Uashington, 27 shtator, NOA - Ish-nënpresidenti amerikan Dick Cheney ishte një mbështetës i madh i luftërave nisur nga SHBA-të nën presidencën Bush. Gjatë një interviste me gjermanen “Der Spiegel”, ai shpjegon se pse kishte të drejtë në retrospektivë dhe të ardhmen e terrorizmit, pas Osama bin Ladenit dhe Guantanamos.
Z. President, ju jeni një nga kritikët më të zëshëm e presidentit Barak Obama. Por ju në të vërtetë jeni i kënaqur që ai ka vazhduar shumë politika të administratës së ish-presidentit Xhorxh Bush të tilla si lufta në Afganistan, kampi i burgimit në Guantanamo dhe shkurtimin e taksave për milionerët?
”Unë mendoj se politikat të cilat janë miratuar, janë më mirë se nga ato që u premtuan në fushatë më, por unë jam ende një kritik, padyshim. Unë nuk jam një mbështetës i madh i administratës Obama”.
Në lidhje me atë, ç’ju pengon? ”Mendova se ishte një gabim për ta që në fushatën e vitit 2008 dolën kundër politikave tona për terrorizmin. Në fakt, ato politika antiterrorizëm punuan dhe na mbajën të sigurt për shtatë vitet e fundit të administratës Bush. Gjëja më e kundërshtueshme që kam gjetur menjëherë pasi ata erdhën në pushtet, ishte kërcënimi i tyre për të hetuar dhe ndjekur penalisht personelin tonë të zbulimit që kanë bërë politikat tona kundër terrorizmit, sidomos gjëra të tilla si Programi i pyetjeve, Enhanced. Ky ishte një precedent i tmerrshëm për t’u vendosur.
Ky program përfshinte edhe mbytjen e simuluar, kjo lloj torture ishte e ndaluar nga Obama. ”Ky ishte një program i cili ishte vënë me shumë kujdes së bashku. Ne kemi përdorur vetëm teknika që kishim përdorur për njerëzit tanë në trajnim dhe që ishin miratuar nga presidenti, nga Këshilli i Sigurimit Kombëtar dhe nga Departamenti i Drejtësisë si plotësisht në përputhje me detyrimet tona ndërkombëtare dhe traktatet. Kam gjetur se ishte me të vërtetë i dënueshëm”.
Por cili është saktësisht problemi? Në fund askush nuk u ndoq penalisht. ”Kam folur në maj të vitit 2009 dhe ata përfundimisht u larguan, e cila ishte një gjë e mirë”.
Mbështetja juaj për tortura me ujë dhe përdorimin e tyre, bëri dëme të mëdha për imazhin e Amerikës jashtë vendit. A ia vlente kjo?
”Absolutisht”.
Pse? ”Sepse ne kemi mbledhur inteligjencën që ishte absolutisht jetike për mbrojtjen e kombit. Kjo nuk ishte për reputacionin tonë, por ishte për mbrojtjen e jetës së amerikanëve. Dhe ne e bëmë këtë me shumë sukses”.
Vlera e informatave të marra përmes torturës është e diskutueshme. ”Nuk ishte një ‘Urra’ për torturat me ujë. Por ishte aplikuar në shumë pak njerëz dhe vetëm në rrethanat më me kujdes të kontrolluara. Unë do ta bëja përsëri në një minutë. Teknika ka funksionuar. Ebu Zubaydah, një toger i Osama bin Laden, dha informacion në lidhje me Ramzi Binalshibh, i cili kishte ndihmuar rrëmbyesit e 11 shtatorit. Në kohën e arrestimit të tij, ai ishte duke komplotuar për të përdorur linjat ajrore tregtare në sulmet vetëvrasëse në aeroportin Heathrou dhe struktura të tjera në Londër. Informacioni nga Ebu Zubaydah dhe Binalshibh, çoi nga ana tjetër për kapjen e Mohammed Khalid Sheikh. Ai ka prerë kokëne një gazetari të “Uall Street Journal” dhe rrëfeu se ai ishte organizatori prapa sulmeve të 11 shtatorit që vranë 3000 persona.
Në vazhdën e sulmeve të 11 shtatorit, SHBA kishte mbështetjen e të gjithë botës perëndimore. Por kjo u zhduk si rezultat i shkeljes së të drejtave të njeriut nga Amerika. ”Ka pasur shumë kritika .... Por Guantanamo është një mundësi e shkëlqyer. Është shumë mirë të drejtohet nga ushtria amerikane. Kjo është një strukturë më e mirë ndoshta se shumica e atyre njerëzve që mund të kenë gjetur në vendet e tyre shtëpinë e vet, po të ishin burgosur atje”.
