Sofje, 1 korrik, NOA - Ministri i Jashtëm i Republikës së Kosovës, Enver Hoxhaj, në një intervistë ekskluzive për agjencinë “Sofia News Agency”, ka deklaruar se tema e ndryshimit të kufijve të Ballkanit, tashmë është një kapitull i mbyllur, i cili nuk duhet të hapet më.
Z. Hoxhaj, marrëdhëniet e Kosovës me Bullgarinë duken më të përzemërta. Sa e rëndësishme është Bullgaria për Republikën e Kosovës ndër vendet e Ballkanit? Çfarë Kosova shpreson që të arrijë nëpërmjet lidhjeve të saj me Bullgarinë? - Për ne është shumë e rëndësishme që të ketë marrëdhënie shumë të ngushta ndërmjet Kosovës dhe Bullgarisë.
Në 10 vitet e fundit, Bullgaria e ka mbështetur Kosovën në një mënyrë shumë të madhe për të ndërtuar shoqërinë tonë dhe vendin tonë nga e para. Ajo është në të vërtetë ndër vendet e para që ka njohur pavarësinë tonë. Pavarësia jonë është e prodhuar për paqe dhe stabilitet në gjithë rajonin, dhe mendoj se Bullgaria është pjesë e kësaj historie suksesi.
Tani është shumë e rëndësishme që të marrim bashkëpunim konkret në fushën e ekonomisë, tregtisë, arsimit, kulturës.
Unë kisha një takim shumë të mirë me Ministrin e Jashtëm bullgar Nikolaj Mladenov, dhe ne diskutuam se si në të ardhmen ne mund të nënshkruajmë disa nga këto marrëveshje.
Këto marrëveshje mund të përdoren në një kuadër shumë të mirë për të promovuar marrëdhënie të ngushta jo vetëm mes qeverive dhe shteteve, por në mes të dy shoqërive dhe dy popujve.
Ka pasur disa që flasin për biznesmenët e Kosovës të cilët dëshirojnë të tregtojnë përmes Danubit bullgar. Cili është niveli i marrëdhënieve ekonomike e tregtare ndërmjet Kosovës dhe Bullgarisë?
- Unë mendoj se gjëja e parë që ne duhet të bëjmë është që të nënshkruajmë disa marrëveshje mbi mbështetjen e biznesit në Bullgari dhe në Kosovë, në mënyrë që ky bashkëpunim mund të marrë rrugë.
Marrëveshjet për mbrojtjen e investimeve dhe në lidhje me tatimin e dyfishtë janë shumë të rëndësishme për ta bërë këtë. Pastaj pjesa tjetër, do të vijë nga bizneset.
Ne jemi shumë të interesuar që të ketë investitorë bullgarë në Kosovë. Ne jemi në një kohë të tranzicionit, që Bullgaria tashmë është duke e përfunduar. Ne jemi në një kohë të privatizimit të ndërmarrjeve të ndryshme publike. Unë mendoj se Bullgaria është në fakt një histori shumë e mirë suksesi. Njerëzit e biznesit bullgar do të jenë në gjendje për të ardhur dhe të investojnë në Kosovë.
Në të njëjtën kohë, ne kemi një histori shumë të gjatë të marrëdhënieve tregtare midis Bullgarisë dhe Kosovës, dhe unë mendoj se ne duhet të nxisim mundësitë për të eksportuar mallrat bullgare në Kosovë dhe mallrat e Kosovës në tregjet evropiane përmes Bullgarisë. Disa zëra në Bullgari kanë bërë thirrje për punëtorët "e importuar" nga Kosova, sepse ajo ka një forcë të re të punës dhe të tepërt. Pyetja ime është: çfarë saktësisht ka Kosova për t’u ofruar investitorëve të huaj?
- Në kushtet e perspektivës ekonomike, mendoj se jemi një nga vendet të cilat tani për tani ka disa nga burimet më të mira në sektorin e energjisë, e kjo për shkak të rezervave të mëdha të qymyrit që ne kemi.
