Uashington, 2 shtator, NOA - Gati një dekadë pas sulmeve të 11 shtatorit 2001, ish-Sekretari amerikan i Shtetit, Colin Pawell thotë se terroristët kanë marrë një goditje serioze nga Shtetet e Bashkuara. Në një intervistë për “NPR”-në, ai thotë gjithashtu se megjithëse 11 shtatori 2001 ndryshoi vërtet disa gjëra, Amerika mbetet po ajo.
Z.Pawell, unë dua të pyes për mënyrën sesi vendit ka ndryshuar gjatë dekadës së kaluar. Si do ta përshkruanit qasjen tonë ndaj terrorizmit tani?
- Unë mendoj që nuk ka asnjë dyshim se terrorizmi është një problem i vazhdueshëm, por ne ishim shumë më të sigurt tani, se sa ishim para 11 shtatorit 2001. Ne bëmë një punë shumë të shkëlqyer në lidhje me mbrojtjen në aeroportet tona, apo me punën e shërbimit të fshehtë, veprimtarinë e zbatimit të ligjit tonë dhe sidomos me atë që bëmë në Afganistan për ta vënë Al-Kaidën në arrati.
Por në të njëjtën kohë, për ta patur veten më të sigurt, u kemi dhënë kredi edhe presidentëve Bush dhe Obama për ta bërë këtë. Ne e kemi bërë të vështirë marrjen e vizave, e kemi bërë të vështirë ardhjen këtu në Shtetet e Bashkuara, për të shkuar në shkollat tona, për të shkuar në spitalet tona për kujdesin, për të shkuar në objektet tona argëtuese, për të vizituar Disneyland dhe Disney Uorld.
Kjo është pika ime, që sot ende terroristët kanë marrë një goditje të rëndë. Ata janë ende atje dhe ata mund të vrasin disa prej qytetarëve tanë, mund të hedhin poshtë një ndërtesë, por nëse ata e bëjnë këtë, ne do të shkojmë pas tyre përsëri. Ne do të rindërtojmë, duke vajtuar ata që kemi humbur.
Por një gjë që terroristët nuk mund ta bëjnë - jo 1 prej tyre, jo 10 prej tyre, as 10.000 prej tyre: ata nuk mund të na ndryshojnë kush jemi ne si një shoqëri e hapur, liridashëse për popullin. Ne kemi hapur krahët tanë për pjesën tjetër të botës. Ne jemi të prekur nga çdo komb dhe çdo popull na prek. Pra, ne nuk mund të marrim këshilla që ne të ndryshojmë kush jemi, edhe pse terroristët nuk janë në gjendje për të na ndryshuar kush jemi.
A jemi ende duke e bërë këtë sipas mendimit tuaj?
- Unë mendoj se janë ende disa shqetësime në lidhje me disa aspekte të politikës sonë të emigracionit, si vështirësitë që lidhen ende me marrjen e një vize. Por mendoj se ne jemi shumë më mirë kështu, më rehatshëm. Ne jemi pak më të qetë sot se sa ishim në vitin 2007 sepse ne kemi bërë një punë të tillë të mirë kundër Al-Kaedës. Por ne duhet të bëjmë roje në lidhje me terrorizmin dhe ta ruajmë veten që të mos fillojmë të humbasë thelbin se kush jemi ne si një shoqëri e hapur, liridashëse për popullin, duke u përshëndetur me pjesën tjetër të botës.
Në një intervistë që keni dhënë në vitin 2007, ju keni pohuar se jeni për mbylljen e burgut të Guantanamos.
- E pra, unë kam ndjerë këtë për vite me radhë.
Dhe një president që ka ardhur, e ka miratuar këtë, presidenti Obama, por kjo nuk është mbyllur.
- E pra, ajo nuk është mbyllur. Kongresi nuk do të lejojë që ajo të mbyllet. Por unë ende mendoj se ajo bazë duhet të jetë e mbyllur. Kjo ishte edhe pozita ime kur unë isha nëm administratën amerikane si Sekretar Shteti. Por ajo nuk është më një çështje nevralgjike siç ishte disa vite më parë. Njerëzit duhet të pranojnë se ka një Guantanamo dhe se ajo do të jetë atje për një kohë të caktuar.
Edhe pse ka pasur disa raste të profilit të lartë që kanë shkuar pothuajse gabim, çështjet politike janë bërë mjaft problematike...
- Por kjo nuk ka të bëjë me procesin gjyqësor. Ndoshta kjo ishte një zgjedhje e keqe për ta bërë atë në Nju Jork. Ndoshta ju duhet ta keni bërë atë në Gaithersburg, Maryland, ose në Buffalo, Nju Jork, ose jashtë Fort Drum, Neë York. Unë dua t’Ju pyes për një trashëgimi të shtatorit 2001, siç është lufta në Afganistan. Presidenti Obama e ka ndryshuar strategjinë e ka shtuar trupat, ndërsa tani është duke u përpjekur për tërheqje. Si ju duket mënyra e tij që po ndjek në këtë luftë? - Doktrina Poëell, pra mënyra me të cilën i kam parë operacionet ushtarake, thotë sigurohuni që keni një objektiv të qartë politik dhe sigurohuni që ju keni të gjitha mjetet e pushtetit kombëtar për të mbajtur – ato ekonomike, financiare, politike dhe ushtarake, nëse është e nevojshme. Dhe nëse ju e gjeni të nevojshëm përdorimin e forcës ushtarake, të dërgohet një forcë që ju të merrni rezultatet vendimtare. Unë kurrë nuk kam përdorur fjalën ‘e madhe’, por ‘vendimtare’.
