>> Ja si do të ndërtohet Parlamenti i ri
>> Vendimi, Kuvendi i ri, tek Piramida
>> Zgjidhet problemi për tre institucione
>> Kuvendi, 4 herë më i madh se Qeveria
>> Berisha: Diktatura, barbare me Tiranën
>> Rama: S’jam për talebanizma në Tiranë
Tiranë, 2 Nëntor 2010 NOA - Presidenti i Republikës, Bamir Topi deklaron se për çështjen e ish-Piramidës së Enver Hoxhës duhet të bëhet një referendum popullor nëse duhet prishur ose jo.
“Në rast se ndërtohet një vepër që i takon të gjithëve, pavarësisht nga konjukturat politike të momentit, gjëja më e mirë në këto raste është të gjesh ekuilibrin dhe ekuilibri. Po ta kishim mundësinë e referendumit, referendumi do të zgjidhte një moment, ku të gjithë do të ishim më të qetë. Fakti që nuk është referendumi, ka një vendimmarrje. Unë respektoj vendimmarrjen. Por, vendimmarrjet, nëse do të vinin në mënyrë konsultative, të ekuilibruar, do të ishin më të mirat, sepse në vendimmarrjet politike ka projeksione të ndjeshmërive qytetare, që janë të orientuar në mënyrë natyrale në formacione të ndryshme politike”, - ishte deklarata e kryetarit të shtetit.
Pohimi u bë në një intervistë që u transmetua sonte në Tv News 24 ku Topi foli mbi një sërë argumentesh.
Intervista e zbardhur gjendet më poshtë:
Nisim nga vendimi i djeshëm i Komisionit të ligjeve ku vetëm me votat e Partisë Demokratike, e cila shfrytëzoi shumicën, rrëzoi tre nga katër kandidaturat, që ju kishit paraqitur. Si e komentoni këtë vendim?
Unë kam bërë një prononcim publik në mënyrë konstante, që nuk dëshiroj të futem në komente për sa i përket përgjegjësisë që ka institucioni i Kuvendit. Kam respektuar në mënyrë shumë rigoroze të drejtën time kushtetuese për të prezantuar kandidaturat, pastaj i takon Kuvendit. Atje ka formacionin e mazhorancës dhe të opozitës, është një gjë që i takon në mënyrë ekskluzive Parlamentit.
Ju mbi çfarë kriteresh i keni përzgjedhur kandidatët që i keni dërguar në Parlament?
Unë besoj që është operacioni, do ta konsideroja më i kualifikuar që mund të jetë bërë në historinë e shtetit demokratik shqiptar për zgjedhjen e kandidaturave, aq sa kohë pas kohe, edhe vetë personazhet politike e kanë vlerësuar si një proces shumë të hapur, transparent dhe, ju e dini që, përpara se të shkojë në vendimmarrje, ka disa operacione paraprake, që do të thotë, është njoftimi publik për hapjen e vendeve vakant në Gjykatën Kushtetuese dhe në Gjykatën e Lartë. Më pas vjen aplikimi dhe futen në konkurrim pikërisht njerëzit që zbatojnë, ose janë konform kritereve ligjore e kushtetuese. Unë përveç këtij momenti që është ekskluzivisht ligjor, kam futur në punë edhe një mekanizëm tjetër të filtrimit të kandidaturave, duke gjykuar që është një grup njerëzish profesionistë, njerëz të karrierës, njerëz që vijnë nga qarqe akademike, por dhe përfaqësues të shoqatave të gjyqtarëve dhe avokatëve, për të bërë filtrimin e dytë, që konsiderohet filtrimi profesional. Vërtetë shumë njerëz mund të plotësojnë kriteret ligjore, por disa janë më të kualifikuar se të tjerët dhe besoj që këtë mundësi, unë ua kam dhënë pikërisht atyre që i referohen kolegëve të tyre, karrierës së tyre, cv-së së tyre për t’ia prezantuar pastaj Presidentit, i cili sipas Kushtetutës, ka absolutisht të drejtën e fundit për të paraqitur kandidaturat në Kuvendin e Shqipërisë dhe besoj se ka qenë dhe një proces jo vetëm i lançuar në publik, por edhe i transmetuar drejtpërdrejtë nëpërmjet edhe kamerave tuaja.
Rrëzimi që prej gati një viti i kandidaturave që ju paraqisni në Kuvend gati po kthehet në një rutinë dhe kohë më parë zoti Berisha, shefi i shumicës qeverisëse që kontrollon ‘de facto’ Parlamentin, është shprehur se do të mirëpresë dhe do të votojë çdo kandidat që do t’i çoni, mjafton që ata të plotësojnë dy kritere; e para, të mos kenë qenë gjykatës ose prokurorë në kohën e komunizmit dhe të kenë marrë, të mos kenë ushtruar gjyqe politike dhe e dyta, të mos kenë qenë pjesë e karrierës politike. Ju këto kritere i keni ndjekur kur i keni dërguar emrat në Parlament.
Natyrisht, emrat e fundit janë absolutisht në këtë linjë. Janë njerëz që nuk kanë marrë pjesë në asnjë lloj procesi politik, janë njerëz që nuk kanë karrierë politike dhe ka pasur një skrupolozitet në përzgjedhjen e kandidaturave për t’iu përshtatur kësaj linje që ka mazhoranca në Parlament.
Ndërkohë, po dje pasi rrëzuan në komisionin e ligjeve tre kandidaturat tuaja, u bë publike një nismë e një grupi deputetësh të Partisë Demokratike që kërkon interpretimin e Kushtetutës në Gjykatën Kushtetuese për mënyrën e zgjedhjes së anëtarëve të Gjykatës së Lartë dhe të Gjykatës Kushtetuese, në mënyrë eksplicite, për rolin që ju duhet të keni në këtë përzgjedhje dhe për vendet, për rotacionin që duhet të kryhen në këto gjykata. Ndërkohë, shtypi sot e ka shprehur, komentuar si një tendencë që kërkon përmes kësaj nisme, Partia Demokratike kërkon t’ju nxjerrë Ju jashtë loje në procesin e përzgjedhjes dhe emërimit të gjyqtarëve të Gjykatës së Lartë dhe Gjykatës Kushtetuese. Ju si e komentoni?
Fatmirësisht unë këtë analizë e bëj jo duke iu referuar shtypit të ditës, sepse ju e dini që unë kam një eksperiencë të gjatë në politikë dhe në institucione. Unë nuk trajtoj asgjë në një frymë paragjykuese. Është e drejta e deputetëve në Kuvendin e Shqipërisë, kur bëhen 28, për të paraqitur në Gjykatën Kushtetuese një propozim për një ndryshim të mundshëm, ose nevojën për një interpretim. Kështu që unë nuk dëshiroj të futem në një klimë të tillë komentesh paragjykuese, të cilat mbase do ta rëndonin më shumë klimën e komunikimit. Sigurisht, mua më vjen mirë që edhe kur kujtohen të bëjnë diçka, edhe pse kujtohen me shumë vonesë, e bëjnë, sepse del nevoja për të qartësuar diçka, ne kemi institucionin e Gjykatës Kushtetuese, që sipas Kushtetutës së Shqipërisë jo vetëm është garant i Kushtetutës, por është dhe një institucion që bën edhe interpretimet e nevojshme, kur institucionet janë të paqartësuara mirë. Gjithsesi deri tani procedura ka qenë konform Kushtetutës. Gjithçka ka qenë në mënyrë shumë rigoroze në këtë linjë dhe interpretimet që bëhen, bëhen për shkak të një elementi tjetër, që ju mund ta kërkoni kur të mund të bisedoni pikërisht me iniciatorët e kësaj kërkese.
