Uashington, 9 prill, NOA - Raporti i Departamentit Amerikan të Shtetit (DASH) për të drejtat e njeriut në Maqedoni gjatë vitit 2010 shpalos kritika dhe shqetësime mbi gjendjen e përgjithshme në këtë vend.
Në raportin për vitin 2010 janë drejtuar kritika për situatën e marrëdhënieve ndëretnike, gjendjen të drejtave të njeriut, shqetësime për krim të organizuar, mungesën e reformave në gjyqësor dhe ndikimin e qeverisë ndaj drejtësisë, rastet e Sopotit, Radushës, të drejtat e organizatave joqeveritare, diskriminimi dhe çështje tjera të përfshira në raport. Agjencia e lajmeve INA sjellë pjesë të raportit të DASH.
Sa i përket marrëdhënieve ndëretnike, raport sqaron se marrëdhëniet në mes të shumicës etnike maqedonase dhe shqiptarëve etnik ishin të tendosura.
Më 28 prill, forcat e sigurisë konfiskuar një sasi të madhe armësh, nga një grup i militantëve përgjatë kufirit me Kosovën. Një grup duke pretenduar të përfaqësojnë "Ushtrisë Çlirimtare Kombëtare," organizatë etnike shqiptare militant i cili vepron gjatë konfliktit të 2001, mori përgjegjësinë për armët.
Në një incident tjetër, më 12 maj, forcat e sigurisë qëlluan dhe vranë katër luftëtarë shqiptarë etnikë, tre nga Maqedonia dhe një nga Kosova, të cilët ishin transportuar eksplozivë dhe armë të tjera në afërsi të kufirit me Kosovën (shih seksioni 1.a.). Raportet treguan se veprimet e forcave të sigurisë ishin të justifikuara, megjithatë, tensionet ndëretnike u rritën pasi këto dy incidente.
Studentët dhe nxënësit nga grupe të ndryshme etnike studiuan në klasa të veçanta zakonisht, ndërrime të ndara në shkolla, ose në objektet e veçanta, qoftë për shkak të dallimeve gjuhësore ose me kërkesë të prindërve të tyre.
Shqiptarët etnikë vazhduan të ankohen për përfaqësimin e pabarabartë në ministritë e qeverisë. Raporti shprehë edhe shqetësimet e disa shqiptarëve për problemet me posedimin e shtetësisë së Maqedonisë. Dhe ndaj kësaj drejtohen ankesa ndaj MPB—së, e cila ka autoritetin për të dhënë, të revokojë, të ndërpresë, ose konfirmojnë shtetësinë e një personi.
Qeveria ka një sekretariat (Marrëveshjen e Ohrit) që mbanë përgjegjësi për përfaqësimin e minoriteteve të barabartë në institucione. Sipas sekretariatit, ka pasur 800 vende të reja pune në administratën publike dhe të shpallur 360 vende të reja të ofruara për pakicat etnike gjatë vitit. Të dhënat nga shtatori treguan se pakicat etnike përbënin përafërsisht 24 për qind e punonjësve të institucioneve shtetërore.
Minoritetet mbeten nën përfaqësimin e duhur në ushtri, pavarësisht nga përpjekjet për të rekrutuar të kualifikuar kandidatët nga pakicat. Minoritetet përfaqësohen 26 për qind në ushtri, ndërsa shqiptarët etnikë llogariten për 18 për qind.
Turqit etnikë u ankuan për diskriminim. Shqetësimet e tyre kryesore ishin për progresin e ngadalshëm në arritjen e përfaqësimit të barabartë në institucionet qeveritare, mungesën e komunave me shumicë etnike turke, dhe pamjaftueshmërinë e arsimit në gjuhën turke dhe media.
Romët u ankuan për diskriminim të përhapur shoqëror. OJQ-të dhe ekspertët ndërkombëtarë raportuan se punëdhënësit shpesh mohuar mundësitë e punësimit të romëve, dhe disa romë u ankuan për mungesën e qasjes në fondet publike të mirëqenies.
Kushtet e burgjeve dhe qendrave të ndalimit
Rojet në disa raste në burgun e Idrizovës kanë ushtruar dhunë të tepruar ndaj të burgosurve. Raporti përshkruan edhe raportin e Komisionit Evropian në të cilin theksohen kushte degraduese dhe gjendja e tmerrshme nëpër burgje.
Avokati i popullit në raportin e tij vjetor të 2009 njoftoi se kushtet në burgje ishin të pandryshuara dhe të mbetura si "çnjerëzore" dhe "mbipopulluara."
Zyrtarët e burgut përmendin mungesën e fondeve për punësimin dhe trajnimin e rojeve të burgut. Ligji ndalon arrestimin apo ndalimin arbitrar; megjithatë, arresti dhe ndalimi arbitrar janë ende probleme.
Përbërja e MPB
Policia kombëtare janë një forcë e centralizuar në kuadër të Ministrisë së Punëve të Brendshme, të përbëra nga policia e uniformuar, kriminale (civile) të policisë, dhe policia kufitare. Në shtator 2010, rreth 21 për qind e anëtarëve të forcave ishin nga grupet e pakicave. Shqiptarët etnikë janë 25 për qind të popullsisë dhe afërsisht 17 për qind në forcat policore.
Vëzhguesit ndërkombëtarë dhe OJQ-ve lokale përmendën korrupsionin, mungesën e transparencës, dhe presioni politik në kuadër të Ministrisë së Brendshme si pengojnë përpjekjet për të luftuar krimin, veçanërisht krimin e organizuar. mosndëshkimin e policëve, , edhe pse ka pasur përmirësime me hetimet e brendshme.
