“Gjokset, balli, zemra, trimëria, shpirti i burrave dhe i grave tuaja në uniformë, bënë që ata të dështojnë me turpin më të madh. Por kjo është faza e parë. Faza e dytë vazhdon përpjekjen. Ju garantoj se ata që flasin për “ngjarje bulevardi”, nuk janë gjë tjetër veçse, më falni për shprehjen: ‘horra dhe lavire bulevardi’”. Ishte kjo deklarata e kryeministrit më 27 janar 2011 që nxiti mbrëmë presidentin Bamir Topi të lëshojë batarenë ndaj tij: “Një humbje e kontrollit. Është e dukshme një mungesë totale e etikës qytetare që do të ishte patjetër e kritikueshme dhe për një qytetar të thjeshtë, pa pozicion. E thënë nga ai pozicion, e thënë nga ai ambient, e marrë në kontekstin e sulmit të nënkuptueshëm për Kreun e Shtetit dhe për Kryeprokuroren, pastaj kalon çdo lloj limiti. Do të thoja që kalimi në sulme kaq violente, natyrisht që të bën që tjetrin ta mëshirosh. Ta mëshirosh, sepse kur del nga kontrolli, duhet ta mëshirosh. Dhe kjo është akoma më e rëndë, kur kjo vjen për një ish-koleg, për njerëz që kemi ndarë aksione politike, kemi punuar, luftuar së bashku për gjëra mjaft të rëndësishme dhe të ndryshosh së paku fjalorin, komunikimin, kjo nuk do ishte e absorbueshme për askënd”. Presidenti i Republikës, Prof. Dr. Bamir Topi dha të enjten një intervistë të drejtpërdrejtë për emisionin “Top Story”, të gazetarit Sokol Balla në televizionin Top-Channel. Më poshtë vijon intervista e plotë e zbardhur:
Është një periudhë e gjatë që ju nuk keni dhënë një intervistë, apo jo? Intervista e fundit e juaja ka qenë pikërisht në Top Story në dhjetorin e vitit të shkuar, pra, në një farë mënyre thyeni heshtjen pas një periudhe të gjatë, ndoshta edhe në një moment të rëndësishëm për zhvillimet politike dhe demokratike të vendit. Zoti Topi, doja ta nisja me një pyetje pak të përgjithshme, por të rëndësishme. Duket se edhe ky tetor pritet të zymtohet nga Brukseli dhe përgjigja negative, e dyta rresht në fakt ndaj kërkesës sonë për vend kandidat. A keni ndonjë koment për këtë?
Presidenti Topi: Së pari do të thoja që për pozicionin e kreut të shtetit sigurisht që pritet të vijë raporti final, raporti zyrtar, pavarësisht çfarë flitet nga disa burime mediatike, që po përdoren nga politika, por kurrsesi nuk do të doja ta pranoja dhe për efekt kohor një përgjigje negative, pasi kjo të mbush me trishtim, sepse do të thoja që të gjithë presim prej kohësh, prej vitesh, madje prej dekadash që t’i bashkohemi familjes evropiane. Natyrisht, në një proces, i cili nuk është i lehtë, është parashikuar të jetë një proces i gjatë, relativisht i gjatë, sepse lidhet me plotësimit të mjaft kritereve, mjaft kushteve dhe mjaft standardeve, të cilat nuk mjaftojnë që të shprehesh politikisht për t’iu afruar Evropës, por detyrimisht do i zbatosh. Kështu që do të thoja se në rastin konkret është një paralajm. Unë do të thoja që uroj që të mos jetë i tillë, sepse ndryshe pastaj do të krijonte zhgënjime në radhë të parë për qytetarët, sepse përpara se të jetë një aspiratë e politikanëve, është një vokacion i qytetarëve! Madje, do të thoja që në rastin konkret, duke marrë në konsideratë të gjitha situatat që kemi kaluar ku besoj që kriteri politik është i pari, politikanët për fat të keq po demonstrojnë që janë interpretë të këqinj të aspiratave popullore. Pra, një vend jo vetëm gjeografikisht në Evropë, por me një dëshirë të jashtëzakonshme për të qenë dhe zyrtarisht në Evropë. “Background-i” ynë historik, por edhe sjellja, nuk kam parasysh këtu episode të izoluara, por do të thoja që në substancë, sjellja e shqiptarëve ka qenë e tillë që i kanë mbijetuar situatave mjaft dramatike, do të thoja jo thjesht në sensin gjenetik me një gjen shumë të fortë, por një popull me karakter të fortë, me një kurajë të jashtëzakonshme dhe do të thoja që brenda një periudhe kohe mjaft të shkurtër, me iniciativat e tyre konkrete dhe personale, por edhe kolektive e shoqërore, kanë bërë atë që Shqipëria sot të jetë tjetër gjë. Por, marrë në kontekstin e pyetjes suaj do të thoja që ne presim, sigurisht nga unë i pari e deri tek qytetari i fundit dhe nuk besoj të ketë ndonjë mendje të sëmurë që shpreh negativizëm për të shkuar drejt Evropës, të gjithë duam të shkojmë drejt Evropës, ai që e kupton dhe ai që nuk e kupton këtë gjë, madje kjo është kthyer në një dominant të mendimit në shoqërinë shqiptare. Gjithsesi, ne do të kemi rastin që të bisedojmë, të bëjmë analizat e duhura. Analizat duhet të jenë në radhë të parë nga institucionet, nga partitë politike, sepse janë ata që praktikisht po akuzohen më drejtpërdrejtë për krijimin e një klime, e cila nuk është aspak atraktive dhe nuk shkon në sintoni me sjelljen evropiane.
Gazetari: Jemi pikërisht tek klima zoti President. Si e gjykoni klimën, apo situatën politike në vend, sidomos edhe pas turbullirës që prodhuan këtë verë zgjedhjet lokale?
