Nga George Soros Tregjet financiare po e shtyjnë botën drejt një tjetër Depresioni të Madh me pasoja të pallogaritshme politike. Autoritetet, veçanërisht në Europë, e kanë humbur kontrollin e situatës. Ato duhet ta rimarrin kontrollin, dhe pa humbur kohë.
Nevojiten tre hapa të guximshëm. Së pari, qeveritë e eurozonës duhet të bien dakord në parim për një pakt të ri të krijimit të një thesari të ri për eurozonën. Ndërkohë, bankat e mëdha duhet të vendosen nën mbikëqyrjen e Bankës Qendrore Europiane, në këmbim të një garancie të përkohshme dhe të një rikapitalizimi të përhershëm. Së treti, BQE do t’u mundësonte vendeve të tilla si Italia dhe Spanja që përkohësisht të rifinancojnë borxhin e tyre me një kosto shumë të ulët.
Këta hapa do t’i qetësonin tregjet dhe do t’i jepnin kohë Europës për të zhvilluar një strategji rritjeje pa të cilën problemi i borxheve nuk mund të zgjidhet. Në fakt rëndësia e zhvillimit të një strategjie rritjeje duhet theksuar me forcë, sepse barra e borxhit- përpjesëtimi i borxhit me PBB vjetore- ngrihet dhe ulet pjesërisht si një funksion i përqindjes së rritjes ekonomike.
Meqenëse një traktat i eurozonës që hedh themelet e një thesari të përbashkët do të marrë shumë kohë për t’u përfunduar, gjatë kësaj kohe shtetet anëtare duhet t’i kërkojnë autoritetit financiar që ekziston ndërkohë, BQE, që të mbushë boshllëkun. Në formën e tanishme, embrioni i një thesari të përbashkët-Enti Europian i Stabilizimit Financiar-është vetëm një burim fondesh; sesi shpenzohen ato u lihet në dorë shteteve anëtare. Në mënyrë që EESF të bashkëpunojë me BQE, duhet një agjenci e re ndërqeveritare, e cila duhet autorizuar nga Bundestagu gjerman dhe ndoshta edhe nga parlamentet e vendeve të tjera të eurozonës.
Detyra imediate është ngritja e barrierave të nevojshme kundër infeksionit të një mosshlyerjeje të borxheve nga Greqia. Dy grupe të ekspozuara-bankat dhe bondet qeveritare të vendeve si Italia dhe Spanja-duhen mbrojtur.
Për të përmbushur këto detyra, EESF do të përdoret kryesisht si garantues dhe rikapitalizues i bankave. Banka të rëndësishme për sistemin duhet të bien dakord me EESF që t’u binden rregullave të BQE, për sa kohë këto garanci janë në veprim. Bankat që refuzojnë nuk do të garantohen, por një numër i mjaftueshëm i tyre do të binte dakord që t’i jepte BQE një masë të mjaftueshme fondesh.
BQE më pas do të instruktonte bankat për t’i mbajtur linjat e tyre të kreditit dhe paketat e kredive, ndërkohë që i monitorojnë rreptësisht risqet që u kërcënohen llogarive të tyre. Këto masa do të ndalonin shlyerjet e përqendruara të borxheve (deleveraging) që është një prej shkaqeve kryesore të krizës. Përfundimi i rikapitalizimit do ta zhvlerësonte incentivën e shlyerjes së përqendruar të borxheve, pikë në të cilën garancitë mund të tërhiqen.
Për të hequr trysninë nga bondet qeveritare të vendeve si Italia, BQE do të ulë përqindjet. Kjo do të inkurajonte vendet që stepen para idesë së vetëfinancimit të plotë duke emëtuar bono thesari dhe duke inkurajuar bankat që t’i blejnë ato. Bankat mund t’i rizbresin bonot në BQE, por ato nuk do ta bëjnë këtë për sa kohë ato fitojnë më shumë nga bonot sesa nga cash-i.
Këto masa do të lejonin Greqinë t’i shmangej pagesës së borxhit (default) pa shkaktuar një krizë të përbotshme-gjë që nuk do të thotë se Greqia do të jetë e detyruar të zgjedhë variantin ‘default’. Nëse Greqia i përmbush kushtet, EESF mund të marrë përsipër një ristrukturim “vullnetar” me, le të themi, 50 cent për euro. EESF-së do t’i mbeten mjaftueshëm para për të garantuar dhe rikapitalizuar bankat europiane dhe do t’i mbetej FMN-së për të rikapitalizuar bankat greke. Sesi do performonte Greqia në këto kushte, kjo varet nga Greqia.
Besoj se këta hapa do t’i jepnin fund fazës akute të krizës europiane, duke përmbyllur dy burimet kryesore të krizës (bankat e dobëta dhe sovranitetet e brishta) dhe do të risiguronin tregjet se një zgjidhje afatgjatë është në horizont. Zgjidhja afatgjatë në vetvete do të ishte më e komplikuar, sepse regjimi i kushtëzuar nga BQE nuk do të linte hapësirë për stimulim fiskal dhe problemi i borxheve do t’i kalohej negociatave të traktatit.
Shumë propozime të tjera janë në diskutim, sepse zyrtarët tani e kuptojnë se ‘shkelmimi i kanaçes në fund të rrugës’ i ka sjellë në fund të autostradës. Shumica e këtyre propozimeve kërkojnë ta përdorin kartën EESF duke e kthyer në bankë, një kompani sigurimesh, ose një mjet me qëllime speciale që merr përsipër pjesët më të rrezikshme të një partneriteti publiko-privat.
Kursi i veprimit i nënvizuar më sipër nuk kërkon përdorimin apo zmadhimin e EESF-së. Por është më radikal, sepse i vendos bankat nën kontrollin europian. Kjo mund të çojë në opozicionin e bankave dhe autoriteteve kombëtare-një opozicion që vetëm trysnia e opinionit publik mund ta kapërcejë. Gazeta "Mapo"