Ne nuk e analizojmë atë në këtë mënyrë gjatë suksesit fillestar, pasi mori në qafë talebanët. Ne nuk e kuptonim sa i gjatë do të ishte konflikti. Dhe kështu vite më vonë, të dy presidentët, si Bush dhe ai Obama, e gjetën të nevojshme për të dërguar më shumë trupa atje. Talibanët ende nuk janë mposhtur. Dhe kështu, që ne do të duhet të qëndrojmë atje pak më gjatë.
Por pyetja që duhet t’i japim përgjigje është: Në atë moment flisnit ndryshe i thuhet afganëve, por tani momenti është i juaji. Ju keni një qeveri. Ju keni një president. Ju keni një legjislaturë. Ju keni zyrtarë të qeverisë dhe qeveritarë, dhe ne ju kemi ndihmuar të krijoni një ushtri të madhe dhe një forcë të madhe policore. Ne do të qëndrojmë dhe të ofrojmë asistencë të trajnimit dhe gjëra të kësaj natyre, por beteja është e juaja. Dhe të gjithë janë duke menduar se kjo ka për të ndodhur diku në vitin 2014 dhe më pas.
A ka tani kuptim kjo qasje?
- Unë mendoj se është qasja e vetme që ju mund të merrni. Të ketë kuptim në lidhje me çfarë? Herët ose vonë, populli afgan duhet të jetë përgjegjës për fatin e tij, ashtu si në Irak, ku populli irakian po bëhet gjithnjë e më përgjegjës për fatin e tij.
Meqë përmendët Irakun, siç e dini shumë mirë, ju jeni kritikuar për avokimin kundër Sadam Huseinit para Kombeve të Bashkuara. Ju keni pranuar zbulimi kishte të meta që ishte paraqitur atje. Por unë dua të bëj një pyetje disi të ndryshme. Si ju duket mbrapa disa viteve të fundit, që Iraku ka provuar të jetë një zbavitje nga çështje të tjera që janë më të rëndësishme me të cilat përballet vendi?
- Çdo gjë me të cilën ju merreni, larg nga problemet e brendshme të vendit, mund të thuhet se është një çmenduri, por ishte një humbje e nevojshme sepse kemi shkuar në Irak për të ndryshuar qeverinë, një qeveri që ndryshoi. Ne hoqëm qafe një diktator të tmerrshëm. Ne kemi vënë në vend një kushtetutë dhe një proces me të cilin populli irakian mund të vendosë që të ketë qeverinë e tij. Kjo ishte diçka që ne duhet ta bënim.
Dhe unë mendoj se tani, ne jemi në një fazë të re të përfshirjes sonë në Irak. Ne jemi tërhequr poshtë. Ka një pyetje se nëse irakianët duan që ne të mbetemi atje dhe administrata na pyet: tregoni se çfarë ju mendoni se është e përshtatshme. Por ne ende do të jemi të angazhuar nëpërmjet përpjekjeve tona diplomatike dhe pranisë së diplomatëve dhe njerëzve të tjerë të sigurisë në këtë zonë.
Ne të gjithë i besonim inteligjencës. Mbretëria e Bashkuar dhe vendet e tjera besonin te zbulimi. Dhe unë isha i zhgënjyer si njeri, pasi unë isha prezantues kryesor kur doli se aq ai kishte shumë të meta. A kishte vlerë kosto e luftës?
- Kjo është gjykimi që historia do të duhet të bëjë. Kostoja është e jetës së shumë amerikanëve ka humbur, shumë të rinj amerikanë janë të plagosur rëndë, shumë, shumë irakianë u vranë. Ne hoqëm qafe një diktaturë. Ne nuk duhet të shqetësohemi për këtë vend se është një kërcënim për fqinjët e tij, pasi ky vend gjithnjë ka pasur parasysh armët e shkatërrimit në masë. Dhe mbani mend, ata kishin një kohë në të kaluarën, nën Sadam Huseinin.
Dhe tani, ne kemi krijuar një vend që është duke u qeverisur në një proces demokratik. Është një proces i zhurmshëm. Demokracia është e zhurmshme. Por unë mendoj se ne mund të themi se ka qenë një masë e suksesit tonë.
Unë mendoj se, në këtë pikë, ajo ishte një luftë e kushtueshme, por e vlefshme në kuptimin që ne nuk duhet të shqetësohemi për armë të shkatërrimit në masë në atë vend apo terrorizmi që vjen nga ai vend. Ne i kemi dhënë këtij vendi prej gati 30 milionë njerëz, një mundësi për të jetuar në paqe, të përdorë naftën që ka për qëllime të dobishme, e jo të kërcënojë fqinjët si edhe të krijojë një model demokratik në këtë pjesë të botës.