Presidenti Topi: Klima natyrisht që sikurse e thashë të mbush me një lloj trishtimi, sepse gati-gati po kalon në një lloj absurdi. Kemi thjesht përplasje dhe teka politikanësh, kemi një lloj retorike gati-gati e kthyer në neveri dhe kemi një largim të dukshëm nga ajo që demonstron sot ambienti qytetar. Në rast se do të marrim të shkëputur politikën, atëherë do të kuptojmë që jeton ndryshe dhe jeton ndryshe dhe i përpunon mesazhet ndryshe nga ç’i merr ambienti qytetar. Do të thoni ju, se si i merrni ju? Njeriu ka shumë mundësi sot t’i marrë. I merr nëpërmjet kontaktit direkt, nëpërmjet letrave, nëpërmjet e-mail-eve, i merr nëpër letrave të ndryshme, alternativave. Besoj që sot opinioni qytetar është mjaft i zhgënjyer dhe kontestues me mënyrën e sjelljes së politikës, e cila padyshim vjen pastaj në një mungesë komunikimi dhe ç’ka është më e keqe me një lloj tensioni, i cili për fat të mirë nuk amplifikohet në publik. Ndoshta do të ishte e kundërta. Nëse disa qarqe do të demonstronin tension, politika do të dinte ta ekuilibronte, sot ne shohim më shumë tension midis qarqeve të politikës dhe çfarë është më e keqja në institucione.
Gazetari: Për shembull?
Presidenti Topi: Për shembull, ju bëni pyetje për të marrë një përgjigje të drejtpërdrejtë nga unë. Ju e keni parë edhe në Parlament, edhe në studiot televizive, edhe në debatet televizive. E ke të vështirë të dallosh sot një politikë qytetare nga një politikë, e cila merr shumë nga episodet më të këqija të rrugës: sharje të drejtpërdrejta, ofeza, të cilat kalojnë çdo lloje etike të karakterit qytetar, kapërcyeshmëri të të gjitha limiteve duke shkuar nëpër familje, nëpër farefis, pra, besoj një lojë e cila duket ta ketë një fund. Duhet patjetër që politikanët të kuptojnë që nuk janë vetëm për vetëm.
Gazetari: Të paktën nga kjo fushatë e sulmeve personale nuk keni shpëtuar as ju zoti President. Madje, për herë të parë ju e përfshitë këtë si fenomen edhe në mesazhin tuaj tradicional drejtuar Kuvendit para hapjes së sesionit të ri. Pse e bëtë këtë dhe a lidhet kjo me të ashtuquajturin, po e fus në thonjëza të mëdha këtu “skandal të votës së Presidentit” në zgjedhjet e 8 Majit?
Presidenti Topi: Jo, nuk besoj! Mos mendoni ju që unë kur flas marr pozicionin e një njeriu egoist, që priret të flasë atëherë kur cënohet ai drejtpërdrejtë. Absolutisht. Unë kam folur vazhdimisht. Nuk jam katapultuar në këtë pozicion nga shoqëria civile, apo nga qarqe akademike. Unë kam qenë pjesëtar i një formacioni politik, i cili ishte në opozitë dhe erdhi në mazhorancë, erdhi në pushtet. Kam qenë politikan aktiv dhe njoh mirë atë ambient. E njoh mirë dhe kam respekt për mjaft kolegë, të cilët në mënyrë konstante kanë demonstruar një konsekuencë politike, qytetari, kanë demonstruar që dinë të përfaqësojnë në mënyrë dinjitoze votën e njerëzve, të cilët i kanë votuar, për të ardhur pastaj tek ai moment që është fare episodik dhe fare i parëndësishëm dhe që nuk ka të bëjë me reagimin e Presidentit, i cili reagoi në kohë dhe la pastaj që të jetë pastaj objekt i diskutimit në media dhe në mos gaboj, keni qenë ju që keni mbajtur një qëndrim. Unë e kam mbyllur me reagimin e atyre orëve dhe nuk jam përfshirë më në diskutime të tilla. Më duket fare episodik, ndonëse i rëndë si fenomen, sepse nuk ka të bëjë thjesht me votën e Presidentit, por, kur tentohet të preket një votë, aq më shumë pastaj me tendenca të tjera, manipulimin, do të thoja që asnjë qytetar nuk është i garantuar në mosprekjen e votës, që është patjetër një vepër, e cila konsiderohet jo vetëm për definicion një sulm ndaj të drejtës bazale të qytetarit, por është një vepër e dënueshme.
Gazetari: Pse nuk zgjodhët, për shembull do të ishte jo thjesht interesante, por edhe në interes të publikut që, ndoshta, edhe organet kompetente të ishin angazhuar për të hetuar një gjë të tillë?
Presidenti Topi: Jo, më mjaftoi vetëm një prononcim, i cili i përfshin të gjitha. Nuk kam dashur të bëj kauzë publike atë që është personale. Vota është personale. Në rast se dikush tenton të na censurojë në këtë pikë, atëherë pastaj futemi në diskutime të tjera që janë shumë serioze. Unë nuk besoj që të jetë kjo. Le ta konsiderojmë që është një gjë që është thjesht personale dhe besoj se edhe pse jam President i Republikës, e kam të drejtën e një vote. Asnjëherë nuk kam votuar në grup, asnjëherë nuk falsifikuar votën e dikujt tjetër. Përkundrazi, kam bërë gjithmonë, atë lloj propagande le ta quajmë, qoftë edhe paraelektorale që të gjithë votuesit të ushtrojnë votën e tyre dhe të votojnë për atë që kanë dëshirë të votojnë.
Gazetari: A keni ndonjë koment, që ta mbyllim këtë kapitull, për zgjedhjet lokale, për mënyrën se si u zhvilluan ato dhe mënyrën se si përfunduan ato deri tek vendimi i Kolegjit për Bashkinë e Tiranës dhe a keni ju ndonjë qëndrim tuajin nëse gjithçka shkoi sipas ligjit, apo ishte dora e politikës në mes?
Presidenti Topi: Natyrisht që dora e politikës është gjithnjë e pranishme. Ai që mendon se politika nuk është prezent do të thotë që merr pozicionin e naivit. Për të thënë se sa dorë ka politika, e tregon fare mirë kompozimi i Komisionit Qendror të Zgjedhjeve dhe kujdesi gati-gati i tepruar i dy partive më të mëdha politike për ta rikompozuar Komisionin Qendror të Zgjedhjeve mbi bazën e ndryshimeve kushtetuese, ku administrimi i zgjedhjeve qoftë këto të përgjithshme, qoftë lokale është një administrim bipartizan. E kam thënë dhe herë tjetër, me një lloj nonsensi brenda, bipartizan me numër tek, nuk e di nëse ka ndonjë model tjetër, por, urojmë që ky model të jetë “sui generis” shqiptar për të kuptuar që ka ardhur koha që të shkojmë në modele që Evropa demokratike i ka instaluar, i ka aplikuar dhe i ka provuar si pjesë e një sistemi demokratik të konsoliduar.
