Nga Artan Fuga
Miku im i vjetër, sa i dashur aq edhe i bezdisshëm, Qenan K., më gjen një ditë në rrugë dhe më kap prej xhakete. “Hajde, – më tha, – se e di që ti vdes për pak thashethem me interes publik. Ulemi te kjo kafeneja këtu, sepse dua të të tregoj një histori të vërtetë që sapo më ndodhi dje”.
“Dje ishte e diel, - i thashë, - dhe të dielën zakonisht nuk ndodhin gjëra me interes. Ja, e shumta votime, dasma, ekskursione, shëtitje buzë detit. Gjëra që më interesojnë shumë pak në këtë çast”.
“Po lëri mo këto, - ma priti, - dëgjoje një herë dhe pastaj do të shohësh po nuk e nxore në gazetë!”
Pashë ç’pashë dhe u ktheva për t’u ulur në një nga tavolinat që i zoti i kafenesë i kishte nxjerrë jashtë, duke bllokuar gjysmën e trotuarit. Pa pritur që kamerieri të sillte kafetë që i porositëm të shkurtra, si gjithmonë, Qenan K., ashtu i bezdisshëm sikurse është, duke folur me nxitim, lëvizur duar e këmbë, lagur buzët e holla me pështymë, nisi të më rrëfente me ca fjali që herë duken si të shtëna mitralozi, herë si trok kali mbi kalldrëm kalaje, herë të tjera si trokitje të çmendura zemre në një krizë aritmie.
“Dje, pra, dje, përse ishte e diel, pa ndodhi. Po të mos kishte qenë e diel nuk do të ndodhte, mor burrë. Gjërat e mira dhe të këqija të dielave ndodhin. Ditët e festave dhe të pushimeve. Pikërisht kur nuk e pret. Po të kishte qenë e hënë si sot, mos o Zot, nuk do të kishte ndodhur asgjë”.
Pashë orën si vjedhurazi në çastin që ngrita filxhanin e kafesë për ta vënë në buzë. Po bëhej vonë dhe shihej se Qenan K. e kishte marrë shtruar. Po bënte “nxemjen” sikurse thonë sportistët. Në fillim, siç e ka zakon, përdor fjalitë e para për ta torturuar tjetrin, pra për të nxitur kërshërinë e tij. Pret t’i thuash: “Aman si ndodhi?” Nuk kisha dëshirë për të rënë në këtë grackë që do ta kënaqte pa masë, se pastaj po të futi në dorë e di vetë ai. Por nga ana tjetër, nuk doja të vonohesha. “Do ma thuash apo të ngrihem të iki, - ia prita, - mos më sill vërdallë”.
“U ngrita që në ora pesë të mëngjesit dje, - nisi të rrëfejë. - Më del gjumi herët për çdo ditë pushimi. Kur kam për të shkuar në punë mezi çohem, më duhen tre telefona celularë që të më zgjojnë me zilet e tyre të alarmit. Kur jam pushim fët më del gjumi. Afrohem te dera e ballkoni të apartamentit tim dhe e hapa për të marrë pak ajër. U shtanga... e pabesueshme...Çfarë të të them?!”
“Çfarë kishte ndodhur?”, – më shkau nga goja.
“Prit pra, të ta tregoj me radhë”, - dhe filloi të shihte larg andej nga fundi i rrugës “Myslym Shyri”.
“Dy fije teli vareshin nga katet e sipërme të pallatit, futeshin në aparatin e kondicionerit që kam instaluar në murin e jashtëm të ballkonit tim dhe pastaj se nga humbnin andej tutje në drejtim të një shtylle të ngarkuar me qindra kablla telefoni e elektriku. Një Zot e di se çfarë është ai lesh arapi. Vetëm riparuesi i linjave telefonike arrin t’i krehë ato sa herë vjen i lajmëruar nga ndonjë abonent që ka defekt në telefonin fiks.