Unë mendoj se energjia mund të jetë diçka të cilën do të jemi në gjendje të eksportojmë jo vetëm në vendet fqinje, por për të gjithë rajonin. Në të njëjtën kohë, ne mendojmë se ekonomia jonë duhet të ketë një shërbim bazë të ekonomisë. Prodhimi është faktori i parë i rëndësishëm i zhvillimit ekonomik, dhe e dyta është që ka një fuqi punëtore të kualifikuar. Në këtë drejtim, ne do të jemi shumë të interesuar në të ardhmen të kemi kualifikimet e përbashkët, arsimit, dhe programe trajnimi me Bullgarinë. Por në të njëjtën kohë ka disa të rinj të biznesit nga Kosova të cilët janë duke punuar në të gjitha pjesët e Evropës. Unë do të rekomandoja që kompanitë në Bullgari të punësojnë specialistë të rinj nga Kosova për shkak se disa prej tyre janë të kualifikuar në fusha të ndryshme të tilla si IT etj.
Duke shkuar nga ekonomia në diplomaci dhe politikë, si janë duke përparuar bisedimet mes Kosovës dhe Serbisë? Cilat janë çështjet më të ngutshme në këto negociata, dhe kur prisni që Kosova dhe Serbia të kenë njohje të ndërsjellë dhe "normale" të marrëdhënieve diplomatike?
- Një nga arsyet kryesore për këtë dialog teknik mes Republikës së Kosovës dhe Republikës së Serbisë, i cili u iniciua në bazë të një rezolute të OKB-së nga shtatori 2010, është që të kemi marrëdhënie normale mes Kosovës dhe Serbisë, për të vënë prapa të kaluarën, dhe për të të filluar ndërtimin e besimit.
Dialogu Kosovë-Serbi për momentin është përqendruar shumë në çështje të tilla si liria e lëvizjes së njerëzve, lirisë së tregtisë, çështjet e telekomunikacionit dhe energjisë, si dhe çështje të tjera të lidhura me të kaluarën tonë.
Por ideja e dialogut është përmirësimi i bashkëpunimit rajonal, dhe në të njëjtën kohë për të përgatitur të dy vendet tona për perspektivën e tyre evropiane.
Ne mendojmë se Serbia duhet të fillojë të vijë në kushtet për një Kosovë të pavarur, dhe unë mendoj se është punë e politikanëve në Serbi për të filluar modernizimin e ekonomisë së saj, shoqërisë dhe politikës, si edhe për të filluar kapërcimin e rendit të ditës të konfliktit.
Sa më shpejt të ndodhë kjo, aq më mirë, do të jetë kjo për të mirën e njerëzve që jetojnë në Serbi.
Ne e dimë se pakica serbe e Kosovës ka qenë e integruar në mënyrën më të mirë, dhe ne ishim në gjendje në tre vitet e fundit për të zbatuar planin e Marti Ahtisarit, e cila ishte në fakt një zgjidhje ndërkombëtare për statusin e Kosovës në mënyrën më të mirë të mundshme.
Në këtë kuptim, duke pasur marrëdhënie normale midis Prishtinës dhe Beogradit, kjo është shumë e rëndësishme.
Ka patur thirrje në rritje në Beograd dhe në mesin e serbëve të Kosovës për ndarjen e Kosovës përgjatë vijave etnike. Është një skenar i tillë shqetësim për qeverinë e Kosovës? Pse lidershipi i Kosovës ka reaguar me forcë kundër saj?
- Më lejoni të shpjegoj se Kosova është shteti i shtatë i pavarur në territorin e ish-Jugosllavisë, ashtu si Sllovenia është pjesë e BE-së sot, ose Kroacia e cila ka marrë ftesë gjatë këtyre ditëve.
Kosova është në të vërtetë kapitulli i fundit në shpërbërjen e Jugosllavisë. Mali i Zi mori pavarësinë në vitin 2006, dhe Kosova në vitin 2008.
Dhe çështja e kufijve, shteteve dhe territoreve në rajonin tonë është në fakt një kapitull i mbyllur.
Ne kurrë nuk do të pranojmë idetë ndarëse etnike dhe territoriale, sepse këto ide do të krijonin paqëndrueshmëri, ata do të prodhonin dhunë, dhe i gjithë rajoni thjesht do të kthehej siç ishte 20 vjet më parë.