Gazetari: Le të qëndrojmë pikërisht tek kjo pikë, tek fakti që një nga aspektet, një nga pasojat e ndryshimeve kushtetuese ishte dhe rikompozimi në mënyrë bipartizane me numër tek, siç thoni ju, besoj se një detaj shumë interesant ky që sapo thatë, i KQZ-së. Shumë nga gjërat që ju thoni, nuk e di për publikun, por mua më ngjajnë të thëna prej jush. Le të ndjekim një insert të vogël nga një intervistë që unë ju kam marrë ju në prill të vitit 2008, pak ditë para ndryshimeve kushtetuese!
Gazetari: Pyetja ime është e drejtpërdrejtë. Përse kërkohen të bëhen këto ndryshime zoti President?
Presidenti Topi: Unë nuk mund të them arsyen përse është marrë kjo iniciativë, por unë e trajtova çështjen dhe vazhdoj ta trajtoj çështjen në parim. Çështjet e ndryshimeve kushtetuese, patjetër duhet të jenë pjesë e një konsultimi të gjerë. Duhet të jetë një proces mjaft i matur dhe i sigurt. Unë nuk po them që nuk ka nevojë për ndryshime kushtetuese, por këto ndryshime kushtetuese nuk mund të bëhen ndryshime të çastit, sipas vullneteve të çastit, por duhet të jenë të gjera, shumë të maturuara në mënyrë që kur të futemi për të prekur Kushtetutën, ta bëjmë në mënyrë të kujdesshme për çështje substanciale dhe nuk mund të ndërhyjmë në mënyrë frekuente. Vjet ndërhymë, sot po ndërhyjmë dhe do të vijë puna për interesa ndoshta edhe të ngushta të individëve të caktuar mund të kërkohet që të ndërhyhet prapë. Pra, unë mendoj që duhet të jemi mjaft seriozë në këtë proces.
Gazetari: Zoti Topi, më duket pak si “deja vu” kjo situatë e krijuar. Në fakt edhe paraardhësit tuaj në përgjithësi, por ai i fundit në veçanti është ankuar edhe publikisht lidhur me, deri diku ai thoshte të njëjtën gjë që, institucione të tjera kërkonin të mbivendosnin, apo të anashkalonin Institucionin e Presidentit. A jemi sërish në të njëjtën situatë zoti Topi dhe a ka rrezik që të kthehet ky debat në një krizë institucionale?
Presidenti Topi: Unë besoj që ai ndryshim që ka të bëjë me tërheqjen e atij propozimi që ka të bëjë me ndryshimin e Nenit 93, presupozon që propozuesit ose të diktuar nga hapja e një debati publik ku të gjithë ishin kundër, ose për shkak të vendimeve taktike, tashmë janë të tërhequr dhe unë nuk kam ndërmend t’i bëj ndonjë koment eksplicit Nenit 93. Edhe një herë rishpreh preokupimin tim për çështje parimore që kanë të bëjnë me dokumentin themeltar, me Kushtetutën. Nëse ndryshimet kushtetuese janë të menduara mirë, janë të sinkronizuara me vullnetin e të gjitha partive politike, bëhen pjesë e një debati të rëndësishëm, maturohen si proces dhe mbi të gjitha bëhet transparent për njerëzit, me pjesëmarrjen patjetër edhe të profesionistëve, edhe të institucionalistëve, atëherë jemi në një proces të mirëseardhur, ku të gjithë kërkojmë që ndryshimet kushtetuese të jenë në funksion të realizimit të atyre premtimeve për reformat, përndryshe tentativa të segmentuara, që janë të pabazuara, që janë më shumë pjesë e një aksioni të dështuar që në mënyrë absolute nuk i bën mirë propozuesve, apo njerëzve që kanë harruar që pikërisht interesat madhorë janë pikërisht të mishëruara tek Kushtetuta.
Gazetari: Kushdo që të jenë ata dhe sado lartë që të jenë ata.
Presidenti Topi: Kushdo. Jam duke folur në parim thellësisht për principe dhe aspak për emra të caktuar njerëzish.
Gazetari: Që keni qenë një parashikues i qartë besoj që kjo është evidente. Megjithatë, do ju bëj një pyetje pak më të drejtpërdrejtë. Sa mendoni që ndryshimet kushtetuese sollën këtë situatë të dy viteve të fundit, politike dhe institucionale në vend?
Presidenti Topi: Nëse nuk do të ishim në një format tjetër, të veshur ndryshe dhe të ndryshuar nga kalimi i viteve, do të mendoja që kjo ishte një intervistë e këtyre ditëve. Kjo do të thotë që i kam parashikuar që në atë kohë të gjitha ato tendenca të shprehura qartë në një lloj marrëveshjeje shumë interesante, e cila i angazhoi dy partitë kryesore politike në një aksion të shpejtë, në një veprim, i cili u realizuar, siç është thënë dhe herë tjetër, në një hark kohor si asnjëherë tjetër. Brenda një nate u bënë ndryshimet kushtetuese, të cilat unë i paralajmërova. Sot kam pasur një bisedë me një mikun tim ish-koleg në Parlament, i cili nga pamundësia ndoshta për të marrë informacion në kohën e duhur, thoshte diku që Presidenti nuk është shprehur në kohë. Kështu që u bë shumë mirë që kjo intervistë u dha për të treguar që Presidenti ndoshta ishte i vetmi zë, kur të gjithë të tjerët ishin të angazhuar në një marrëveshje shumë interesante dhe nuk mendonin se ku do të shkonin, ndoshta dikush e mendonte, dikush jo. Ky është fakti që sot pas tre vitesh e gjysmë kemi një të penduar dhe ky është zoti Rama. Natyrisht që është një refleksion i tij. Është interesante të shikosh se si njerëzit pendohen. Dikush tjetër nuk është penduar, sepse ...
Gazetari: Përse nuk ia përmendni emrit dikushit tjetër, pasi të të penduarit ia përmendët emrin?