Por, megjithatë ,qytetarët kanë ngritur 239 ankesa në lidhje me sjelljen e policisë.Pati raportime që policia vazhdoi të thirrë të dyshuarit dhe dëshmitarët në stacione policie për "biseda informative", pa i informuar për të drejtat e tyre.
Gjyqësori
Kushtetuta dhe ligjet sigurojnë një gjyqësor të pavarur, megjithatë, Qeveria, presioni politik, kërcënimet, korrupsioni kanë ndikuar në sistemin e gjyqësorit. Financimet joadekuate të gjyqësorit vazhdojnë të pengojnë operacionet e gjykatës dhe efektivitetin. Një numër i zyrtarëve gjyqësore kanë akuzuar qeverinë për përdorimin e autoritetit të saj buxhetor për të ushtruar kontroll mbi gjyqësorin. Pavarësisht kësaj, Qeveria përsëri ka reduktuar buxhetin vjetor gjatë vitit.
Më 28 tetor, parlamenti ndryshoi ligjin për të rregulluar buxhetin e gjykatës në një minimum prej 0.8 për qind të Prodhimit të Brendshëm Bruto (PBB), duke adresuar nevojën për fonde të mjaftueshme dhe të qëndrueshme të gjykatave. Megjithatë, ligji i ri duhet të zbatohet gradualisht në fillim të vitit 2012 dhe nuk do të arrijnë nivelin e 0,8 për qind deri në vitin 2015.
Presioni politik ka ndikuar edhe në punën e Këshillit Gjyqësor, organin përgjegjës për zgjedhjet, disiplinën, dhe shkarkimin e gjyqtarëve.
Në janar OSBE-ja ka publikuar rezultatet e një anketë anonime e gjyqtarëve, në të cilën dy të tretat e gjyqtarëve 650 të vendit ka marrë pjesë. Rezultatet treguan se shumica e të intervistuarve mendonin presion nga partitë politike dhe qeverinë në marrjen e vendimeve, dhe 43 për qind deklaruan se ky presion ka ndikuar vendimet e tyre.
Rasti i Sopotit
Më 17 shkurt, një komision parlamentar anketues për të Drejtat e Njeriut ka hasur shkelje të të drejtave nga ana e organeve kompetente dhe institucionet për rastin e Sopotit.
Komisioni gjeti shkelje të ushtrimit të torturës, akteve çnjerëzore, apo trajtim degradues, shkelje të të drejtës së lirisë dhe sigurisë, të drejtës për intimitetin e shtëpisë, dhe të drejtën për një gjykim të drejtë.
Ky rast ka të bëjë me vitin 2003, kur dy ushtarë polak të NATO-s dhe një civil janë vrarë dhe dy civilë u plagosën nga një mjet shpërthyes të improvizuar përgjatë rrugës Kumanovë-Sopot. Njëmbëdhjetë shqiptarë etnikë janë dënuar në tre gjyqe të veçanta që ndodhën në 2004, 2006, dhe 2009, dhe u dënuan me 10 deri në 14 vjet në burg.
Në qershor u ngritën mocionet për rigjykim nga ana e mbrojtjes në dy gjykata të veçanta bazuar në përfundim e komitetit parlamentar. Më 17 qershor, një nga gjykatat e gjykimit hodhi poshtë kërkesën e avokatit mbrojtës për rigjykime për shtatë të pandehurit. Më 23 qershor, një gjykatë vendosi rigjykimin dhe katër të dinar u lëshuan në arrest shtëpie më 28 qershor. Më 16 shtator, gjykata e Apelit ndryshoi vendimin e gjykatës për gjykimin e parë dhe urdhëroi një rigjykim për të gjithë 11 të pandehurit.
Liria e Fjalës dhe Shtypit
Kushtetuta siguron lirinë e fjalës dhe të shtypit, megjithatë, qeveria jo gjithnjë respekton këto të drejta në praktikë, dhe presioni i qeverisë në media është një problem.
Individët mund të kritikonin qeverinë publikisht ose privatisht, megjithatë, pati raportime që qeveria u përpoq të pengojë kritika, presion mbi mediat, dhe të detyruar gazetarët të praktikonin vetë-censurën. Qeveria ishte një nga blerësit më të madh të reklamave në media të vendit dhe të favorizuar dhe gazetarët ajo perceptohet si miqësore.
Gjatë vitit gazetarët punonin për të forcuar profesionalizmin dhe pavarësinë e mediave nëpërmjet Shoqatës së Gazetarëve të Maqedonisë (AJM).
Raportimet e mediave të ishin të ndarë përgjatë vijave etnike dhe politike, me ndarjet më të mrekullueshëm të dukshme në raportimin e çështjeve të diskutueshme politike.
Mediat e pavarura janë aktive dhe shprehnin një gamë të gjerë të pikëpamjeve pa kufizim. Megjithatë, ka pasur disa dënime të gjuhës së urrejtjes. Raporti përshkruan edhe ngjarjet në televizionin A1, ndërhyrjen e policisë dhe arrestimin e pronarit të saj Velija Ramkovski.
Korrupsioni zyrtar dhe transparenca e qeverisë
Ligji siguron ndëshkime penale për korrupsionin zyrtar, megjithatë, qeveria nuk e ka zbatuar ligjin në mënyrë efektive, dhe zyrtarët e angazhuar shpesh në korrupsion mbetën të pandëshkuar.
Një numër i zyrtarëve të qeverisë aktuale dhe ish-zyrtarë janë përballur me akuza për keqpërdorim të detyrës, ndërsa zyrtarë të tjerë dhe udhëheqësit e opozitës kanë raportuar kërcënime se ata do të përballen me akuza të tilla.
NOA-INA