Ju ndërkohë çfarë do të bëni? Do të prisni vendimin e Gjykatës Kushtetuese pasi të shqyrtojë këtë kërkesë të këtij grupi të deputetëve, apo do të vazhdoni të ushtroni të drejtën tuaj kushtetuese, të çoni emrat, kandidatët për të plotësuar vendet bosh në Gjykatën e Lartë dhe në Gjykatën Kushtetuese?
Praktikisht emrat që duhet të kalojnë nga Presidenti janë të gjithë në Kuvend. Pra, Presidenti ka ezauruar të gjithë iniciativën e tij kushtetuese dhe nga pikëpamja administrative sot ato emra administrohen nga Kuvendi i Shqipërisë. Kështu që unë nuk kam asnjë emër për të dërguar.
Edhe kur këto tre kandidatura të rrëzohen edhe “de jure” në seancë parlamentare?
Ka një rregull, në rast se ka diçka që kalon për interpretim në Gjykatën Kushtetuese, i takon asaj për të marrë vendimin për ta mbajtur pezull procesin, derisa të realizojë interpretimin e vet. Kështu që, gjërat në komunikimin institucional sipas Kushtetutës janë të përcaktuara shumë saktë.
Do të doja t’ju pyesja në mënyrë të drejtpërdrejtë, pse janë të tendosura marrëdhëniet tuaja me shumicën qeverisëse dhe atë në Parlament? Po sjell ndërmend një detaj që, ju krijuat një precedent me hapjen e sesionit parlamentar, kur iu drejtuat deputetëve jo si kanë vepruar paraardhësit tuaj, ose duke e lexuar vetë në sallën e Kuvendit, ose duke e çuar dhe Kryetari i Parlamentit e lexon vetë mesazhin e Presidentit, ose ia jep një deputeti për ta lexuar. Ndërsa ju vepruat ndryshe, iu drejtuat deputetëve përmes kamerave të televizionit, pse ndoqët këtë rrugë?
Së pari, do të thoja që është një eksperiencë mbarë botërore. Së dyti, do të thoja që komunikimi i institucionit të Presidentit me Parlamentin realizohet në mënyrë shumë rigoroze zyrtare. Pra, mesazhi që është dhënë publikisht, është çuar në të njëjtën kohë edhe në administratën e Kuvendit të Shqipërisë dhe mesazhi që transmetohet në televizione, falë edhe kontributit të medias, që është e pranishme në çdo moment, e që sot penetron në çdo familje shqiptare. Ky mesazh i drejtohet vërtetë Parlamentit, i drejtohet politikanëve, por i drejtohet edhe mbarë shoqërisë. Duke respektuar sikurse thashë të drejtën time, por edhe duke përdorur një eksperiencë botërore, mënyrat janë të alternuara: mund të shkosh në Kuvend, mund ta përcjellësh nga zyra. Tek e fundit, unë jam President i Republikës dhe i shfrytëzoj të gjitha atributet e mia dhe ambientet e Presidencës për të dhënë herë pas here mesazhe, kur unë e shikoj të nevojshme. Ky ishte një nga ato raste.
Pak ditë më parë u krye një votim tejet politik që mos gabohem qe diskutimi për imunitetin e deputetit Ilir Beqja. Në sallë ishin të 140 deputetët dhe propozimi i shumicës qeverisëse mori vetëm 70 vota nga 140 gjithsej. A mendoni se kjo mazhorancë nuk është më e qëndrueshme dhe nuk i ka tërësisht votat për të vazhduar për të qeverisur e qetë?
Unë jo vetëm që nuk mendoj se duhet të futem, të interferoj në numrat që sot janë në Kuvend, por nuk ju rekomandoj as juve, që Presidentit të Republikës, t’i drejtoni pyetje që nuk kanë të bëjnë as me të, as me vullnetin e tij, as me atributet e institucionit të tij. Këto janë komente që i bëjnë politikanët, i bëjnë analistët, i bëni ju si drejtues emisionesh, por me interlokutorë të tjerë. Presidentit nuk i lejohet që të bëjë komente, aq më shumë të bëjë parashikime për jetën parlamentare, në sensin e numrave, pastaj qëndrimet e Presidentit për Kuvendin, janë tërësisht në linjë institucionale, për aq sa i takon sferës së Presidentit, gjerësisë së gjykimit të Presidentit, thellësisë së gjykimit, por në linja shumë rigoroze dhe pa ndërhyrë në ato procese, të cilat janë thellësisht “pronë” e politikanëve dhe e deputetëve.
Por, për këtë aritmetikë votash që flitet shumë së fundi në ambientet politike, a mendoni se duhet parë dhe një stabilitet politik, që duhet të ketë vendi, sepse kërkohen të kryen reformat dhe numrat nuk janë. A mendoni se vihet në rrezik ky stabilitet politik?
Ju e dini që unë kam dhënë mesazhe shumë shpesh për këtë punë. Dhe mesazhi i fundit ishte në këtë linjë. Pra, vërtetë vendi duhet të ketë stabilitet. Për çështjen e stabilitetit kam folur në shumë raste, në shumë evenimente. Do të thoja që stabiliteti politik është pararendës i stabiliteteve të tjera, i stabiliteteve institucionale, i stabilitetit shoqëror, i stabilitetit ekonomik dhe i atij imazhi që Shqipëria domosdoshmërisht e ka mëse të nevojshme që ta ketë pozitiv, sidomos në këto momente, kur diskutohet për një vendimmarrje të Komisionit Evropian për perspektivën e Shqipërisë.
Çfarë është e nevojshme që të jetë ky stabilitet? Çfarë duhet të bëjë klasa politike?
Së pari klasa politike duhet të ketë vullnetin politik, pra, po e përdor në mënyrë shumë inflacioniste termin ekskluzivitet, por, vërtet është tërësisht në dorën e partive politike, parlamentare që të realizojnë konvergjencat e tyre për çështje që konsiderohen jetike për vendin. Pra, ju e dini, pa vullnetin politik nuk realizohet asgjë, sepse nga ai Parlament, mbi bazat e atij vullneti varen të gjitha institucionet, zgjidhen të gjithë përfaqësuesit e institucioneve të tjera përfshirë dhe Presidentin e Republikës, miratohen ligje jo thjesht mbi bazën e një mazhorance të thjeshtë, por dhe ligje me votim të cilësuar, një pjesë e të cilëve prej muajsh, apo prej vitesh qëndrojnë të pamiratuara, duke krijuar ndoshta dhe probleme.
Kriza politike nuk po zgjidhet prej muajsh, megjithëse kemi një rezolutë eksplicite që hyri deri në detaje të Parlamentit Evropian dhe letërkëmbimi i fundit i dy kryetarëve të grupeve parlamentare tregon se komisioni hetimor për transparencën e zgjedhjeve të 28 qershorit, nuk ka për tu ngritur, nuk do të kemi dhe duke ndjekur deklaratat e tyre, nuk do të kemi reformë zgjedhore. Ju çfarë do të sugjeronit në këtë rast?