Presidenti Topi: Ju nuk mund të më diktoni se cilin emër përdor unë. Dihet se cilët janë aktorët. E rëndësishme është që ju e kuptoni, sepse kjo lloj pendese vjen gjithnjë kur je në opozitë, sepse e ndërtuar në këtë mënyrë ju shikoni që dikush kërkon të marrë shumë pushtet, dikush mbetet pa asnjë lloj pushteti. Dhe ky nuk është problemi i individëve se sa pushtet ke ti dhe se sa ka tjetri. Është puna tek pushteti që kanë qytetarët, sa përfaqësohen qytetarët, si balancohen institucionet dhe ju me të drejtë shkuat për të diskutuar për Komisionin Qendror të Zgjedhjeve, i cili është institucioni që certifikon rezultatin e zgjedhjeve. Dhe besoj nga institucioni i zgjedhjeve prodhohen të gjitha institucionet e tjera. Pra, duhet parë se ku është origjina e deformimit. Fare hapur e kam thënë dhe e konfirmoj. Ka qenë një ndërhyrje e pamenduar. Dikush e ka bërë me amatorizëm politik, dikush e ka bërë me profesionalizëm, por e rëndësishme është që kemi sot një klimë politike të trazuar, e cila vjen pikërisht nga rritja e tensionit për shkak edhe të këtyre ndryshimeve. Dikush mund të thotë jo. Zëra të ndryshëm e interpretojnë ndryshe, por problemi është që ato ndryshime, por edhe të tjera padyshim, që bëjnë pjesë në mënyrën e sjelljes të partive politike dhe të individëve politikë sjellin një klimë tensioni, e cila për fat të keq precipitoi dhe më tutje. Dhe kjo sjell një zhgënjim dhe sjell patjetër një lloj sjellje politike dhe institucionale që sot vjen dhe reflektohet tek kritikat që na bëjnë evropianët. Pra, gjërat nuk vijnë në mënyrë mekanike. Gjërat vijnë hap pas hapi, qoftë për të mirë, qoftë për të keq. Ndonjëherë, gjërat për të keq vijnë shumë shpejt. Ndërsa, për t’i rikuperuar për të riparuar diçka duhet të mundohesh më shumë, për të dhënë një imazh, imazhin që realisht Shqipëria e meriton për t’ia dhënë. Të jesh vend i NATO-s nuk është pak. Të jesh një vend që ka bërë një progres të qartë drejt Bashkimit Evropian nuk është pak. Dhe të vish e të thyhesh këtu, në një moment kur të gjithë mendojnë se duhen bërë hapa përpara, unë mendoj se dikush duhet ta marrë përsipër këtë punë. Dhe problemi është se palët politike akuzojnë njëra-tjetrën dhe nuk ka absolutisht asnjë lloj shenje reflektimi për të filluar një punë ndryshe, aq sa jemi bërë të bezdisshëm. Ju thoni se pse nuk vini në studio. Ju thoni se pse nuk jepni një mesazh ndryshe. Është një terren ku mesazhi reduktohet dhe bëhet shumë i thjeshtë: dialog, dialog, dialog. Kthehesh në një lloj arbitri shumë të rëndomtë dhe shikon se të tjerët nuk zbatojnë rregullat e lojës.
Gazetari: Pra, ju zoti President thoni se demokracia shqiptare sot është më keq se në 2008, ku këto ndryshime u bënë?
Presidenti Topi: Unë nuk mund ta them këtë. Në mënyrë absolute nuk e them. Por, sigurisht që probleme ka. Nuk jam unë ai që jap definicione për demokracinë. Problemi është që demokracia duhet parë me një sy shumëdimensional, jo vetëm nga një këndvështrimi, është çështje e një sistemi. Më kujtohet dikur ka qenë revista shkencore “Shkenca dhe Jeta” dhe në faqen e fundit kishte një makinë të madhe gjigante, ku po punonin shumë njerëz dhe debatonin me njëri-tjetrin. Diçitura ishte “Humor kibernetik”. Vjen dikush nga jashtë dhe thotë: “Pse ziheni?” Thotë - “Nuk e keni defektin atje, por keni harruar të fusni spinën në prizë”. Çfarë do të thotë që kemi dalë jashtë sistemit? Pra, duhet të hymë plotësisht në sistemin që ka Evropa. Me shumë preokupim ata vijnë, kanë ardhur vazhdimisht. Vijnë jo thjesht për të bërë biseda të karakterit politik. Administrata natyrisht ka punuar, shumë komisione kanë ndërtuar punën e tyre për të realizuar pyetësorin dhe standardet. Duhet të japim në mënyrë objektive atë që ka ndodhur. Ka një angazhim të jashtëzakonshëm të mjaft njerëzve që janë marrë me këtë punë dhe janë njerëz seriozë, janë profesionistë. Dhe vjen puna pastaj që ne atakohemi pastaj tek ajo që duhet të jetë parësore, tek kriteri politik. Mendoni ju që sjellja e politikanëve është evropiane?
Gazetari: Mirë, le të ndjekim pak atë që ju përmendët, pendimin e njërit nga dy autorët e ndryshimeve kushtetuese.
Inserti:
Kryetari i Partisë Socialiste, Edi Rama: Të reflektosh do të thotë se mund të kesh bërë një gabim dhe ...
Gazetari: Atëherë t’jua ribëj pyetjen, keni reflektuar se ndoshta mund të keni bërë një gabim me ndryshimet kushtetuese?
Kryetari i Partisë Socialiste, Edi Rama: E mora vesh pyetjen. Po vazhdoj përgjigjen. Nuk është një përgjigje e lehtë dhe sigurisht nuk është e thjeshtë, por duke u kthyer tek ajo që folëm pak më parë për çunin e mirë, unë do i qëndroj asaj që thashë. Mendoj që sa më shumë reflektojmë pasojat që ka sjellë gjithë procesi i pas vjedhjeve të zgjedhjeve të 2009, aq më shumë mund të pranojmë përfundimin se në ndryshimet kushtetuese jo gjithçka është bërë ashtu siç do të duhej të bëhej, duke konsideruar se sa larg është pala tjetër, për shkak të Saliut në radhë të parë, nga çdo parim dhe nga çdo vlerë etike.
Vijimi i intervistës, 29 shtator 2011:
Gazetari: Natyrisht, pas kësaj pendese publike nga zoti Rama pati edhe një reagim nga pala tjetër, të caktuar, ndaj kreut të opozitës. Megjithatë, a duhen rishikuar këto ndryshime kushtetuese zoti President? A duhet rishikuar Kushtetuta?
