Beograd, 17 qershor, NOA - Intervistë me profesor Daniel Server, anëtar i lartë i Qendrës për Marrëdhënie Transatlantike në Universitetin “Johns Hopkins” dhe ish- këshilltar në Departamentin Amerikan të Shtetit.
Z. Server, Beogradi po pret një konferencë të NATO-s në mes të protestave nacionaliste kundër Aleancës. Pse serbët protestojnë?
- Është përvjetori i përfundimit të luftës NATO-Serbi, e ka njerëz në Serbi, të cilët nuk duan të bëhen anëtarë të Aleancës, ndaj ata janë duke protestuar. Kjo është një e drejtë e tyre.
Pse ata nuk shohin dobi për t'u bërë një shtet anëtar i NATO-s? - Unë mendoj se ka dy konsiderata. Njëra është se NATO ishte armiku i tyre dhe se NATO vazhdon presionin ndaj tyre për Kosovën dhe për çështje të tjera që ata nuk duan të jenë nën presion të saj.
Por përveçse unë mendoj se është e vërtetë që Serbia do të bashkohet me NATO-n, kjo do të thotë se ajo do të duhet të zgjidhë të gjitha çështjet me fqinjët e saj.
Kjo do të thotë zgjidhje e çështjes së Kosovës, sipas kërkesës së mjaft anëtarëve të NATO-s që ec kanë njohur Kosovën.
Pra, nuk është vetëm për të kaluarën, e cila është mjaft problematike mes NATO-s dhe Serbisë, por është edhe për të tashmen, e të ardhmen.
Pra, Serbia nuk do të pranohet në NATO, derisa të zgjidhë çështjen e njohjes së Kosovës? - Unë nuk them se mund të pranohet në NATO nëse nuk vendos një farë mënyre çështjen e saj me Kosovën, duke kënaqur Prishtinën dhe Beogradin. Do të jetë budallallëk për Aleancën që të pranojë një anëtar, i cili nuk ka rënë dakord për kufijtë e saj me fqinjët.
A është qeveria aktuale e Serbisë në mbështetje të bashkëpunimit me NATO-n?
- Qeveria nuk ka marrë një vendim për t'u bashkuar me NATO-n, e ka qenë mbështetëse e bashkëpunimit në Partneritetin për Paqe. Por, ju e dini, ka një opozitë të fortë nacionaliste brenda Serbisë. Shumë vende kanë probleme me bashkimin e NATO-s dhe Serbia nuk është e pazakontë në këtë praktikë. Por në të njëjtën kohë, unë mendoj se forcat e armatosura serbe, në veçanti, kanë qenë të shqetësuar për të filluar përmbushjen e standardeve të NATO-s. Kjo është e rëndësishme për ta si ushtarë profesionistë, pasi standardet e NATO-s janë standarde të shumë vendeve të botës. Ata kanë marrë mendime të ndryshme brenda Serbisë, dhe kjo është krejtësisht e natyrshme.
Cili është niveli aktual i bashkëpunimit mes Serbisë dhe NATO-s? - Serbia është një anëtare e Partneritetit për Paqe, dhe ka disa ushtarë të vendosur me forcat e NATO-s. Bashkëpunimi është mjaft i mirë, unë mendoj. Por përsëri, duke bashkëpunuar me NATO-n dhe duke u bërë anëtare e saj, janë mjaft të dallueshme dy gjëra. NATO ka vetëm një detyrim: për të mbrojtur anëtarët e saj. Nëse ju nuk jeni një anëtar i NATO-s, detyrimet tuaja të NATO-s do të jenë mjaft të kufizuara.
Por cilat janë përfitimet që Serbia do të gëzojë në qoftë se ndonjëherë do të bashkohet me NATO-n? - Ajo do të gëzojë aspektin e mbrojtjes ushtarake të NATO-s, dhe ky është një plus i madh për shumë vende.
Por, në thelb, ka edhe mundësi shumë të zgjeruara dhe të bashkëpunimit industrial e kjo gjë, me kompanitë e NATO-s. Pra, nuk janë vetëm ushtarake avantazhet, por edhe politike e industriale, nëse Serbia do të jetë një anëtare e NATO-s. A ka ndonjë nga fqinjët e Serbisë që do të bëhet anëtar i Aleancës? - Po, Kroacia është një anëtare e Aleancës, Shqipëria është anëtare e Aleancës. Dhe ka një numër të të tjerëve që do të donin të bëheshin anëtarë të Aleancës, duke përfshirë edhe Hungarinë, tashmë në NATO.
Kjo do të thotë se kjo është një nxitje më shumë për ta bërë këtë. Nga vendet e tjera të Ballkanit, të cilët janë bërë anëtarë të NATO-s, a kanë gëzuar rritje të konsiderueshme në ndikimin politik ndërkombëtar?
- Ju duhet të pyesni ata. Por unë mendoj se është një ndjenjë e përgjithshme në Ballkan se të jesh pjesë e klubit të NATO-s është një gjë e mirë.
Shumica e tyre ose janë bashkuar ose aspirojnë të bashkohen, dhe mendoj se Serbia është ajo që ka rezervuar në fakt këtë pozicion.
Dhe cili është interesi i NATO-s në Ballkan, veçanërisht në Serbi? - Interesi i NATO-s në Ballkan është për t'u siguruar që Ballkani të qëndrojë i qëndrueshëm, dhe mos ketë ndryshime të mëtejshme në kufijtë e Ballkanit. A mendoni se Serbia nëse nuk bashkohet me NATO-n do të ndërhyjë me planin e mbrojtjes nga raketat? - Jo, jo në të gjitha. Është krejtësisht e parëndësishme për këtë. Askush nuk do t’i ushtrojë presion Serbisë për anëtarësim në NATO. Ata bashkohen në qoftë se duan dhe nëse ata nuk do duan, nuk e bëjnë.
A mendoni se opinioni publik në Serbi mund të kthehet në favor të NATO-s?
- Unë nuk e di përgjigjen për këtë pyetje. Unë nuk e di nëse opinioni publik në Serbi do të favorizojnë ndonjëherë anëtarësimin në NATO.
Por unë mund t'ju them se, nëse ju flisni të paktën privatisht mes ushtarake, ata janë tepër të prirur për të, për shkak të avantazheve profesionale.
Dhe sigurisht, mjaft pak politikanë do të donin të bëni atë. Por sondazhet e opinionit publik nuk janë të favorshme, dhe kjo është mjaft e kuptueshme. Serbia bëri një luftë me NATO-n.
Përktheu: n.e/NOA “Voice of Russia”