E pashë skenën dhe u shtanga. Nuk e formuloja dot me një fjalë. Më vinte për të vjellë. Ndjeva një si dhimbje në kraharor. Dhëmballët m’u shtrënguan fort me njëra-tjetrën. Shumë fjalë me “dh” dhe “ll” më rrotulloheshin nëpër gjuhë dhe nuk artikuloheshin dot. Llogaridhënie, dhimbje, vjelje taksash, tunda një herë kokën sa majtas dhe djathtas, jo nuk ishin ato fjalë që duheshin përdorur në atë rast dhe më në fund e nxora atë që duhej: Vjedhje! – gati sa nuk bërtita. I kuptova të gjitha. Më vidhte dikush nga fqinjët. Mora një palë dylbi plazhi dhe nisa të ndjek me okularët e tyre rrugën që bënte fija. Por pas disa metrash ajo hynte diku në një vrimë të shpuar të suvasë së pallatit a ngatërrohej me fije të tjera pas një tubi shkarkimesh ujërash shiu. Nuk kuptohej asgjë. Fakti që më kishte vjedhur një komshi ma rriste tronditjen. Dukej gati si një tradhti brenda familjes, ndonëse nëntëdhjetë për qind të komshinjve të mi nuk i njoh fare. Më dukej vetja edhe budalla, sepse në fakt vetëm budallenjtë vidhen. I dobët pafundësisht, po aq sa ndihesh i turpëruar dhe i dobët kur rrëshqet diku në rrugë dhe bie gati sa nuk thyen qafën. Ngrihesh, nuk e ndjen dhimbjen se ke turp nga vetja që të tjerët të kanë parë në atë skenë komike.
E kuptova se përse faturat e energjisë elektrike të këtyre muajve të fundit më kishin ardhur aq të kripura. Ja e vërteta, – thash me vete. Më kishte dalë atë mëngjes e vërteta, e kisha gëlltitur dhe përcjellë në mushkri bashkë me ajrin e freskët të mëngjesit. Nisa të sigurohem sepse më dukej gjithsesi sikur isha në ëndërr. Preka njërën dorë me tjetrën, u pickova në bark, pastaj kapa telat e shtrirë para meje në ajër dhe ndjeva plastikun e lagur të tyre. Jo, nuk isha në kllapi. Isha zgjuar. Në këmbë. E gjithë Tirana shtrihej para meje.
U ktheva në dhomë. Nisa të vishesha. Një mendim i vetëm më ziente në kokë. Të shkoj sa më shpejt të njoftoj policinë elektrike. Përpara sesa vjedhësi im të zgjohej. Do t’i trokisnim me forcë te porta. Do ta ngrinim të lemerisur nga gjumi prej shtratit të ngrohtë bashkëshortor, do t’ia ngecnim në grykë çajin a kafenë e mëngjesit. Ngrihu qen!, – do të bërtisnin dhjetëra policë të elektrikut, mbledhur si turmë para portës së tij, me armë automatike në duar, me ca gërshëra të gjata për të prerë fijet elektrike që ishin shtrirë atje ku ligja e ndalon. Ke vjedhur komshiun tënd, – do të thërrisnin, duke e tërhequr zvarrë nëpër shkallë a hedhur si thes me çimento në ashensorin e shkallës sonë.
Skena dhune makabre më vinin nëpër mend atë mëngjes, isha i sapongritur nga gjumi i natës.
Me vrap gjendem në zyrat e sektorit elektrik të zonës sonë. Derën e shoh hapur. Ja, – thash me vete, – tani do të marrë fund edhe halli im. Do të bëjë padinë dhe ata, mbrojtësit, do të vijnë me mua. Ishte ora tashmë gjashtë e mëngjesit. Atë të diel qyteti flinte dhe në rrugë nuk kishte njeri.
Futem brenda në ndërtesë dhe dëgjoj një burrë që fishkëllente. Afrohem te një dhomë si birucë ku rrinte njeriu. Ishte me kanotiere, kurse pantallonat i ngjanin atyre të policisë. I shpjegoj hallin tim. Lajmëro shpejt shefat e tu, të dërgojnë përforcime, – i them. Kisha hyrë në lojë. Më shumë qejf kisha të alarmoja forcat e rendit elektrik, të kapja hajdutin, sesa të ndaloja vjedhjen e energjisë sime elektrike.