Presidenti Topi: Unë jam shprehur para pak kohe se nuk do të jem pjesë e debatit politik për çështjen e ndryshimeve kushtetuese. Por, duke e risjellë në princip dhe duke vazhduar atë intervistë, që unë e kam bërë në mos gaboj në 15 prill të vitit 2008, rreth një javë para ndryshimeve kushtetuese të datës 21 prill, do të thoja që nuk ka tabu, në rast se partitë politike, në rast se institucionet, në rast se edhe miqtë ndërkombëtarë mendojnë se duhet të ndryshojë diçka që të jetë kompatibël me ndryshimet me kuadrin ligjor të caktuar, unë besoj se mund të ndryshojë. Gjithsesi, e kam konsideruar ekskluzivitet të partive politike parlamentare, sepse ka edhe një mekanizëm tjetër, që është mekanizmi referendar, por partitë tona politike, me sa duket, nuk e kanë shumë dëshirë këtë lloj mekanizmi, që është thellësisht demokratik. Ka pasur tentativa për të referendume të caktuara, kanë dështuar rrugës. Gjithsesi, për të qenë racional, për të qenë praktik dhe për t’i bërë gjërat më të thjeshta, unë besoj që është ekskluziviteti i partive politike parlamentare për të parë mundësinë e një ndryshimi të caktuar. Pra, është në opsionin e tyre për të thënë, nëse duhet të ketë, ose jo.
Gazetari: Zyra juaj e Shtypit, pas vizitës suaj të para pak ditëve në Vjenë, u kujdes që të theksonte suksesin e Presidentit Fisher si i zgjedhur nga populli. Një ide që në fakt ju keni qenë të parët qe e keni hedhur me mua tre vite e gjysmë më parë. Ta ndjekim!
Inserti:
Presidenti Topi: Padyshim që më e mira e mundshme është që të jetë një zgjedhje e drejtpërdrejtë nga populli. Tendenca për ta futur në kanale të tjera, ku mundësia e realizimit të pazarit politik është më e madhe, tregon që i largohen pikërisht vendimmarrjes së sovranit.
Vijimi i intervistës 29 shtator 2011:
Gazetari: I qëndroni sërish kësaj ideje?
Presidenti Topi: Ju e dini që unë jam konstant, koherent dhe modeli i Presidentit Presidentit Fisher nuk është modeli i vetëm. Pjesa më e madhe, së paku edhe e rajonit ballkanik, përjashto rastin e zgjedhjes së Presidentit në Greqi, është me votim të drejtpërdrejtë nga populli. Unë mendoj që sa më shumë terreni politik polarizohet dhe aq më shumë modeli bipolar, i ndërtuar pas ndryshimeve kushtetuese, ka sjellë një rritje të tensionit midis palëve politike, unë i qëndroj atij varianti, sepse, nuk e kam unë në dorë kuptohet, por, për të qenë i drejtpërdrejtë me komunikimin publik do të thoja që, modeli i zgjedhjes së Presidentit nga populli është modeli më i mirë, modeli më demokratik, sepse edhe nuk kondicionohet me ndryshimin e kompetencave. Ka ndonjë individ që tenton ta lidhë këtë me nevojën, me domosdoshmërinë e ndryshimit të kompetencave. Nuk është e thënë. Presidenti maqedonas, e kemi komshi, ka kompetenca më të vogla se Presidenti shqiptar, por zgjidhet nga populli. Kështu që është një model shumë demokratik dhe unë nuk e di pse ekziston kjo lloj fobie tek politikanët shqiptarë, që nuk dëshirojnë që Presidenti të zgjidhet nga populli dhe shkojnë drejt modeleve, të cilat, në këndvështrimin tim, sikurse e kam theksuar dhe në atë intervistë, që fatmirësisht ka qenë shumë pak kohë pas zgjedhjes sime si President, që nuk mund të aludohet sikur janë interesa të Presidentit aktual, por kanë qenë çështje të karakterit principial.
Gazetari: Akoma një vit nuk e kishit bërë.
Presidenti Topi: Absolutisht. Kam qenë shtatë muaj pas zgjedhjes sime si President. Pra, kam hedhur një ide, që konsiderohet racionale dhe që është një eksperiencë e aplikuar me shumë sukses në vendet evropiane.
Gazetari: Ju folët për ndërkombëtarët dhe qëndrimet e tyre edhe ndaj kësaj ideje. Në fakt Top Story ka pyetur në mënyrë ekskluzive Kreun e Prezencës së OSBE-së në Tiranë, zotin Eugen Volfart, për këtë çështje. Le ta ndjekim!
Inserti:
Kreu i Prezencës së OSBE-së në Tiranë, Ambasadori Eugen Volfart:Kjo varet nga Kushtetuta. Aktualisht, Kushtetuta e Shqipërisë parashikon votimin në Kuvend. Nëse më lejohet të bëj një koment për Kushtetutën mendoj që si Kushtetuta, ashtu si dhe dispozita janë shumë të mira. Nuk është e thënë që të mbetet përjetësisht. Mund të diskutohet dhe një vend i mirë për diskutim është Kuvendi. Mund të diskutohet edhe në shoqërinë civile. Por, ajo që do të doja të theksoja është se kur ndryshohen procedurat e votimit, atëherë mund të jetë e nevojshme edhe një fushatë shtesë dhe këto zgjedhje shtesë mund të drejtojnë vëmendjen më shumë tek zgjedhjet dhe më pak tek agjenda e reformave. Për këtë arsye, do të sugjeroja kujdes në bërjen e këtij ndryshimi në kohën e përshtatshme, kur Shqipëria të ketë bërë më shumë përparim drejt integrimit evropian. Në shumë vende fqinje Presidenti zgjidhet nga populli. Pra, duket se është një procedurë mjaft e natyrshme në rajon. Diskutimi i këtij opsioni është padyshim me vlerë. Por, meqë Kushtetuta për Presidentin e ardhshëm paracakton që duhet të zgjidhet nga Kuvendi, kjo dispozitë duhet të zbatohet vitin e ardhshëm dhe pastaj, vitin e ardhshëm, mund të merret në konsideratë një reformë e mëtejshme.
Vijimi i intervistës 29 shtator 2011:
Gazetari: Komenti juaj?
Presidenti Topi: Unë besoj që jemi në sintoni në princip. Ambasadori flet pastaj për kohën e këtij ndryshimi kushtetues. Unë nuk kam parimin që i bëj gjërat në funksion të një interesi të çastit. Kur diskutoj, diskutoj në parim dhe është parimi ai që të nxjerr serioz në publik. Edhe kur diskutohet pas katër vitesh, edhe pas dhjetë vitesh, e rëndësishme është se sa serioz, racional dhe koherent ke qenë në komunikim me publikun. Unë mendoj që jemi në të njëjtat valë, në sintoni për këtë punë.
