenë kushti i parë për liberalizimin e vizave për qytetarët e Serbisë. Pra, thuajse me tepër po i ndihmojnë Serbisë që në rrugëtimin e saj drejt BE-së të mos e këtë barrë Kosovën.
Por, njëkohësisht Serbisë i është bërë e qartë se me problemet me Kosovën nuk mund të jetë pjesë e Bashkimit Evropian. Nuk mjafton kjo, nuk është ky një sinjal që domethënë se ata po i trajtojnë si shtet të ndara?
- Mendoj që do të duhej shumë më tepër se kaq. Serbia është një vend ku ka dhjetëra mijëra kriminelë, te cilët kanë shëtitur gjithmonë të lirë në Serbi, që prej përfundimit të luftërave, tash e kanë fituar të drejtën të shëtisin të lirë edhe në Evropë. Kjo është e padrejtë ndaj të gjithë popujve të tjerë të Ballkanit, por posaçërisht ndaj shqiptarëve, që kanë qenë viktima më të mëdha, sepse nuk kanë qenë viktima vetëm në luftë, por edhe tërë periudhën para luftës në shekullin e 20-të. Mendoj që Serbisë shumë më tepër po i ofrohen karota nga Brukseli dhe pothuajse kurrfarë shkopi, meqenëse Serbia po pretendon të jetë një Rusi e vogël në Ballkan me satelitët e saj në të gjitha vendet e ish Jugosllavisë e posaçërisht në Bosnjë ku e ka Republikën Serbe, 30 për qind e popullsisë në Mal të Zi janë serbë, aty është edhe kisha ortodokse serbe, veriun në Kosovë dhe enklavat e tjera bashkë, sërish me kishën ortodokse serbe dhe edhe njëherë kisha ortodokse serbe në Maqedoni, janë satelitët e Serbisë në Ballkan, nëpërmjet së cilës ajo ia rritë vetes pazarin para Brukselit. Pra, flirton vazhdimisht me Rusinë dhe për Brukselin që me inkorporimin e Rumanisë dhe Bullgarisë në BE, e ka definuar kopshtin e vet, oborrin e vet, Serbia po shërben si një kalë i Trojës i Rusisë dhe po e frikëson Brukselin, i cili ashtu në panik siç është, jo vetëm në aspektin politik por edhe ekonomik, po i jep Serbisë, në mënyrë që ta marrë Serbinë, por këtë po e bënë kryesisht në kurriz të popujve të tjerë e posaçërisht të shqiptarëve.
Ju jepni një pasqyrë goxha të zymtë të zhvillimeve në Kosovë. Çfarë prisni nga ky vit në të cilin kemi hyrë dhe që është karakterizuar edhe nga trazira sociale në Kosovë?
- Sigurisht që ky është një vit shumë i rëndë, meqenëse duket se festa e shpalljes së pavarësisë, po merr fund dhe njerëzit janë të interesuar se si do t'ua përmirësojë pavarësia jetën edhe atyre si qytetarë e jo vetëm pushtetarëve. Mendoj që këtë vit na presin disa sfida të mëdha. Janë dy protokolle të reja ndërmjet EULEX-it dhe Serbisë për çështje të gjyqësisë dhe doganave. Mandej e kemi privatizimin e gjigantëve ekonomik, i cili do të lë shumë njerëz pa punë dhe në të njëjtën kohë do t'ia marrë Kosovën resurset strategjike natyrore dhe kapacitetet zhvillimore, duke bërë një lloj shpronësimi të shoqërisë kosovare. Dhe po ashtu do ta kemi edhe këtë që tashmë u paralajmërua me strategjinë për veriun, pra dialogu i ri me Beogradin dhe në fillim thuhet se do të jetë vetëm për veriun e Kosovës. Që të gjitha këto tregojnë se kur pavarësisë formale nuk ia shton sovranitetin, atëherë fillon që t'i rrjedhë edhe formaliteti.
VOA