Me se t’i lajmëroj, - më thotë burri me barkun e fryrë nga dhjami, por me një fytyrë të mirë, paqtore dhe me ca sy që ndjenin dhimbjen time. Nuk kam as telefon as numra telefoni të tyre.
Përse qëndron këtu atëherë, për të mbajtur derën?, - ia pres me një inat të papërmbajtur. Më dukej sikur ishte ai vjedhësi.
Po, - ma priti, - jo vetëm derën, por për të ruajtur ndërtesën, - më tha. - Unë jam i policisë private mor zotëri.
Po përse nuk thua?, - gati sa nuk i ulërita. - Të më kishe ndaluar që në dy fjalët e para.
Nisu andej nga drejtoria e Tiranës!, - më këshilloi me keqardhje. - Andej nga stacioni i trenit e ke ose te dispanseria, aty afër.
I lashë lamtumirën dhe me hap të nxituar u ndodha brenda gjysmë ore te zyrat e drejtorisë së Tiranës. KESH – lexohej. Ngjita pa frymë ca shkallë dhe u ndodha përpara një dere të xhamtë. Brenda kishte dritë. Tani do të më dalë dezhuri mendova. Ndofta po fle ose po rruhet, gjykova me qetësi. Nisa t’i bija xhamit ngjyrë jeshile. Në fillim me edukatë, pastaj me egërsi. Asnjë përgjigje. Llamba brenda ndriçonte korridorin me ironi. Ndërtesa flinte. Nuk kishte njeri. Ishte e diel, pra.
“Ah, - ia prita, - dëgjo këtu Qenan K., - i thashë. - Pra, kjo është arsyeja se përse më the se ngjarja jote nuk mund të ndodhte veçse të dielën”.
“E kuptove hë?, - më pyeti. - Po, kjo është arsyeja se përse Një Maji bie gjithmonë pushim”.
Po tallej me mua.
“Nuk kishte as dezhur, as polici private, as roje, asgjë prej gjëje, institucioni flinte. Po sikur të ndodhte një avari elektrike në lagje ku mund të drejtohej qytetari? Po sikur të kishe një defekt të madh në kabinë? Po sikur të konstatohej një rrezik nga elektriku diku në një pallat? Ku do të mund të drejtoheshin banorët? Ishte ditë pushimi”.
“Nuk mund të hiqja dorë, - vazhdoi tregimin e tij Qenan K. - Tashti kisha hyrë në lojë dhe më dukej vetja si një detektiv që kërkon të vendosë drejtësi nëpër rrugët e metropolit. Ora kisha vajtur pothuajse shtatë. Kërkoj një taksi dhe e gjej pas pak minutash.
Qyteti kishte filluar të zgjohej. Edhe hajduti po zgjohej. Nuk do ta kisha kënaqësinë sadiste ta ngrija nga gjumi me të mbathura e kanotiere dhe t’i tregoja vendin, duke e demaskuar para të gjithëve. Më vinin në kokë fraza absurde sa kohë që taksia rrëshqiste nga stacioni i trenit drejt zonës pas shkollës “Vasil Shanto”.
Zgjohet qyteti. Zgjohet hajduti. Zgjohet hajduti. Zgjohet qyteti. Sa herë hajdutët flenë, aq herë nuk ka vjedhje. Në gjumë edhe hajduti është njeri i ndershëm. A mund të vjedhë dikush duke qenë në gjumë? Çfarë është puna e parë që bën hajduti në mëngjes sapo i ka dalë gjumi?
Shoferi frenoi. Ndodhesha përpara ndërtesës së KESH-it. Asaj qendrores. Te dera, dy persona me uniforma policie. Ja, nuk flenë ruajtësit e rendit elektrik, - u gëzova paksa brenda meje.