Gazetari: Duket se ndryshimet kushtetuese dhe situata që u krijua më pas, dhe që reflektohet sot dhe në raportet personale dhe institucionale, kështu siç janë do ua pamundësonin më shumë se ç’do ua mundësonin rizgjedhjen tuaj në krye të shtetit për një mandat të dytë. Por, në rast se do të bëhej një ndryshim kushtetues që do të sillte zgjedhjen e Presidentit nga populli, siç thatë dhe ju, pa ia ndryshuar kompetencat, ju a do të merrnit pjesë në këtë garë, qoftë edhe jashtë propozimeve të dy partive të mëdha, pasi çdo sondazh ka treguar një popullaritet relativ tuajin, deri diku kapërcen edhe kuotat e partive?
Presidenti Topi: Unë nuk do të dëshiroja ta bëja këtë bisedë në planin hipotetik. Unë jam në politikë. Unë jam në politikë dhe çdo lloj sfide politike është e pranueshme për mua. Është e pranueshme dhe natyrisht që është një vendimmarrje që merret në funksion të kohës. Kjo do të thotë që, sa kohë që gjërat janë në planin hipotetik, nuk do të doja që të kalonim në pozicione që dikush mund t’i etiketojë si “Don Kishoteske”. Jo, unë jam racional. Mundohem të jem realist për situatën dhe veproj në funksion të situatës.
Gazetari: Atëherë rrimë këtu ku jemi, pasi kuptohet që në agjendën politike, zgjedhja e Presidentit është padyshim e rëndësishme, jo thjesht për emrin që do të zgjidhet, por për mënyrën se si ai do të zgjidhet brenda suazave parlamentare dhe kornizës kushtetuese aktuale. Ju, si mendoni se duhet të jetë Presidenti i ardhshëm konsensual, apo thjesht legal. Legal nuk diskutohet, por ju e kuptoni se çfarë dua të them.
Presidenti Topi: Shumë interesante se çështjen e zgjedhjes së Presidentit të ri, debatin për këtë çështje kanë filluar ta bëjnë vetëm pak muaj pas zgjedhjes sime. Ky ka qenë një lloj preokupim i çuditshëm ...
Gazetari: Frikë thoni ju?
Presidenti Topi: ... deri-deri në përmasa patologjike të disa personave që kanë bërë llogari që si do të jetë Presidenti i ardhshëm. Ajo që më intereson më pak është pikërisht çështja e emrit dhe e fatit personal. Të mos gabojmë! Çështja është që kur diskutohen gjëra të këtij karakteri, të kësaj përmase, çdo vlerësim në sens personal, apo i personalizuar do të ishte gabim i madh. Diskutojmë edhe një herë për çështje të karakterit parimor, diskutojmë për një institucion që është mjaft i rëndësishëm, që, sipas Kushtetutës, është simbol i unitetit të popullit. Emri është shumë i madh. Emri është shumë i rëndësishëm. I përkthyer në realitet pastaj është në një dëshirë të politikanëve në përgjithësi për ta minimizuar rolin e Presidentit. Ju e keni parë që ka pasur ide, që vinin nga politikanë minorë, që vinin nga formacione politike, për të bërë ndryshime gati-gati qesharake, ku dekretet e Presidentit duhet të kundër-firmoseshin nga Kryeministri. Unë e kam ravijëzuar si pjesë e një taktike djallëzore që po sulmojnë në këtë drejtim për të arritur pjesën tjetër që Presidenti të zgjidhet me shtatëdhjetë e një vota. Ju keni deklarata nga eksponentë të rëndësishëm të politikës që Presidenti duhet të jetë ceremonial. Pra, kur nuk arrijnë të kuptojnë që me Kushtetutën aktuale roli i Presidentit, i Institucionit të Presidentit është i rëndësishëm, është substancial në garantimin e marrëdhënieve, në balancimin e pushteteve, të ekuilibrave politikë, atëherë do të themi që ose këta njerëz kanë hyrë rastësisht në politikë, ose mllefi i shoqëron për të bërë gabime të papranueshme për ata që merren me politikë, por sidomos për ata që e ndjekin dhe e absorbojnë politikën.
Gazetari: Mos gaboj, me këtë që po thoni, ju po lini të kuptoni që për atë që Presidenti i Republikës përfaqëson nga pikëpamja institucionale dhe kombëtare, një emër konsensual do të ishte zgjedhja e duhur?
Presidenti Topi: Unë sot nuk mund të jap asnjë lloj modeli. Modeli im është ai që e shpreha, është bindja ime. Zgjidhja më e mirë, edhe në kushtet e Shqipërisë, do të ishte President nga populli, e drejtëpërdrejtë. Askush të mos ketë frikë, askush të mos bëjë llogari. Zgjedhja nga populli është zgjedhja më demokratike. Janë ata njerëz që kërkojnë të përfaqësohen në institucion, pavarësisht bindjeve të tyre. Kanë bindjet e tyre, s’kanë bindjet e tyre, duan një institucion, mos kini parasysh asnjë emër, nuk dimë asgjë, mos aludohet për asgjë ...
Gazetari: Jo, emra ka. Po përmendet zoti Nano, zonja Topalli. Emra ka.
Presidenti Topi: Përderisa ne po diskutojmë për çështje të karakterit parimor, diskutojmë pa emra. Pra, mos më pyetni. Çdo model tjetër mund të konsiderohet demokratik, por, në opsionet e mia do të ishte zgjedhja më demokratike, zgjedhja e Presidentit nga populli.
Gazetari: Do të doja t’ju pyes për një debat, i cili ende nuk është hapur, por që besoj se do të hapet shumë shpejt, që është një debat sa politik, edhe kushtetues për pasojat që ai mund të ketë. Nisur nga ajo që ndodhi edhe në Kosovë me rrëzimin si antikushtetues të zgjedhjes së zotit Pacolli si Presidentit. Debati lidhet me atë në thotë Kushtetuta aktuale nëse seanca për Presidentin kërkon një kuorum prej tetëdhjetë e katër votash dhe meqë është atributi juaj, nëse ky debat hapet dhe forcohet si debat, a e keni menduar, sepse është atribut i juaj, ta çoni për interpretim në Gjykatën Kushtetuese, apo edhe në Komisionin e Venecias?
Presidenti Topi: Së pari, nuk mendoj që duhet paragjykuar asgjë. Kushtetuta i ka të gjithë mekanizmat. Është Gjykata Kushtetuese, e cila vihet në lëvizje, i ka rregullat Kushtetua si vihet në lëvizje dhe është ajo që përcakton në rast se ka momente të kontestimit dhe të devijimit nga Kushtetuta. Pra, e thënë ndryshe, garant i Kushtetutës si institucion është Gjykata Kushtetuese.
Gazetari: Por, dikush duhet ta vërë në lëvizje. Ju jeni pjesë e këtij mekanizmi.