Asgjë më shumë se ai mesazh, që konsiderohet mesazh zyrtar pikërisht nga kjo zyrë. Bashkëpunim, nëse shihet e nevojshme për të reformuar kodin zgjedhor mirë, nëse nuk e shikojnë të nevojshme mund të vazhdojnë, por gjithsesi është domosdoshmëri që klima politike të qetësohet, të stabilizohet dhe stabilizimi nuk vjen me fjalë, nuk vjen me demagogji, nuk vjen me hipokrizi. Stabiliteti politik vjen vetëm mbi bazën e një komunikimi serioz, të një vullneti për të zgjidhur në mënyrë serioze gjërat e rëndësishme, sepse ju e shikoni që nga një klimë akute, që kishte të bënte me problemet e këtij moskomunikimi, sot gjërat janë futur në një shtrat pothuajse kronik dhe dihet që, shtrati kronik nuk është i këndshëm, sepse njerëzit fillojnë e ambientohen, njerëzit zhvillojnë dialogun jo me gatishmërinë për t’i zgjidhur gjërat. Pra, asgjë e mirë nuk vjen nga mungesa e komunikimit. Ju e dini që bota sot ka shumë çështje serioze, shumë çështje të rëndësishme edhe midis vendeve, që janë në një armiqësi të hapur me njëri-tjetrin, megjithatë gjenden intelekutorët, gjendet momenti për të biseduar. Jo domosdoshmërisht për gjithçka mund të bihet dakord, por tregohet vullnet për diçka, bihet dakord në mënyrë që, pastaj, kjo klimë të mos shoqërohet nga një klimë abuzivizmi, që mund të shoqërojë ndoshta dhe ndonjë vendimmarrje.
Çfarë vendimmarrje mund të ishte?
“Check and balance” (kontrollo e balanco), pra, gjithçka që zhvillohet në këtë plan është modeli i institucioneve perëndimore. Pra, vërtetë demokracia është e ndërtuar në mënyrën që të ketë mazhorancë, të ketë opozitë për të rregulluar pikërisht kontrollin mbi qeverisjen, se kontrolli mbi qeverisjen në fakt është një instrument që i shërben mbarë shoqërisë. Në këtë sens bashkëpunimi, pjesëmarrja, respektimi i palëve është mjaft i rëndësishëm. Absolutisht, askush nuk ka të drejtë të luajë rolin e omnipotentit, e të plotfuqishmit, qoftë duke iu referuar edhe numrave, sepse nuk janë numrat ata që të bëjnë të jesh omnipotent. Janë rregullat e demokracisë dhe serioziteti. Vërtetë në një moment në parim janë duke folur për këtë, ti mund të kesh numrat, por nuk është gjithmonë gjithmonë tregues i një vendimmarrje demokratike. Kjo është arsyeja që gjërat duhet të kontrollohen. Jemi të gjithë para publikut, duke filluar nga Presidenti dhe të gjitha institucionet me radhë. Ka një Kushtetutë, ka një kuadër ligjor. Duhet të bëhemi seriozë për të gjitha gjërat, sepse ka dhe shumë inflacionizëm në përdorimin e termave, e përdorimit të instrumenteve të sulmit. Gjërat duhet të bëhen në mënyrë më fisnike. Jemi 20 vjet nga momenti i ndryshimit të madh. 20 vjet, vërtetë ka progres të dukshëm. Gjërat janë bërë më fine, kështu që edhe politika duhet të jetë më fine. Sot ka ndikim në shoqëri një artikulim i argumentuar, fin, i asorbueshëm nga njerëzit. Nuk besoj se është koha që të ngrenë tonet, sepse, ju e dini se, edhe psikologjikisht aty ku ngrihen tonet dy janë rezultatet: ose nuk dëgjon njeri nga kakofonia, ose ngritja e toneve pastaj bën që artikulimi të mos jetë serioz. Kështu që, ai apel që ka qenë gjithmonë, vazhdon të jepet. Sot stadi i demokracisë në Shqipëri, është një stad që na lejon, jo vetëm të marrim të drejtën për të lëvizur të lirë në Evropë, po edhe për të hedhur hapin tjetër të marrjes së statusit kandidat. Në këtë drejtim, duhet që politika në përgjithësi të jetë më e formatuar, duhet të jetë më e moderuar, sepse zgjidhjet në mënyrë të moderuar nuk janë zgjidhje që vijnë nga sikleti. Ato janë zgjidhje normale që absorbohen më mirë, shoqëria merr një shtysë për të qenë më e qetë dhe sigurisht, aty ku politika është e stabilizuar, shoqëria është e qetë dhe biznesi e ekonomia ecin më mirë ndërsa standardi i jetesës për njerëzit është më i mirë.
Pak më parë aluduat për një vendimmarrje. Mund ta shtjelloni këtë tezë, çfarë nënkuptoni me këtë vendimmarrje. A ekziston mundësia për një shpërndarje të Parlamentit në qoftë se nuk zgjidhet kriza?
Unë nënkuptoj pikërisht atë që e shpjegova, pikërisht duke thënë se janë gjëra që unë i diskutoj në parim dhe gjërat e diskutuara në parim nuk janë aludim për asgjë, për asnjë element specifik.
Por, në qoftë se nuk zgjidhet kriza dhe opozita nuk merr pjesë në zgjedhje, si dilet në zgjedhjet lokale e kam fjalën, si dilet nga ky impas?
Unë do të dëshiroja që të mos merresha, sikurse e thashë, me parashikime të panevojshme, por do të qëndroja tek mesazhi, tek apeli që kam dhënë, që forcat politike, jo vetëm që duhet të jenë bashkëpunuese në këtë proces, që ka të bëjë me reformën zgjedhore, me përgatitjen e një klime, e cila do të garantojë jo vetëm zgjedhje më të mira se paraardhëset, por do të garantojë edhe atë shans, që ne ndoshta mund ta kishim si një shans të parë në vitet e demokracisë, që zgjedhjet të mos kenë mundësinë që të kontestohen nga askush. Pra, gjithçka e përgatitur me kujdes, pavarësisht nga problemet e debatet që ekzistojnë, i paraprin një momenti i cili, nga pikëpamja cilësore do të jetë shumë më i mirë nga elementi i demokracisë dhe problemet që kemi me zgjedhjet aktualisht. Pra, gjithçka duhet të përgatitet. Pa parapërgatitje, pa një bashkëpunim midis forcave politike, pa një konkludim dhe rregullim të atyre gjërave që sot përbëjnë një handikap në çështjet e zgjedhjeve, sigurisht që do të jenë po të njëjtat probleme.
A mund të jetë Rezoluta e Parlamentit Evropian mbi bazën e negociatave mes dy palëve?
