Mund të mos ketë demokraci edhe atëherë kur ka zgjedhje demokratike. Fitojnë politikanët e pasur që kontrollojnë mediet. Në zgjedhje s’ka shkelje procedurash e rregullash dhe zgjedhjet formalisht janë demokratike – secili ka të drejtë të votojë lirshëm ndonëse shumica janë të mashtruar. Kjo ngjan edhe në vendet e zhvilluara perëndimore
Nga Albin Kurti
Votime të shumëfishta. Votime familjare. Mbushje kutish me vota të parapërgatitura. Votime në emër të mërgimtarëve. Votime në emër të minoritarëve. Votime në emër të të vdekurve. Blerje votash: 20 euro paradite, 50 euro pasdite. Ndërprerje e energjisë elektrike. Letërnjoftime të rrejshme. Llamba verifikuese që s’punojnë. Sprej që është veçse ujë. Prishje të fletëvotimeve. Udhëzues që të tregojnë për kë të votosh. Kërcënime të komisionerëve. Dëbime të vëzhguesve. Dhunë ndaj komisionerëve e votuesve. Menyja e zgjedhjeve demokratike në Kosovë është shumë e pasur. Vetëm se këtu nuk zgjedh qytetari. Këto janë zgjedhjet e pushtetit me të cilat duhet të përballet qytetari atëherë kur e ftojnë të zgjedhë.
Mund të mos ketë demokraci edhe atëherë kur ka zgjedhje demokratike. Fitojnë politikanët e pasur që kontrollojnë mediet. Në zgjedhje s’ka shkelje procedurash e rregullash dhe zgjedhjet formalisht janë demokratike – secili ka të drejtë të votojë lirshëm ndonëse shumica janë të mashtruar. Kjo ngjan edhe në vendet e zhvilluara perëndimore.
Mirëpo, s’mund të ketë demokraci kur s’ka zgjedhje demokratike. Zgjedhjet demokratike duke mos qenë as formalisht zgjedhje gjithsesi që s’janë as demokratike. Dhe, zgjedhjet demokratike, duke mos qenë aspak demokratike, sigurisht që nuk janë as zgjedhje. I këtillë është rasti i Kosovës ku as minimumi nominal i zgjedhjeve demokratike nuk ekziston. Për më keq, kemi keqësim të përshpejtuar. Me kalimin e viteve nuk po rritet cilësia e zgjedhjeve në Kosovë. Përkundrazi.
Zgjedhjet e fundit në Kosovë ishin të jashtëzakonshme dhe tash në mënyrë të jashtëzakonshme nuk po përfundojnë. Sepse sasia e vjedhjes dhe pafytyrësia e vjedhësve ishte e jashtëzakonshme. Jo vjedhja si e tillë dhe as ata që e kryen atë. Në komuna të veçanta po përsëriten zgjedhjet në përpjekje e sipër për t’i shpëtuar zgjedhjet në tërësi. Dihet që vjedhje të shumta votash pati gjithandej nëpër Kosovë. Dihet që menyja e plotë u përzgjodh në çdo cep të Kosovës. Në Drenas, Skënderaj dhe Deçan u përsëritën zgjedhjet jo pse atje pati vjedhje, por për shkak të sasisë së vjedhjes në këto tri komuna, dhe sidomos për shkak të sasisë së dokumentimit të vjedhjes. Në Drenas, Skënderaj e Deçan pati më së shumti njerëz të guximshëm që nuk heshtën para krimit.
Përsëritja e zgjedhjeve i përsëriti manipulimet. Nuk mund të ndodhte ndryshe përderisa më 9 janar 2011 askush nga dhunuesit e zgjedhjeve të 12 dhjetorit 2010 nuk ndodhej prapa grilave. Madje, shumë prej tyre u panë sërish në vendin e tyre të ‘punës’.
Me përsëritjen e pjesshme të zgjedhjeve dhe me numërimin e pjesërishëm të votave po betonohet përqendrimi te sasia e shkeljeve të ligjit. Institucionet e shtetit nuk i alarmon tashmë shkelja e ligjit por eventualisht vetëm përmasa e shkeljeve. Kësisoj, vjedhja e votave po normalizohet dhe vetëm aspekti sasior i vjedhjes problematizohet. Kjo mënyrë mbase do të shpie drejt konsolidimit të një pragu përtej së cilit shkelja e ligjit bëhet shkelje e ligjit. Nëse ligji nuk shkelet shumë atëherë ligji nuk është shkelur. Por, edhe pragjet do të lëvizin gjithsesi. Përbrenda kësaj logjike, ajo që nuk tolerohet sot, kollaj mund të tolerohet nesër. Koha legjitimon e përdorimi legalizon, apo jo?
Demokraci do të thotë sundim i popullit. Te demokracia në Kosovë e kemi parë sundimin por jo edhe popullin. Ose: e kemi parë popullin duke u sunduar por jo duke sunduar. Pushteti jodemokratik e ruan veten, pra pushtetin, në mënyrë jodemokratike. Ai nuk lejon që të përdoret demokracia kundër tij. Ai nuk e lejon demokracinë. Ky pushtet nuk ka asgjë më të vlefshme sesa vetveten. Prandaj, për pushtetarët e Kosovës pushteti është çështje ekzistenciale. Ata do ta lejojnë vetëm atë pjesë të demokracisë dhe vetëm atëherë kur ajo iu konvenon. Gjithnjë e më shumë po shihet që kjo është gjithnjë e më pak dhe gjithnjë e më rrallë.
Në Kosovën e pavarur pa sovranitet kemi demokraci pa ligj, kemi demokraci pa shtet ligjor, pra: s’kemi demokraci. Shteti në Kosovë nuk është shtet ligjor sepse nuk është shtet i ligjit por është shtet i pushtetit. Me këso zgjedhjesh që përsëriten për shkak të parregullsive të shumta e mandej përsëriten parregullsitë pa pasur zgjedhje të vërteta, nuk po legjitimohen politikanët e zgjedhur por po deligjitimohen zgjedhjet si të tilla.
E, ndoshta vjedhjet e dhuna në Kosovë vetëm sa po bëhen më të dukshme. Pushteti është në panik dhe ai s’mund ta fshehë më fytyrën e tij. Esad Mekuli thoshte që zullumi këputet prej s’trashi. Pra, ndoshta këto janë shenja se politika e vjetër po vdes. Se ajo po qet shqelma. Se ajo po përpëlitet. Dhe, kjo është e njëjta dhembje që do ta lind politikën e re në Kosovë.