Presidenti Topi: Unë nuk mund të paragjykoj asgjë. Janë disa mekanizma që e vënë në lëvizje. Përderisa nuk kemi një situatë konkrete, nuk kemi pse paragjykojmë.
Gazetari: Mirë, shkojmë në një ndërprerje publicitare dhe rikthehemi për zhvillimet e tjera me Presidentin e Republikës, Bamir Topi.
Gazetari: Jemi rikthyer sërish në ‘Top Story’, me Presidentin e Republikës, zotin Bamir Topi. Do flasim dhe për zhvillime të tjera dhe ta pyesim për disa nga deklaratat më të rëndësishme dhe më të rënda të këtij viti, të cilat vetë Presidenti i Republikës i ka lënë pa përgjigje. Por le ta fillojmë pak nga Institucioni juaj, zoti President, se kam edhe një pyetje. A ju shqetëson fakti që Presidenca është i vetmi institucion që funksionon pa asnjë ligj organik?
Presidenti Topi: Ka pasur diskutime rreth këtij problemi. Bile, do të thoja, ka qenë shqetësim i vazhdueshëm dhe kjo vihet në dukje sa herë ndërrohet titullari i Institucionit. Unë besoj që ndoshta këtu nuk ka ndonjë paragjykim dhe paramendim për mosrealizimin e një kuadri ligjor që të rregullojë funksionin e Zyrës së Presidentit, por lidhet me momentin që Zyra e Presidentit kondicionohet nga shumë nene të Kushtetutës, që ndoshta teknikisht mund ta bëjë edhe të pamundur, ndoshta dhe jo shumë të nevojshëm. Pra, konturet e Zyrës së Presidentit, të funksionit të tij, rregullohen pikërisht nga nenet e Kushtetutës.
Gazetari: Pak më herët, zoti Mustafaj, ish-deputet i Partisë Demokratike, më kujton me mesazh, pasi e ndiqte bisedën tuaj, se në fakt ai ka qenë një nga deputetët e mazhorancës që ka bërë fushatë kundër ndryshimeve kushtetuese dhe ka votuar haptazi kundër tyre. Është e vërtetë apo jo?
Presidenti Topi: Është e vertëtë. Bile është konsideruar një nga të ashtuquajturit deputetë të pakicës bllokuese dhe pastaj më vonë, u pa qartë që kishte edhe një lloj hakmarrje që, këta njerëz që patën kurajon për të thënë mendimin e tyre, të mos përfshiheshin më në listat për deputetë në zgjedhjet e vitit 2009. Së paku kështu është komentuar dhe mesa duket ky koment ka bazë reale.
Gazetari: Megjithatë, prapë flitet që ka një listë, një mini-listë deputetësh, kësaj radhe nga të gjitha kampet politike, përfshirë dhe Partinë Demokratike, të cilët në momentin e zgjedhjes së Presidentit të ri, nën influencën politike tuajën, mund të shërbejnë dhe ata si një tjetër pakicë bllokuese në korrik të 2012-ës. Keni një koment për këtë?
Presidenti Topi: Ndonjëherë, ju të medias dini më shumë se sa ne që, për një mijë arsye punojmë në kushte shumë më formale të Zyrës. Unë kam miq në Parlament, absolutisht. Ka kolegë shumë të mirë. Asnjëherë raportet tona nuk kanë qenë kondicionale për t’i detyruar ata të veprojnë ndryshe nga ç’e kanë opsionin politik. Përkundrazi, duke qenë një parlamentar, me një stazh relativisht të gjatë në Parlament, i di fare mirë rregullat e funksionimit në grup. Bile unë i inkurajoj gjithmonë që vendimet politike të Grupeve Parlamentare janë vendime që duhet të respektohen. Pastaj, janë opsionet personale, individuale, që demonstrojnë edhe një lloj karakteri të invidëve të veçantë, bile, do të thoja që kjo ka ndodhur edhe në praktikën e mëparshme, bile ka ndodhur edhe me mua personalisht. Por unë kam mbajtur një qëndrim tjetër përsa i përket çështjes së pronës, edhe pse ka qenë pjesë e një trupe parlamentare që kishte një opsion tjetër për çështjen e pronës, unë kam qenë kosntant, ju e dini pozicionin tim. Kam qenë konstant dhe atë e kam mbajtur edhe në rast se kjo do të sillte pastaj pasoja të tjera, por e rëndësishme që një parti politike, aq më shumë parti që vjen nga interesa të shtresave të caktuara, të respektojë pikërisht këtë lloj larmie, që do të ishte dhe një përgjigje korrekte e interesave të grupeve të caktuara në terren. Kështu që do të thoja që vërtet kam marrëdhënie miqësore, por jo kondicionale përsa i përket votës së tyre në Parlament. Do jetë gjithçka në...
Gazetari: ... e hapur
Presidenti Topi: ... e hapur, sigurisht.
Gazetari: Zoti Topi, çfarë marrëdhëniesh keni me Edi Ramën dhe a ka një komunikim mes ju të dyve?
Presidenti Topi: Me Edi Ramën ka pasur në mënyrë konstante marrëdhënie të karakterit shumë institucional. Nuk kam pasur ndonjë miqësi me Edi Ramën, as kur kam qenë në Parlament. Në detyrën time si President, takimet tona kanë qenë publike. Bile do të thoja, është në parimet e mia themeltare që çdo takim i këtij niveli duhet të prezantohet dhe duhet të bëhet i dukshëm për publikun, sepse ju e dini që ndjeshmëria dhe deformimi i situatave të tilla pastaj vjen dhe amplifikohet dhe merr karakter joreal. Kjo ka qenë një marrëdhënie e dukshme. Sa herë jam takuar me Edi Ramën, ju e keni parë, jeni njoftuar nga Zyra e Shtypit. Por edhe në rast se do të kishte takime të tjera, ishin fare të hapura, njerëzore, unë nuk besoj se që do të kishte ndonjë gjë, por e ritheksoj, kontaktet me Edi Ramën kanë qenë ato që janë pasqyruar nga Zyra e Shtypit e Presidentit.
Gazetari: Dikush tjetër ama, në 21 janar, ose më saktë në 27 janar, mendoi ndryshe. Ta ndjekim.
Kryeministri Berisha: Gjokset, balli, zemra, trimëria, shpirti i burrave dhe i grave tuaja në uniformë, bënë që ata të dështojnë me turpin më të madh. Por kjo është faza e parë. Faza e dytë vazhdon përpjekjen. Ju garantoj se ata që flasin për “ngjarje bulevardi”, nuk janë gjë tjetër veçse, më falni për shprehjen: ‘horra dhe lavire bulevardi’.