Ajo ka qenë. Ka qenë. Ju e dini që është bërë një diskutim, një bisedë maratonë në zyrat e Presidentit. Dhe unë nuk e kam konsideruar asnjëherë shumë serioze që nga zyrat e Presidentit, ku ishte totalisht e mundshme, edhe me pjesëmarrjen e delegacionit të Parlamentit Evropian, të përfundosh në restorant ‘Krokodili’. Pra, duhet më respekt për institucionet e shtetit, duhet më respekt për veten, duhet më respekt për ata, të cilëve ti i ke marrë votën dhe në fund fare, çështjet mund të zgjidhen shumë mirë vetë. Ne pranojmë asistencën, kujdesin e partnerëve tanë, sepse është një familje institucionale ku ne do të shkojmë. Por, gjërat duhet të zgjidhen me seriozitetin e duhur, në ambiente institucionale. Pastaj, kur gjëra shumë të rëndësishme shkojnë e përfundojnë në restorant, besoj që kjo nuk i shërben askujt, cilitdo prej aktorëve politikë, cilitdo që do të bëjë analizën për këtë cështje. Unë s’kam folur asnjëherë për këtë, jam duke folur sot për herë të parë, duke i dhënë rëndësi ambienteve institucionale dhe gjërat duhet të zgjidhen në Shqipëri. Gjërat duhet të zgjidhen në Shqipëri, sepse 20 vjet demokraci, ta lejojnë ta kesh këtë status, që vullneti politik, artikulimi i bisedës, duhet patjetër të çojë në një vendimmarrje, sepse nuk është serioze që ne t’i hipim avionit, të shkojmë të zgjidhim një çështje, të cilën mund ta zgjidhim këtu. Fakti që sot e kësaj dite, kjo çështje nuk është zgjidhur, natyrisht që është një problem, është një problem, por, që nuk i takon që ta riartikulojë sa herë vjen fjala Presidenti, apo cilido tjetër, pasi i takon forcave politike. Dhe janë ato, që kanë vullnetin e kur duan, e bëjnë, nëse s’duan, s’e bëjnë. Më thoni ju, nëse ka një aktor tjetër sot, që mund të shkojë në një “deus ex machina”, në një zgjidhje mekanike për ta zgjidhur krizën. Jua kam thënë dhe herë tjetër, Presidenti është i një Republike parlamentare. Presidenti ka kompetencat e veta të kornizuara, që nuk ia japin këtë mundësi. Pra, sa kohë përgjegjësia për vendimmarrje është tek partitë politike parlamentare, problemin duhet ta kërkoni aty, zgjidhjen duhet ta kërkoni aty. Çfarë po bëjnë evropianët sot ose bota perëndimore? Po japin apel. Të njëjtën gjë po bëj edhe unë me cilësitë e Presidentit të Republikës, po jap apel, në mënyrë të vazhdueshme, apelin për bashkëpunim, pa marrë parasysh çfarë formimi politik kam unë. Ju e dini që duke ardhur në këtë zyrë, edhe mënyra e sjelljes nuk ka qenë artificiale, ka qenë e vullnetshme për të respektuar palët, për të qenë midis palëve, për të ekuilibruar palët, për të qenë moderator, për të respektuar ligjin, Kushtetutën, për të kërkuar nga politika që të respektojë në mënyrë të sinqertë institucionet e pavarura. Nëse ju keni një mekanizëm, që mund të ma sugjeroni, mund të ma thoni, por unë besoj se gjithçka varet nga vullneti i partive politike. Nëse do të kenë vullnetin, ato do ta zgjidhin. Eksperienca e viteve të tranzicionit në Shqipëri i njeh këto probleme. Kjo është arsyeja që më parë unë thashë që jemi futur në një shtrat kronik të krizave, që ndodhin herë pas here, të cilat fatmirësisht kanë pasur edhe momentin e zgjidhjes së tyre. Unë jam optimist që gjërat do zgjidhen, duke i ribërë dhe njëherë apelin paryive politike që të bashkëpunojnë, sepse bashkëpunimi për zgjedhjet e radhës, është një bashkëpunim për imazhin dhe perspektivën e Shqipërisë. Ky është mesazhi që vjen nga Presidenti i Republikës.
Përtej mesazhit, a jeni i gatshëm, në kontekstin e zgjidhjes së krizës, jo në restorant ‘Krokodili’ në Strasburg, apo diku gjetkë, që të merrni përsipër rolin e ndërmjetësit, të ulni palët në tavolinë, t’u jepni një draft, ta negocioni?
Ju mendoni që Presidenti nuk e ka pasur këtë dëshirë? Çështja është që, ka një fjalë, ndoshta nuk i takon këtij komunikimi apo këtyre marrëdhënieve: ‘Aty ku hanë dhe nuk të ftojnë, mos u fut. Aty ku bisedojnë dhe nuk të pyesin, mos fol’. Çështja është se i takon atyre të vendosin, nëse kërkojnë të kenë kontributin direkt, sikurse e kanë pasur, dhe ky kontribut ka qenë. Madje ka qenë jashtëzakonisht serioz. Pra, jo rastësisht, Parlamenti Evropian u mblodh dhe i dha rolin e moderatorit Presidentit të Republikës. Jo rastësisht palët erdhën në Presidencë. Jo rastësisht morën apele dhe vazhdojnë të marrin apele. Çështja e zgjidhjes definitive të problemeve që ekzistojnë, padashur të futemi në terma, të cilat mund të marrin nuancë tjetër, as ngërç, as krizë, por, çështjeve, problemeve që ekzistojnë, i kanë në dorë mazhoranca dhe opozita. Dhe apeli është shumë i thjeshtë, është shumë i qartë, apeli është shumë i shkurtër: Tentoni të gjeni vullnetin politik për të zgjidhur problemet! Sepse problemet e partive politike pastaj, përkthehen në probleme të njerëzve.
Nëse nuk zgjidhet kriza, a mendoni që në një rast të dytë të ndërhyni, apo gjithnjë do të prisni që t’ju thërrasin?
Unë e ndjek me shumë kujdes situatën, me shumë kujdes! Jo vetëm është kthyer në një refleks të jetës së përditshme si politikan, por me detyrimin e këtij institucioni për t’i ndjekur gjërat dhe për t’i analizuar në qelizë. Të jeni i sigurt që unë jam shumë i motivuar të bëj detyrën time, të mos ndërhyjj aty ku s’duhet të ndërhyj. Pra, të luaj vërtetë rolin e katalizatorit. Vërtetë ka mendime nga më të ndryshmet, që Presidenti duhet të jetë më imponues. Mendoni që mund të imponohesh aty ku e kanë në dorë vullnetin të tjerët? Jo! Nëse do të kishim një status kushtetues të ndryshëm nga ky aktual, atëherë rritet roli i Presidentit. Me këtë që është, Presidenti respekton në mënyrë shumë rigoroze konturet e Kushtetutës, sepse këtu jemi, pikërisht jo si në peshoren e fruta-zarzavateve. Këtu jemi në peshore farmaceutike. Ju e dini që, një fjalë më shumë të thuash në diskursin tënd, krijon reaksion tek një palë. Një fjalë më shumë në sensin tjetër, krijon reagim tek pala tjetër. Dhe ju e dini që klima politike në Shqipëri është shumë e ndjeshme. Nuk është problemi nëse individi që sot është President, nuk zotëron as verbin dhe as ndjeshmërinë për të qenë një aktor i fortë në politikë. Jo, është sensi i masës. Ky institucion ka sensin e masës dhe ju këtë e shihni vetë. Retrospektiva, apo perspektiva pastaj është tjetër gjë, por statusi aktual më detyron, më imponon, duke shprehur edhe në mënyrë të vullnetshme këtë lloj pozicioni, që të jem shumë i kujdesshëm edhe në mesazhe. Kjo për t’i dhënë rëndësinë e duhur interlokutorëve politikë, ata që kanë vërtetë jo vetëm vullnetin politik, por kanë edhe mundësinë e vendimmarrjes në Parlament. Pra, gjërat janë fare të qarta.
Në kontekstin e ndryshimeve të mundshme në Kodin Zgjedhor, cili është opinioni juaj. A mendoni se duhet të ndryshojë sistemi, nga një sistem proporcional, të ndryshojë për shembull, të kthehet në mazhoritar kryesisht, siç ishte më parë?