Më kanë vjedhur zotëri. Ose po më vjedhin edhe tani që jam duke folur me ju. Hajde t’i kapim vjedhësit në flagrancë, - thërrisja si i marrë. - Ju jeni të policisë elektrike?
Jo, - m’u përgjigjën, - ne jemi roje private që ruajmë policinë elektrike.
Po dëgjoja fjali absurde.
Dukej që kishin kohë atë mëngjes për ta marrë me ironi gjithçka.
Nuk tallemi, - insistuan. Ne jemi të policisë private që ruajmë ndërtesën e policisë elektrike. Në njëfarë mënyre jemi policia që ruan policinë ditën e diel.
Po policët elektrikë ku janë?, - pyeta gati me ankth.
Sot dhe dje, të shtunën, e kanë pasur pushim.
Po mua po më vjedhin ose më kanë vjedhur, zotëri!
Hajde nesër, sot policët financiarë e kanë pushim.
Po hajduti që nuk e ka pushim? Hajduti punon 24 orë, edhe kur është në gjumë vjedh, lëre që nuk njeh fundjavë, vjedh edhe të dielën në mëngjes. Vjedh energji elektrike.
Nuk ka zgjidhje, tjetër veçse të vish nesër. Sot policia elektrike ka pushim.
Gjithçka e kisha humbur. Asnjë mundësi nuk do të kisha të kënaqja thjesht ambicien time mëngjesore për ta ngritur nga gjumi të lemerisur komshiun tim. Komshiun me presh në dorë, në të mbathura dhe kanotiere. Ke vjedhur vëllain tënd or qen!, – dëgjoja thirrmat e policëve financiarë te dera e apartamentit të tij.
Isha qetësuar. Çdo gjë kishte mbaruar. Kisha kohë të flisja: “Pra t’i them hajdutit të presë deri nesër! Apo t’i them ndërprite vjedhjen sot dhe rifilloje nesër kur policët elektrikë të kthehen në punë pas fundjavës së lodhshme. I pabesë, burracak, - do t’i them hajdutit tim, - ke prishur rregullat e lojës “hajduti – polici”. Punon kur polici është pushim, pushon kur polici është në punë. Apo t’i lutem që t’i lejë telat kështu varur deri nesër që të mos e prishë skenën e bukur të vjedhjes. Si t’i them?”
Ça të bëjmë ne o burrë?, - gati sa nuk psherëtinë me një zë njëheri dy policat privatë që ruanin policinë elektrike që po flinte në atë mëngjes të diele. Nuk kishe ku përplasje kokën fare për t’u mbrojtur. Ballë për ballë, i dobët, para vjedhësit të energjisë elektrike.
Ngadalë nisa të hidhja hapat në drejtim të lagjes sime. Nuk kisha se përse nxitohesha më. Qyteti po zgjohej. Edhe hajduti po zgjohej. Gjithë hajdutët po zgjoheshin njëkohësisht. Edhe një hajdut, sepse mendoja, kur ngrihet në mëngjes, minutat e para i kalon si njeri i ndershëm. Ka një fytyrë të pafajshme. Me ngritjen e diellit tiparet i marrin forma si ato të hajdutit. Duket që tutje që është hajdut. Vjedh pa e kuptuar, ndonjëherë. Ndërkaq do t’i kishte hequr telat dhe e gjitha kjo do të më dukej si një ëndërr e keqe. Mbase s’do të kishte pasur kurrë tela dhe gjithçka kishte pas qenë një delir”.
“Ngrihu Qenan K., - i thashë. - Kishe të drejtë. Histori e çuditshme, me sens filozofik. Nuk e kam gjetur në asnjë libër, ndonëse kam muaj që lexoj vedat indiane, Konfucin, Llao–tse, e të tjerë të urtë të lashtësisë. Problem filozofik: A bën pushim hajduti? Ose ndryshe: A ka të drejtë të pushojë polici, kur hajduti punon? A ka të drejtë të bëjë pushim ruajtësi i rendit, në këtë rast policia elektrike?”
(Pjesë nga libri "Rrota e Mundimit")