Ne nuk jemi aspak në favor të krijimit të shteteve mono- etnike në rajon, por ne duhet të kemi shtete dhe shoqëri heterogjene. Në këtë kuptim, askush nuk është duke mbështetur idenë e ndarjes.
Në të njëjtën kohë, shumica e serbëve të Kosovës në të vërtetë nuk jetojnë në pjesën veriore të Kosovës, shumica jetojnë në të gjithë vendin.
Ata janë duke marrë pjesë në jetën politike, në qeverinë qendrore, ata janë anëtarë të parlamentit, ata janë drejtimin e një shumë të komunave në të gjithë vendin, dhe ata janë në fakt shumë mirë të integruar.
Unë mendoj se ideja për ndarjen është një gjë shumë e rrezikshme dhe ajo mund të ketë një efekt domino në rajon, e kjo mund të fillojë një fazë të re të dhunës etnike dhe fragmentimit të gjithë rajonit.
Një sondazh i kohëve të fundit në mesin e shqiptarëve etnikë në Shqipëri, Kosovë dhe Maqedoni, gjeti se shumica e tyre në të tre vendet janë në favor të ashtuquajturës "Shqipëria e Madhe", dmth një bashkimin i të gjithë rajonit me popullsi shqiptare në një komb-shtet.
Si lidershipët e Kosovës e shohin idenë rreth formimit të një "Shqipërie të Madhe"? A besoni se një projekt i tillë është i denjë për t’u marrë në konsideratë, veçanërisht për shkak të gjendjes së komuniteteve të mëdha etnike shqiptare në Maqedoni, Serbinë Jugore dhe në vendet tjera fqinje? - Unë mendoj se nuk janë gjithmonë të ndryshme pakicat që jetojnë në të gjithë Evropën, dhe unë mendoj se është një vizion i vërtetë anti-evropiane për të promovuar konceptin e shteteve etnike mono-etnike.
Unë mendoj se kjo ishte diçka e cila 20 vjet më parë krijoi një ambient të urrejtjes dhe ka filluar konfliktet etnike, të përgatisë frymën e luftërave etnike, dhe unë mendoj se ideja e krijimit të shteteve të reja etnike në Ballkan është shumë e rrezikshme.
Në këtë kuptim, njerëzit në Kosovë janë në të vërtetë shumë të angazhuar për të pasur një shtet civil, ashtu siç është në Kushtetutën tonë, por dhe për të zbatuar Planin e Ahtisaarit.
I gjithë shteti është i organizuar në fakt rreth parimit të përkatësisë etnike dhe shtetësisë.
Ajo që qeveria mund të mendojë dhe të propozojë në Beograd, ne jemi duke thënë se nuk ka për t’u realizuar, sepse këto janë zgjidhje shumë të këqija, dhe ato në të vërtetë, do të hapin dyert e ferrit.
Kryeministri i Kosovës Hashim Thaçi ka reaguar kohët e fundit për idetë e Serbisë për ndarjen e Kosovës duke paralajmëruar se nëse këto telefonata nuk ndalen, në Prishtinë mund të bëhet shumë më e madhe se vetëm njohja e pavarësisë së saj. Ju lutem mund ta shpjegoni këtë koment? Nuk bëhet fjalë për kërkesat e mundshme për shqiptarët etnikë që jetojnë në jug të Serbisë?
- Ne jemi një shtet i pavarur. Dhe jemi njohur nga 76 shtete. Ne u anëtarësuam në FMN dhe në Bankën Botërore. Pavarësia e sotme e Kosovës është një fakt në rajon, dhe unë nuk mendoj se ne do të pranojmë ose të rekomandojmë idetë që në të vërtetë vijnë nga koha e Millosheviçit.
Për ne, idetë për shkëmbimin e territoreve dhe popullatës i përkasin të kaluarës, dhe kjo është një çështje e mbyllur.