Unë mund të kem shumë mendime. Një pjesë e mendimeve të mia kanë qenë pjesë e shtypit të shkruar dikur, atëherë kur unë mund të shprehesha politikisht. Këtu në këtë pozicion, edhe njëherë, jam i detyruar të pres se çfarë thonë të tjerët. Unë kam vetëm një mundësi, të arsyetoj mbi bazën e vendimmarrjeve të Parlamentit, sikurse kam arsyetuar në firmosjen e ndryshimeve kushtetuese, ku ishte edhe pjesa e Kodit Zgjedhor, edhe ligjet e tjera që vijnë këtu. Gjykimi im pastaj këtu është ligjor, është institucional, kurrsesi nuk mund të jetë politik, s’mund të jetë emocional. Pra, ky pozicion të detyron të sillesh në këtë mënyrë. Çdo pozicion tjetër jashtë kësaj zyre pastaj, Presidenti psh, që nuk e ka më statusin e Presidentit, por është qytetar, është politikan, ka mundësi pafund të artikulojë, të japë opsione, të debatojë, të merret pastaj, duke filluar me çështjet më të rëndësishme kushtetuese deri në elementët më banalë, që kanë të bëjnë me kanalizimet.
Përse e konceptoni si një lloj këmishe force zyrën e Kryetarit të Shtetit? Nuk ka Kryetari i Shtetit të drejtën që të japë dhe ai një opsion të tij, qoftë duke qenë mbi palët?
Kjo e drejtë ekziston vetëm në rast se është i ftuar në një tavolinë ku diskutohen të tilla gjëra, për dy arsye. E para, që ti artikulon mendimet e tua, kur je i ftuar dhe e dyta, nëse ti shprehesh dhe të tjerët nuk e marrin në konsideratë, pastaj është një humbje për Presidentin. Kështu që gjërat duhet të respektohen, rregullat e lojës duhet të respektohen. Lum ai që respekton rregullat e lojës. Ai që del nga rregulli i lojës, mund të ketë pastaj edhe përfundime jo të këndshme për të.
Për ta elaboruar deri në fund këtë tezë, la të kuptohet që jeni i gatshëm të kontribuoni, vetëm nëse do të keni ftesë nga palët në negociata?
Jo, jo! Absolutisht jo! Fola në parim, se si funksionojnë gjërat, si funksionojnë marrëdhëniet, sepse ju iu referuat pikërisht kontureve të kësaj zyre për mënyrën e sjelljes së Presidentit si shumë institucional. Unë ju dhashë një argument, përse Presidenti nuk mund të propozojë, përse Presidenti nuk mund të ndërhyjë, sepse rolet janë të ndara në demokraci. Presidenti ka të drejtën, kur palët pasi kanë diskutuar, debatuar, kanë bërë vendimmarrjen, ia sjellin këtu për të marrë formën e dekretit, pra atëherë kur ligji është miratuar, Presidenti ka të drejtën të shprehet me dekret. Ju e dini që ka tre opsione, një opsion i miratimit, një opsion i kthimit mbrapsht dhe një opsion i mosshprehjes. Nga kjo pikëpamje, unë mendoj që të vihesh në linjat e Kushtetutës, nuk do të thotë që të jesh në një pozicion të mbyllur, absolutisht.
Në vazhdim të asaj që ju thatë për sa i përket kompetencave që ka Kryetari i Shtetit, a ndoshta do ishte e udhës që të ndryshojë Kushtetuta dhe Presidenti të zgjidhet direkt nga populli?
Unë mendimin tim e kam thënë atëherë kur duhej ta thoja. Nuk dëshiroj ta rimarr edhe një herë në konsideratë atë shprehje. Ju e dini fare mirë se ç’kam thënë dikur, kur unë duhej të flisja për ndryshimet kushtetuese. Kam qenë shumë rigoroz në momentin kur kam firmosur për ndryshimet kushtetuese dhe i kam hequr të drejtën vetes për t’u rishprehur për atë problem. Pra, qëndrimet e mia, të cilat janë konstante, janë të pandryshuara, i keni vite më parë, pikërisht në momentin para se të votoheshin ndryshimet kushtetuese, që prekën, përveç të tjerave, edhe mënyrën e zgjedhjes së Presidentit.
Një deklaratë e deputetit të Partisë Demokratike, e zotit Oketa, bëri bujë, për hir të së vërtetës, në opinionin publik, i cili e konsideroi të turpshëm mënyrën se si u votua në Parlament një dekret i juaji, që u refuzua nga Parlamenti. Mesa më kujtohet u votua dy herë, një gjë e paprecedent në një parlament normal brenda një seance për një çështje të votohet dy herë. Ju përse heshtët zoti President, për mënyrën se si u votua dekreti juaj dhe përse nuk iu drejtuat Gjykatës Kushtetuese që të mbronit një qëndrimin tuaj politik?
Së pari, çka ndodh në Kuvend dhe mënyra se si aplikohet rregullorja në Kuvend, është atribut i njerëzve që janë atje. Ju e dini që, jeni të pranishëm si media atje, por kur ju thuhet që duhet të dilni nga salla, ju jeni të detyruar të dilni nga salla. Pra, ajo që ka ardhur si një artikulim i zotit Oketa, është një e drejtë legjitime e një deputeti, i cili ka asistuar në atë proces. Asnjë nga stafi i Presidentit, jo domosdoshmërisht mund të jetë në sallën e Kuvendit, sepse Kuvendi ka rregulloren e vet, ka procedurat e veta. Përgjegjësia është pikërisht tek deputetët, për të reklamuar ose për t’u prononcuar në media për dicka. Kështu që nuk besoj se është detyrë e zyrës së Presidentit, që të merret me një kontestim të një procedure të kaluar në Parlament. Vetëm kur ajo vjen në formën e një dokumenti zyrtar, atëherë është tjetër gjë. Ti mund të pozicionohesh, mund ta interpretosh, por çështjet e karakterit procedurial i takojnë pikërisht aktorëve të parlamentit, që janë deputetët e Republikës së Shqipërisë në Parlament.
Edhe kur ka të bëjë me një dekretin tuaj, nuk do të ndërhyni?
Absolutisht. Unë në këtë sens jua shpjegova. Absolutisht, sepse unë nuk mund të gjykoj për mënyrën se si votohet atje. Kjo është arsyeja që në Parlament ka edhe mazhorancë, ka edhe opozitë, ka edhe zëra të rëndësishëm, që mund të jenë politikisht të formatuar, por kanë edhe zërin e tyre. Ka dhe njerëz që nuk janë konformistë, ka dhe njerëz që demonstrojnë dinjitetin e tyre kur shohin që diçka nuk shkon në rregull. E thonë me zërin e tyre. Kështu që, unë sot nuk mund të perifrazoj asgjë, që mund të thuhet nga një deputet i Kuvendit të Shqipërisë. Është zëri i tyre, është e drejta e tyre, është e drejta juaj që të komunikoni me ta, t’i merrni opinionin atyre, por marrëdhëniet janë strikte në këtë linjë.
Ju keni një opinion tuajin për mënyrën se si funksionon Parlamenti dhe si drejtohet ai?
Natyrisht, unë kam opinionin tim, i cili është për mua dhe nuk mund të paraqitet kaq lehtë në publik, duke respektuar pikërisht limitet e kësaj zyre.