Gjeneral, ju keni qenë në lajme kohët e fundit, siç e dini shumë mirë, sepse nënpresidenti Çeni, në librin e tij të ri, ju kritikon në mënyrë specifike. A është e drejtë për të sugjeruar se ju dhe nënpresidenti Çeni thjesht kanë pikëpamje shumë të ndryshme mbi botën? Dhe në qoftë se është e drejtë kjo, cili është ndryshimi?
- Ne kemi pikëpamje shumë të ngjashme mbi botën. Kam punuar me z. Çeni për një periudhë prej tetë vjetësh - katër vite si kryetar i tij i shefave të përbashkët të Shtabit dhe më pas katër vjet si sekretar i Shtetit në administratë. Dhe në mandatin e parë të administratës Bush, Çeni dhe unë kemi rënë dakord për shumë gjëra dhe ne nuk u pajtuam në gjëra të tjera. Kjo është natyra e biznesit. Por unë kam asgjë më shumë për të thënë për librin e tij
Më lejoni t’ju pyes për presidentin aktual. Ju miratuat Barak Obamën për president, në vitin 2008. Jeni ndjerë se kjo ishte e gabuar në vitin 2008?
- Unë nuk e shoh atë në zhvillim. Presidenti duhej të prodhonte një certifikatë lindje, sepse ka ende një grup të njerëzve në vend që nuk do ta besojnë.
Në fakt, siç ju mund ta keni vënë re, disa njerëz janë duke u përpjekur për të më bindur mua për të dëgjuar argumentet e tyre se pse ai nuk është një qytetar. Ne kemi shpenzuar mjaft kohë për këtë çështje. Presidenti Obama ka lindur në Shtetet e Bashkuara. Ai ka lindur në Havai. Ai i ka treguar certifikatat e tij, e kjo është e pakuptimt,ë vetëm konspirative.
Unë kam votuar për republikanët në të kaluarën. Unë kam votuar për republikanët që ishin të fortë në fushën e mbrojtjes, të cilët besonin në një ekonomi të lirë dhe të hapur, por të cilët gjithashtu e kuptuan se kqeveria ka një përgjegjësi për qytetarët tanë të cilët janë në nevojë.
Gjeneral, një pyetje tjetër. Çfarë ju vjen në mendjen tuaj, kur vjen përvjetori i 11 Shtatorit?
- Në mëngjesin e 11 shtatorit 2001, unë nuk isha këtu. Unë isha në Lima, Peru, duke ngrënë mëngjes me presidentin peruan, Alejandro Toledo. Dhe ne ishim duke folur për kuotat e tekstilit. Ai donte akses më të madh për pambuku peruan, me cilësi të lartë, për të ardhur në vendin tonë.
Dhe papritmas morëm vesh, çka kishte ndodhur.
Kthimi në shtëpi ishte një udhëtim i gjatë, një tetë-orësh fluturimi, me shumë pak komunikim dhe duke u përpjekur për të kuptuar se me çfarë do të përballesha kur të mbërrija në shtëpi.
Por një nga momentet më të paharrueshme të asaj dite ishte se para se të nisesha për në shtëpi, kam pasur një takim të OAS, ku pika e rendit të ditës ishte një kartë e demokracisë për Amerikat.
Dhe kështu që unë shkova në takim ku bëra një deklaratë për atë që kishte ndodhur dhe se ne do t’u shkonim pas atyre që na kishin sulmuar. Dhe pastaj, gjithashtu, pati një moment shumë emocional, ku kryesuesi i mbledhjes kërkoi për një votë në statutin për demokraci dhe ata të gjithë thanë po. U larguam.
A ndryshoi me të vërtetë çdo gjë 11 shtatori 2001? - Ai ka ndryshuar shumë gjëra. Por shpresoj se nuk ka ndryshuar gjithçka. Unë shpresoj se ne ende jemi të gatshëm të jemi të hapur për pjesën tjetër të botës. Amerika nuk mund të jetë e mbyllur. Ekonomikisht ne nuk mund të mbyllemi. Njerëzit të mbështeten tek ne. Njerëzit mbështeten në ne. Amerika ka një vend të rëndësishëm në këtë botë.
Dhe kështu, edhe pse 11 shtatori detyroi që ne të bëhemi shumë më mbrojtës dhe mbrojtës të kombit tonë, për të mbrojtur njerëzit tanë, përgjegjësi e parë e një qeverie, ne duhet të dalim dhe të shkojmë pas atyre që kryen këtë krim kundër nesh, që ndryshoi vendin.
Vendi ende beson tek vetja. Ne jemi ende amerikanë. Ne ende besojmë në ata të cilët jemi dhe çfarë jemi, si dhe roli që kemi për të luajtur në botë.
Përshtati: n.e/NOA (Marrë nga “NR-ja”)