Duke iu rikthyer karakterit multi-nacional e Kosovës - ka zëra në Sofje duke deklaruar se komuniteti goran, që disa besojnë se janë myslimanët etnikë bullgarë, duhet të njihen si minoritet bullgar në Kosovë. Nëse shteti bullgar bën një kërkesë formale për këtë, si do të reagojnë autoritetet e Kosovës ndaj saj? - Për momentin, komuniteti goran-boshnjak është pjesë e jetës sonë ligjore, pasi ata kanë qenë gjithmonë në të kaluarën. Unë nuk mendoj se kjo është puna ime të flitet për identitetin e secilit grup. Ata mund të definojnë identitetin e tyre. Por pozita e tyre në jetën publike ka qenë e vendosur në bazë të Planit të Ahtisaarit dhe Kushtetutës sonë.
Kuptimi i përbashkët është se ata janë sllavë myslimanë, dhe unë mendoj se për të mirën e goranëve dhe boshnjakëve në komunitet, duhet që ata të jenë sa më të integruar, dhe ata po bëjnë atë.
5 nga 27 vendet anëtare të BE-së, ende nuk e njohin pavarësinë e Kosovës, dhe megjithatë Kosova duket se shpreson të bashkohet një ditë me ta në BE. Si dhe kur ju keni shpresën për ta bindur Spanjën, Rumaninë, Greqinë, Sllovakinë e të Qipros që ta njohin Kosovën?
- Një nga arsyet e këtyre vendeve nuk është një çështje e politikës së jashtme, por është një çështje e politikës së brendshme.
Unë mendoj se pas mendimit këshillë-dhënës të Gjykatës Ndërkombëtare të Drejtësisë të vitit të kaluar, asnjë nga këta pesë vende me të vërtetë nuk ka një arsye ose motivim që të mos e njohë Kosovën, sepse Gjykata e OKB-së ishte shumë e vendosur në deklaratën që me pavarësinë e Kosovës nuk u shkel ligji ndërkombëtar ligji, dhe se pavarësia e Kosovës është sui generis, e ajo nuk mund të përdoret dhe keqpërdoret nga të tjerët.
Unë mendoj se pas vendimit të Gjykatës ata duhet thjesht të lëvizin drejt njohjes, dhe unë mendoj se disa prej tyre kanë filluar të jenë fleksibël.
Ky është interesi i tyre dhe në interes të paqes dhe stabilitetit në rajon, nëse ata do të jenë në gjendje ta bëjnë këtë sa më shpejt të jetë e mundur. Në të njëjtën kohë, mendoj se Bashkimi Evropian, si një organizatë, e kupton shumë mirë gjendjen në terren.
Ata janë shumë në favor të procesit të integrimit në BE. Unë mendoj se ne do të jemi në gjendje të kemi dinamikën e nevojshme drejt integrimit, edhe pse disa anëtarë të BE-së nuk na kanë njohur ende.
Kush është Enver Hoxhaj?
Gjatë procesit të negociatave (2005 - 2007), të udhëhequr nga i dërguari i posaçëm i OKB, Marti Ahtisaari, Enver Hoxhaj mori pjesë në të gjitha takimet, si anëtar i delegacionit kosovar.
Ndërsa më 9 janar 2008, Enver Hoxhaj u emërua Ministër i Arsimit, Shkencës dhe Teknologjisë së Kosovës.
Fillimisht, ai u diplomua në vitin 1993 në Fakultetin e Historisë në Universitetin e Prishtinës dhe më pas, vazhdoi studimet pasuniversitare në Universitetin e Vjenës, duke studiuar kurse në historinë dhe politikën.
Gjatë qëndrimit të tij në Austri, ai ishte një studiues shkencor në Universitetin e Vjenës dhe udhëheqës i një ekipi hulumtimi në Ballkan (1996-2000).
Midis viteve 2003 dhe 2004, ai ishte anëtar në “London School of Economics” - Qendra për Studimin e Qeverisjes Globale.
Përveç kësaj, ai ka dhënë leksione në universitete të ndryshme të botës shumë përfshirë Universitetin e Oksfordit, University College of London, Johns Hopkins University dhe Universitetin e Kolumbias.
Në vitin 2006, ai u emërua profesor i asociuar në Departamentin e Shkencave Politike në Fakultetin Filozofik në Universitetin e Prishtinës.
Ai flet rrjedhshëm gjuhën angleze të shkruar dhe të folur, gjermanishten dhe serbo-kroatishten.
Përshtati: n.e/NOA “Marrë nga Sofia News Agency”