Në vijim të asaj që përmenda, zotin Oketa, të paktën ne gazetarëve na ka bërë përshtypje kjo lloj statistike, sepse ai është i vetmi, nga ata mbi njëzet deputetë që ishin nismëtarët që ju lançuan ju si kandidat për postin e Kryetarit të Shtetit. Gjithë të tjerët u fshinë nga lista e kandidimit të Partisë Demokratike. Ju, si ish-Nënkryetar i kësaj partie, si ish-numri dy i saj, si e shikoni këtë?
Së pari, unë asnjëherë nuk marr pozicionin për të komentuar gjërat me statusin e ‘ish’-it. ‘Ish-Nënkryetari’ ishte Nënkryetar. Sot unë jam Presidenti i Republikës dhe ky status, sigurisht që, jo vetëm s’ma lejon, por nuk e ndiej të nevojshme të bëj komente, siç ndodh me subjektet politike, për të garantuar edhe ato pozicione mbipalët, të cilat unë i kam demonstruar në mënyrë të vazhdueshme. Seç ndodh atje, është çështje e atij subjekti politik. Se ç’ndodh me palën tjetër, është çështje e subjektit tjetër politik.
Por, si një nga protagonistët e së djathtës, qoftë edhe si Kryetar i Shtetit, a e shikoni mundësinë e krijimit të një partie të re të spektrit të djathtë apo është e vetëmjaftueshme Partia Demokratike, që i përfaqëson të gjitha zërat, të gjitha grupimet?
Mesa duket, unë nuk jam i vetmi parashikues i mirë që ju thashë se formati juaj duhet të ndryshohet, sepse vërtetë e keni titulluar pesë pyetje, por deri tani, i keni kaluar njëqind pyetje...
Jo, jo, nuk kanë shkuar.
Jeni i sigurt? Atëherë, në rast se nuk kanë shkuar, jam i bindur se do të shkojnë. Pra, jam, - duket sikur po përsëris të njëjtin refren, - janë pyetje, të cilat, në rrethana të tjera, u jam përgjigjur me shumë kënaqësi, por sot në këtë zyrë, nuk arrij t’u përgjigjem. Ju e dini që bashkë kemi ndenjur në emisione të gjata, edhe pesë-gjashtëorëshe.
Po, e vërtetë është.
Duhet të ketë qenë 31 maji i vitit 2005.
Po. I kemi ndjekur bashkë zgjedhjet e vitit 2005.
Kemi bërë komente.
Parashikime, të cilat, shumë kanë dalë prej tyre, gati të gjitha të atyre që keni bërë në atë vit.
Më vjen mirë që jeni i vetmi që konfirmoni këtë fakt, që mua përgjithësisht më kanë dalë parashikimet. Por nuk dëshiroj, pikërisht për këtë arsye, ose ndoshta edhe për këtë arsye, që të bëj parashikime për të ardhmen, se dikush pastaj mund ta keqinterpretojë.
Do të doja t’ju pyesja për një incident që ka ndodhur në fshatin e quajtur Boboshticë. Është gati një skenar “déja vu” me atë që ka ndodhur në fshatin Kosinë. Kemi prishje të varrezave qindravjeçare të shqiptarëve, ndërtimin sipër tyre të memorialëve të ushtarëve grekë, të vrarë gjatë Luftës së Dytë Botërore në Shqipëri, kemi dhe një kompleks inferioriteti të shtetit shqiptar dhe, rasti më tipik qe ai i Prefektit të Korçës, kur thoshte se “unë nuk kam asnjë dijeni që të jenë prishur varrezat aty, por dënoj aktin barbar të djegies së kurorave me lule në atë fshat”. Dhe për ta plotësuar gjithë konturin, kemi sërish: kishën që merret me varrmihje dhe Konsullatën Greke, që paguan faturën e shpenzimeve përmes vizave. Ju si Kryetar i Shtetit, çfarë komenti keni?
Unë sot kam marrë pjesë në një simpozium, që do ta konsideroja të radhës me përfaqësuesit më të lartë të komuniteteve fetare. Ishte një simpozium, që vinte në dukje pikërisht atë element të jashtëzakonshëm tradicional që ka ekzistuar midis feve në Shqipëri, që është bërë ndoshta edhe pararendës i asaj harmonie të shoqërisë dhe të gjitha mundësive që ne të shkojmë me një standard të arrirë në Bashkimin Evropian, pra, harmonia fetare. Kemi folur gjerë e gjatë. Në fjalën time, nuk kam mbetur pa iu dhënë një mesazh edhe atyre, që kërkojnë që ta prishin këtë klimë. Të jeni të sigurt, që për çështjet që kanë të bëjnë me interesat kombëtare, vërtetë diplomacia është shumë e rëndësishme, por nuk mund të jesh në një institucion të shtetit, nëse ti nuk je në radhë të parë në shërbim të shtetit tënd, të popullit tënd, të historisë dhe mbi të gjitha të trashëgimisë.
E keni fjalën për Prefektin?
E kam fjalën për cilindo. Ajo që ka ndodhur në Boboshticë vërtetë i vendos njerëzit e institucioneve në një lloj sikleti, nëse duhet të shprehen, apo nuk duhet të shprehen. Ai që nuk shprehet në të tilla momente, natyrisht që nuk bën mirë. Çdo njeri duhet ta ketë të qartë, që është në pozicion për të respektuar dokumentin themeltar të shtetit, që është dokument ligjor, por është edhe shpirtëror. Çdo njeri që është në një institucion duhet të garantojë pikërisht atë që kjo shoqëri, ky popull e ka pasur të garantuar edhe pa u ngritur institucionet, pikërisht harmoninë fetare. Harmonia fetare nuk është tregues me të cilin ne krenohemi vetëm në vitet 2000. Jo! Ky është një moment tradicional. Aty ku ka qenë kisha, ka qenë dhe xhamia dhe cilido që vjen nga qarqe ultra nacionaliste, kurrsesi nuk duhet ta prishë këtë klimë, nuk duhet të prishë marrëdhëniet normale dhe shumë të mira që ekzistojnë me vendet fqinjë dhe askush nuk duhet të ndihet i kompleksuar për të ngritur një problem. Por ishte një pamje makabër, kur shikon kockat e paraardhësve të njerëzve, që jetojnë atje, të dala sheshit. Edhe këtë do bëjmë sikur nuk e shohim? Këtu ka përgjegjësi në disa nivele. Përgjegjësitë duhet të jenë të ekspozuara qartë. Ju e dini që administrimi i territorit bëhet nga pushteti vendor, pa marrë në konsideratë nëse është në Boboshticë, është në Korçë, është në Tiranë, apo është në ndonjë qytet tjetër. Kjo do të thotë që edhe administrimi i varrezave bëhet nga pushteti vendor. Të gjithë sillen sikur nuk do të vdesin ndonjëherë. Ju e dini që shtohen qytete, shtohen e shumëfishohen vazhdimisht, por varrezat mbeten po ato. Njeriu duhet të mendojë. Ka detyrim të mendojë për trashëgiminë, ka detyrim të mendojë për paraardhësit, të ketë respekt për varret e të parëve, jo vetëm kur gjenden varre romake në Shqipëri, por në radhë të parë të kihet respekt për varret e shqiptarëve, të administrojnë mirë territorin e tyre, të jenë seriozë e mos bëhen zvarranikë, sepse, po humbi identiteti, atëherë çfarë pret më. Pra, secili duhet të respektojë ligjin! Prokuroria po merret me këtë punë për ta qartësuar fare mirë, për të ndarë në mënyrë të qartë dhe për të mos përzier ujërat, që veprimi i individëve të mos konsiderohet si veprim i institucioneve, kurrsesi. Ne kemi marrëdhënie mjaft të mira me shtetin grek, shumë të mira, marrëdhënie të fqinjësisë së mirë, marrëdhënie të mbështetjes reciproke, të gjitha, por, kjo nuk do të thotë që t’i lihet terren elementëve, të cilët marrin statusin e keqbërësit. Dhe, ju e dini që çështjet fetare kanë një ndjeshmëri të shprehur. U tha edhe sot në simpozium. Duhet të kihet jashtëzakonisht kujdes me ndjesitë fetare. Njerëzit, të cilët janë besimtarë dhe që e besojnë Zotin me mënyrat e veta, kanë një raport shumë specifik me besimin. Ndjeshmëria tek besimtarët është në nivelin maksimal, pra, ne duhet të ndajmë në mënyrë të qartë besimin, i cili është në harmoni të plotë. Ne krenohemi për këtë dhe këtë e thonë edhe krerët e institucioneve fetare, e thonë politikanët, por detyrimi është që shteti ligjor të frenojë, të parandalojë, por edhe të gjykojë keqbërësit, të cilët prishin rregullat e shoqërisë dhe dëmtojnë identitetin kombëtar.