Në një intervistë me CNN ju përshkruat jetën e një të burgosuri në Guantanamo si "Ata jetojnë si në tropik. Ata janë ushqyer mirë, ata kanë marrë çdo gjë që ndoshta mund të duan..." Kjo tingëllon si duke folur për një turist. ”Kjo ishte një strukturë shumë e bukur e burgut, ku njerëzit kishin kujdes të mirë shëndetësor, plotësonin nevojat e tyre ushqimore.
Kohët e fundit, Obama arriti diçka që administrata e Bushit nuk ishte në gjendje në shtatë vjet: Gjeti Osama bin Laden dhe e vrau. Ju thatë se ishte rritur teknikat e marrjes në pyetje që prodhoi vdekjen e Bin Ladenit. Por Obama meriton disa kredi?
”Sigurisht”.
A i dha fund luftës kundër terrorizmit vdekja e Bin Ladenit? ”Unë nuk mendoj kështu. Unë besoj se ka ende një kërcënim që ekziston atje, se ka ende njerëz si Ayman al-Zaëahiri, i cili tani është, fillimisht të paktën, në krye të Al-Kaidës. Dhe mendoj se do të ketë sulme të mëtejshme”. Obama kishte të drejtë të ndërhynte në Libi?
”Nuk është e qartë për mua saktësisht se çfarë kemi bërë në Libi”.
Çfarë nuk është e qartë? Ai dërgoi bombarduesit për të mbështetur rebelët në luftën e tyre kundër Moamar Gadhafi. Ai ishte pjesë e koalicionit ndërkombëtar. ”Ai donte që Gadafi të kishte shkuar, dhe unë mendoj se kjo është një gjë e mirë. Por në qoftë se ju e keni si një objektiv të politikës kombëtare, por pastaj ju nuk e ndiqni ose e keni lënë atë te të tjerët, unë mendoj se nuk është domosdoshmërisht një mënyrë e mirë për të bërë biznes. Ne nuk e dimë ende se çfarë do të dalë në Libi”.
Ju jeni kritikë se Obama nuk dëshiron që SHBA të vendosin gjithçka në mënyrë të njëanshme. Partnerët ndërkombëtarë janë më të përfshirë në ndërhyrjet ushtarake dhe ndajnë kostot. ”Më bën përshtypje si një gjë krejtësisht e papajtueshme dhe kontradiktore për të thënë”.
Ndoshta është koha për të ndryshuar prioritetet. Në dekadën e fundit, SHBA ka zhvilluar dy luftëra të shtrenjta duke e e rënduar vendin financiarisht. Edhe në librin tuaj, ka shumë pak për ekonominë në rritje të Kinës.
”Dëgjoni. Unë bëra fjalime kur isha sekretar i Mbrojtjes për miqtë tanë dhe aleatët e NATO-s. Kjo ishte në fillim të viteve 1990. Unë kisha ndjenja të forta, atëherë, dhe unë mendoj se prova ishte e madhe gjatë viteve, që miqtë tanë evropianë i kanë mbështetur Shtetet e Bashkuara për të marrë rolin udhëheqës për sigurinë në Perëndim, të jenë të përgatitur për t'u përballur Bashkimin Sovjetik, për të vendosur, për të shpenzuar një pjesë të konsiderueshme të buxhetit tonë kombëtar mbi ushtrinë. Mendimi im është që ne kemi mësuar nga përvoja se me kalimin e kohës, dikush ka për të siguruar udhëheqjen, dhe kjo është zakonisht është Shtetet e Bashkuara.
Kjo tingëllon sikur ju nuk mendoni shumë për partnerët tuaj. ”Gjermania nuk shpenzon shumë për ushtrinë. Nëse do të duhej të mbështeteshim nga ju djema për të kryer rolin e Shteteve të Bashkuara që ajo ka në vitet e fundit, ajo nuk do të kishte ndodhur. I dua miqtë e mi gjermane dhe aleatët, por me përjashtime të vogla, shumica e aleatëve tanë të NATO-s nuk i përmbushin standardet që ne presim nga dikush që është duke u përpjekur seriozisht të jetë një partner i suksesshëm”.
Nuk ka megjithatë diskutim nëse Shtetet e Bashkuara ende mund të përballojë ndërhyrjet e mëdha ushtarake? Ju shkruani se vendi juaj është duke jetuar përtej mundësive të tij.