Por, përtej marrëdhënies ndërfetare, kjo është më shumë dhe një marrëdhënie ndërshtetërore. Në qoftë se në këtë mishel fusim dhe deklaratën e konsullit grek, pas të cilës zoti Godo kërkoi shpalljen e tij si “persona non grata”, i cili shprehet se hyrja e trupave greke, përkujtimi i kësaj ngjarjeje, pra të hyrjes së trupave greke gjatë Luftës së Dytë Botërore në qytetin e Korçës, është çlirim i këtij qyteti dhe duhet festuar si çlirimi i këtij qyteti. Ju mendoni se ka të drejtë zoti Godo?
Unë sigurisht që e vlerësoj shumë personalitetin e zotit Godo, absolutisht. Zoti Godo është njohës i mirë i terrenit, është një komunikues konstant me publikun, është një politikan, intelektual mjaft i vlerësueshëm dhe sigurisht që ka të drejtën e tij në mënyrën e komunikimit. Unë, në këtë pozicion, sikurse ju e ndoqët, isha shumë kritik dhe natyrisht që gjërat janë për t’u parë rast pas rasti. Apeli im, natyrisht edhe në kontaktet që kemi pasur edhe me personalitetet më të larta, është që individë të veçantë, nuk duhet të prishin klimën e marrëdhënieve që ekzistojnë midis institucioneve. A do të ketë individë të tillë? Sigurisht që eksperienca ka treguar që edhe individë të tillë ka, por këta individë mbeten gjithnjë të izoluar dhe nuk janë dominues në politikën midis dy vendeve tona, të cilat kanë ndërtuar marrëdhënie shumë të mira, dëshirojnë t’i mbajnë këto marrëdhënie shumë të mira dhe në mënyrë reciproke të mos cënojnë në elementë, që konsiderohen thellësisht shpirtërorë. Pra, nuk duhet ngatërruar klima e institucioneve me një klimë të individëve të caktuar.
Do të doja të ndërronim sërish argument, t’ju pyesja lidhur me këtë stuhi sulmesh që ndoqëm mes dy kampeve të politikës, për akuzat e ndërsjella për korrupsion, vijë, e cila, për hir të së vërtetës, duket sikur është fashitur disi ditët e fundit. Por, ju thatë që Prokuroria duhet të hetojë. Ka thënë se po heton, por ende nuk është marrë asnjë i pandehur për këtë çështje.
Kur thashë që duhet të hetojë, natyrisht që duhet të bëjë punën e vet dhe unë mendoj që po bën punën e vet. Pra, në kuptimin e vërtetë të fjalës, një proces hetimor është një proces kompleks ku lidhen mjaft elementë profesionalë dhe të mos marrim pozicionin e atyre që dinë gjithçka, pra është profesioni i prokurorit, është përgjegjësi e institucionit. Ata po punojnë. I takon atyre të shprehen e të mbajnë një komunikim konstant me publikun, jo në mënyrë të tepruar, për të treguar me transparencë se çfarë po ndodh. Por, unë besoj që ata po punojnë, po marrin të gjitha të dhënat e deklaruara dhe le t’ia lemë Prokurorisë, që të bëjë punën e vet profesionale.
Por, a ekziston rreziku që Prokuroria të kthehet në një arkiv, jo në një institucion akuze, por në një arkiv ku arshivohen dosjet?
Unë uroj që, edhe në vijim të mesazheve që unë kam dhënë në institucionet e drejtësisë, që të punojnë, që të mos marrin pikërisht atë trajtë, që ju po artikuloni tani. Unë nuk besoj që Prokuroria do të punojë me këtë synim, për t’i arshivuar. Informacionet që kam natyrisht që më japin mundësinë që të shprehem se ata po punojnë. Pra, ata vetë do të kenë një komunikim me median, me publikun, për të treguar në një moment të caktuar stadin e hetimeve për çështjet e korrupsionit. E rëndësishme është që, ajo që është thënë dhe vazhdon të thuhet, është që korrupsioni i politikanëve, i artikuluar në mënyrë reciproke si sulme nga kampe të ndryshme, të investigohet dhe e drejta duhet të dalë. Natyrisht këtë të drejtë e jep vetëm Gjykata. E thënë ndryshe, vërtetë që ka fjalë, ka një debat, ka sulme reciproke, por fakti që gjërat tani janë në institucionin e Prokurorisë, duhet të pritet që të shprehet Prokuroria. Nëse shkon në Gjykatë, të shprehet Gjykata. Pastaj njerëzit duhet të kuptojnë që verbi politik është i rëndësishëm, por më i rëndësishëm është verdikti institucional i institucioneve të shtetit të së drejtës.
A jeni ju i kënaqur me punën e Prokurores së Përgjithshme? E bëj këtë pyetje, sepse në një konferencë ku ju ishit të pranishëm, bëtë një deklaratë pak surprizë për opinion publik që kemi shumë presione dhe është shumë e vështirë për të luftuar korrupsionin, sepse kemi presion nga jakat e bardha. Mos do të ishte e udhës që në vend të saj të ishte dikush tjetër që i shikon çështjet nga ngjyra e jakave?
Ju mendoni që Prokuroria nuk ka pasur presion? Fakti, që thuhet nga kreu i institucionit, duhet marrë si një element i vërtetë dhe presioni që i bëhet Prokurorisë, që është një profesion jashtëzakonisht shumë i vështirë, është shumë i vështirë, sepse detyrohesh të merresh me shumë çështje, por e thënë nga kreu i institucionit duhet besuar, ashtu siç e ka thënë ai. Por, inkurajimi im është që s’duhet të kenë frikë. Sot nuk jemi në vitin e frikës. Unë kam marrë një shembull ditën kur janë diplomuar 10 magjistratë që do të punojnë në linjën e Prokurorisë që vinte nga vitet më të errëta dhe më represive të komunizmit, pikërisht kur i nderuari Manol Konomi dha dorëheqjen si ministër, edhe atëherë kur të ikte koka. Pse? Sepse nuk qe dakord me një urdhër politik. Dhe ky ishte leksioni, dhe ky ishte sensi i mesazhit që unë dëshiroja t’i jepja magjistratëve të rij, sepse vitet kalojnë, e ardhmja është e tyre, por në rast se ata do të mësohen që sot, që t’i nënshtrohen presioneve, atëherë ata nuk duhet të jenë profesionistë. Çdo profesion ngrihet së pari mbi karakterin, ngrihet mbi guximin, ngrihet mbi virtytin, pastaj vjen detyra. Besoj që kjo vlen në radhë të parë pikërisht në atë institucion ku edhe sulmet, edhe kritikat kanë qenë më të mëdha. Pra, ata inkurajohen në punën e tyre. Uroj që ata ta bëjnë këtë punë me shumë rigorozitet, sepse shoqëria i ka sytë tek ata, sepse janë pararendës të dhënies së një vendimi të drejtë. Natyrisht, nuk është se e jep vetëm Prokuroria. Cështja shkon në sistemin e gjyqësorit, i cili ka shkallët e veta, pra, ideja është që të respektojmë formatin e shtetit të së drejtës, ku pavarësisht nga pozicionet, ti je një qytetar i thjeshtë. Kjo është arsyeja që kur jam shprehur për nevojën e heqjes së imunitetit, nuk kam pasur ndërmend që të jap një apel politik, absolutisht, por, duke marrë pozicionin e një qytetari, në funksion të qytetarit, ashtu sikundër janë të gjithë pa imunitet, ashtu le të jenë dhe këta pa imunitet, duke filluar që nga Presidenti i Republikës.
Sigurisht! Do të doja t’ju pyesja zoti President për një nga polemikat më të fundit të klasës politike shqiptare. Është ideja, ose më saktë, është kthyer në një vendim të Parlamentit për rrafshimin e Piramidës dhe ngritjen në vend të saj të një Parlamenti të ri. Ju si e gjykoni këtë? Është një veprim i duhur?
Në fakt, kjo temë është disi delikate. Por, natyrisht edhe unë kam mendimet e mia. Ne nuk e kemi shansin, sikurse e kanë shoqëritë perëndimore, të stazhionuara në kuptimin e plotë të fjalës në demokraci, që të kemi institucionin e referendumit për ta realizuar në mënyrë të thjeshtë dhe efikase. Kam parasysh këtu Zvicrën, që bën referendume të shpeshta, të shumta, për çështje që janë pjesë e një sensibiliteti të lartë publik. Unë sot jam në këtë pozicion. Më thoni, çfarë pozicioni duhet të mbaj unë sot, këtu, publikisht, ndërkohë që publiku është i ndarë? Nuk do të ishte elegant një mesazh i njënashëm, që mund të japë Presidenti, qoftë edhe si produkt i ndërgjegjes së tij. Për shembull, unë do të isha, dhe një nga variantet, sepse nëse do të vendoset që në një vendimmarrje Kuvendi i Shqipërisë të bëhet atje, natyrisht është çështje e vendimmarrjes. Askush nuk mund të thotë që një vendimmarrje është absolutisht e drejtë në atë sens, sepse kemi mendime të ndara. Një nga mendimet e hershme ishte që, ai institucion të kthehej në një institucion ku të ishte ekspozuar pikërisht ai kalvari i vuajtjeve të njerëzve që janë vrarë, janë persekutuar, janë robëruar, janë përndjekur nga regjimi i Enver Hoxhës. Ky mund të ishte një nga elementët, gjë që nuk e kemi parë. Unë nuk mund të mbaj sot pozicion. Ju e dini që unë jam shumë i ndjeshëm në çështjet e të persekutuarve politikë, sepse janë përveç të tjerave edhe eksperienca familjare, edhe në rrethin farefisnor dhe shoqëror.
Nga kontaktet që keni me ta, çfarë opinioni ju kanë dhënë?
Por, natyrisht, ata janë të ndjeshëm në këtë që unë mundohem të bëhem interlokutor edhe i zërit të tyre. Megjithatë, në këtë shoqëri nuk janë vetëm ata. Pra, unë nuk dëshiroj të ndërhyj në vendimmarrje, nuk dëshiroj të jap një opsion timin sot. Por, ajo që mund të them, është se ne duhet të kemi shumë kujdes me harxhimin e parave të shqiptarëve. Në rast se mendohet që një institucion do të ndërtohet shumë shpejt diku tjetër, nuk kemi arsye që të harxhojmë shuma marramendëse për gjëra që e kanë jetën shumë të shkurtër. Nuk mund të ketë më të ndjeshëm për rregullimin e kushteve për ata që kanë punuar në Parlament dhe është domosdoshmëri që kushtet e Parlamentit të rregullohen, se nuk është thjesht ana estetike, por është ana e komunikimit. Sot jemi në botën e internetit, të elektronikës dhe gjithçka duhet. Unë inkurajoj, se tek e fundit është një institucion ku punohet dhe merren vendime shumë të rëndësishme, por si institucione ne duhet të ecim me plane të sakta. Pra, është çështje e vendimmarrjes dhe nuk më takon mua ajo vendimmarrje, absolutisht, edhe për arsyet që thashë. Pavarësisht mendimeve që kam unë, pavarësisht nga urrejtja që kam unë për komunizmin, pavarësisht nga dëshira që gjërat duhet të rivendosen, është një çështje që i takon një vendimmarrjeje tjetër. Problemi është që ne duhet t’i saktësojmë gjërat. Nuk jemi në momentet e luksit të madh për të shpenzuar shuma të mëdha, nëse do të ndërtohet një institucion tjetër. Nëse do të ndërtohet një institucion tjetër, le të ndërtohet. Gjërat bëhen me një ide të qartë, gjërat bëhet me një preventiv të qartë. ...
Por jo brenda dy vjetëve. Mirë pra, gjithë ajo që po them është pikërisht në këtë sens, që gjërat duhet të mendohen mirë. Në rast se ndërtohet një vepër që i takon të gjithëve, pavarësisht nga konjukturat politike të momentit, pavarësisht nëse sot në këtë zyrë jam unë, nuk është zyra ime, është zyra e Presidentit të Republikës, që pas dy vitesh do të vijë dikush tjetër të drejtojë shtetin nga kjo zyrë. Pra, bëhen në një komunikim normal, në një komunikim pa emocione, ku të gjendet ekuilibri. Gjëja më e mirë në këto raste është të gjesh ekuilibrin dhe ekuilibri është pikërisht ai moment, që ne na bëri të konsumojmë pjesën e parë të intervistës sonë, i cili nuk gjendet për fat të keq edhe për gjëra të tjera. Pra, kur mungon ai lloj ekuilibri, mungon edhe ky tjetri. Pra, në përgjigjen time ju dolët pa një opsion personal, por dolët me një konsideratë të përgjithshme që gjërat duhet të bëhen në funksion të gjithë shoqërisë. Po ta kishim mundësinë e referendumit, referendumi do të zgjidhte një moment, ku të gjithë do të ishim më të qetë. Fakti që nuk është referendumi ka një vendimmarrje. Unë respektoj vendimmarrjen. Por, vendimmarrjet, nëse do të vinin në mënyrë konsultative, të ekuilibruar do të ishin më të mirat, sepse në vendimmarrjet politike ka projeksione të ndjeshmërive qytetare, që janë të orientuar në mënyrë natyrale në formacione të ndryshme politike.
FUND