”Unë jam i shqetësuar për gjendjen tonë të borxhit”. Administrata e Presidentit Bush e shtuar konsiderueshëm këtë borxh me dy luftëra të shtrenjta, shkurtimet e taksave për të pasurit dhe luftën kundër terrorizmit.
”Luftërat që ju jeni duke folur, kanë kontribuar dukshëm në aspektin e niveleve të shpenzimeve të përgjithshme, por nuk është ajo problemi ynë i borxhit. Çfarë është problemi ynë, është se programet lëvizëse e borxhit janë të drejta. Nëse ju shikoni një përqindje të buxhetit që shkon në mbrojtje, kjo është më e ulët tani se në çdo kohë që nga fundi i Luftës së Dytë Botërore”.
Në këtë krizë financiare, shpesh duket sikur SHBA dhe Evropë janë duke fajësuar njëra-tjetrën për rrezikun ndaj stabilitetit të Perëndimit. A mendoni se Merkel mund të ndikojë në zgjidhjen e saj? ”Kancelarja Merkel është duke luajtur një rol udhëheqës në përpjekjen për të zgjidhur problemet që ka hasur Evropa. Unë kam qenë gjithmonë i impresionuar me të. Unë mendoj se ajo ka qenë një lider efektiv në këtë periudhë të vështirë kohore”.
A keni ndonjë këshillë për të dhe për Evropën? ”Unë nuk e di mjaftueshëm për veçoritë e rrethanave të tyre. Unë mendoj se ajo që ne kemi nevojë këtu në Shtetet e Bashkuara është një periudhë e fokusuar në afat të gjatë të rritjes ekonomike. Administrata duhet të jetë e përqendruar më shumë në krijimin e vendeve të punës në afat të shkurtër”.
Z. President, në janar ju mbushët 70 vjeç. Cilat ishin sukseset tuaja më të mëdha? Keqardhja juaj më e madhe? ”Keqardhjet e mia? Rinia ime e çuar dëm”.
Ju keni qenë dy herë në burg për shkak të dehjes dhe u larguat dy herë nga universiteti për notat e këqija. A keni edhe ju ndonjë keqardhje politike? ”Unë mendoj se pagat dhe kontrolli i çmimeve gjatë viteve të Nixon ishte një gabim të rëndë i politikës që administrata ka bërë në vend. Unë kam qenë një nga njerëzit të cilët kanë punuar mbi të. Unë do ta përmendja si një shembull i politikës së gabuar”.
Po në lidhje me luftën në Irak? Armët e shkatërrimit në masë, që ishin arsyeja kryesore për pushtimin, asnjëherë nuk u gjetën.
”Është e qartë se ka pasur një dështim të zbulimit që të gjithë ne ndëmorëm. Gjermania kishte të njëjtin problem. Është e vështirë për të zgjidhur të vërtetën kur ju keni të bëni me një udhëheqës autoritar si Sadam Huseini. Ai bëri një punë mjeshtërore ndaj popullit të tij”.
A nuk ishte gabim fillimi i luftës?
”Është e rëndësishme të shikojmë rezultatet e grupit në Irak. Ata arritën në përfundimin se Iraku kishte personel, teknologji, lëndët e para, përvojë, dhe ata besojnë plotësisht se Sadam Huseini ra”.
Dhe sukseset tuaja më të mëdha? ”Unë mendoj se ajo që kemi bërë në Desert Storm në vitin 1991 ishte një sukses domethënës. Ne organizuam dhe së bashku me koalicionin dëbuam Sadam Huseinin nga Kuvajti. Unë gjithashtu mendoj se suksesi që kemi pasur në administratën e Bushit në parandalimin e çdo sulmi pasues pas 11shtatorit ishte një sukses domethënës”.
Në kujtimet tuaja keni qenë mjaft të ashpër me disa prej anëtarëve të administratës Bush, veçanërisht me Colin Pouell dhe Condoleezza Rice. ”Mmmm”.
Pastaj ka një keqkuptim. Rajs ishte zemëruar, sepse ajo ishte portretizuar si një qaramane.
”Unë kurrë nuk thashë se ajo ka qarë”.
Ju tregoni se si ajo e përlotur hyri në zyrën tuaj dhe pranoi që kishit të drejtë. ”Përshkrimi i takimit që kisha me Sekretaren Rajs është i saktë”.
Përshtati: n.e/NOA