Gazetari: Si u ndietë kur e dëgjuat këtë deklaratë?
Presidenti Topi: Së pari, një humbje e kontrollit. Është e dukshme një mungesë totale e etikës qytetare që do të ishte patjetër e kritikueshme dhe për një qytetar të thjeshtë, pa pozicion. E thënë nga ai pozicion, e thënë nga ai ambient, e marrë në kontekstin e sulmit të nënkuptueshëm për Kreun e Shtetit dhe për Kryeprokuroren, pastaj kalon çdo lloj limiti. Do të thoja që kalimi në sulme kaq violente, natyrisht që të bën që tjetrin ta mëshirosh. Ta mëshirosh, sepse kur del nga kontrolli, duhet ta mëshirosh. Dhe kjo është akoma më e rëndë, kur kjo vjen për një ish-koleg, për njerëz që kemi ndarë aksione politike, kemi punuar, luftuar së bashku për gjëra mjaft të rëndësishme dhe të ndryshosh së paku fjalorin, komunikimin, kjo nuk do ishte e absorbueshme për askënd. Ju do të thoni si u ndietë. Natyrisht, unë nuk jam i pamësuar në politikë. Kam parë shumë situata. Kam parë se si janë larguar personalitete mjaft të rëndësishme nga bashkëpunëtorë shumë të ngushtë, për të cilët janë hedhur elozhe pafund publikë. Të nesërmen kanë dalë tradhtarë, pra, në njëfarë mënyre, një lloj inercie të një mentaliteti tashmë arkaik. Problemi është që sot, përderisa flasim për një komunikim evropian, - këtë e thashë edhe në fillim të bisedës, - duhet ta demonstrojnë në radhë të parë politikanët e vijës së parë. Ngjarja e etiketuar në ‘bulevard’, natyrisht për Bulevardin e Tiranës do të doja që të bëja një analizë pak më të hollësishme. Është Bulevardi i Tiranës dhe një intelektual, një qytetar, aq më shumë një qytetar i vjetër i Tiranës, para se të jetë zotëri i Bulevardit, është qytetar i dy familjeve shumë të vjetra të Tiranës. Bulevardi, i parë në nocionin fizik, që do të thotë nocioni urbanistik, arkitektonik; nocioni i dytë është nocioni historik, nocioni kulturor. Unë do të thoja që në vitet e komunizmit dhe për këtë janë dëshmitarë me dhjetëra e qindra e mijëra të rinj të Tiranës, intelektualë të Tiranës, që e kthyen Bulevardin e Tiranës në institucionin e disidencës qytetare. Aty bëheshin biseda, aty shikohej diferenca me një qytet të ndaluar sikurse ishte ‘Blloku’. Dhe qytetarët e Tiranës, unë personalisht gëzoj një memorie shumë të fortë. Kam parasysh që të rinjtë e Tiranës kalonin në monotoni të plotë orët e darkës, ndërsa pak zotërinj arrinin të futeshin me shumë krenari në qytetin e ndaluar. Pra, çdo lloj demagogjie për këtë punë është absolutisht e papranueshme për qytetarët. Përsa i përket nocionit urbanistik-arkitektonik, zotërinjtë që janë marrë me pozicione shumë të rëndësishme, nuk kanë arritur të bëjnë edhe mbas 70 vitesh një gjë të ngjashme me Bulevardin. Nuk kanë arritur të kenë një të dhjetën e vizionit të administratës së Zogut. Ndërkohë që ju e dini fare mirë, kur erdhi një vizitor i huaj, thotë: “Unë kam parë qytete pa rrugë, pa bulevard, por s’kam parë Bulevard pa qytet”, që nënkuptonte që Tirana ishte e fshehur me kopshtet e veta, me ato shtëpitë e ulëta, por ishte qytet. Pra, kishte një vizion, kishte një aplikim të një vizioni që ishte shumë perëndimor. Sot e kësaj dite, të gjithë ata që merren me detyra shumë të rëndësishme, nuk janë në gjendje të implementojnë një projekt të tillë dhe kjo është për turpin e gjithësecilit. Kur flasim për “Bulevardin e Tiranës”, ju duhet të dini edhe diçka tjetër. Familjet nga rrjedh, natyrisht kanë dhënë trojet e tyre për t’i dhënë jetë Qendrës Administrative të Tiranës. Pra, të atakosh një identitet, natyrisht që kjo është totalisht e papranueshme në të gjitha cilësitë që thashë, dhe aq më shumë të atakosh një identitet, do të thotë që meraku është akoma më i madh. Aty ku sulmohet identiteti, do të thotë që meraku është shumë i madh.
Gazetari: Zoti President, megjithatë kanë kaluar tashmë 9 muaj, 8 muaj gati nga 21 janari. Politikisht e quajtët “ngjarje bulevardi”. Sot çfarë do t’i kishit ndryshuar asaj deklarate?
Presidenti Topi: Ju e dini që në Institucionin e Presidentit kanë ardhur palët politike për të gjetur pajtimin, dhe Presidenti, me një detyrë që i është dhënë jo vetëm nga Kushtetuta, por edhe nga faktori ndërkombëtar, ka luajtur rolin e një interlokutorit, mediatorit, për të qetësuar ujërat, për të filluar bashkëpunimin. Ju e dini fare mirë takimin që është bërë në Presidencë. Ju i dini fare mirë mesazhet frekuente që janë dhënë për këtë punë. Pra, në rast se ky lloj konfliktualiteti precipitoi në një dhunë të papranueshme ndaj institucioneve, ndaj forcave të policisë, ndaj forcave të rendit në përgjithësi, natyrisht kjo është dhunë dhe askush nuk mund të justifikojë dhunën. Natyrisht që patëm dhe katër të vrarë, pra, që është vazhdim i një dhune. Këto janë probleme që i takojnë sot drejtësisë, por në profilin e një qytetari, asnjëherë dhuna fizike, por dhe dhuna verbale, janë të papranueshme. Sot unë do të jepja të njëjtin mesazh, mesazhin që dhuna verbale, e cila shikohet në mënyrë të vazhdueshme në Parlament, kur kemi pasur raste të shohim edhe tension të dukshëm sot në Parlament, vetëm në ditën e sotme, kur një argument mund të trajtohet pa tension, një çështje mund të trajtohet vetëm mbi bazën e fakteve, të argumenteve, njerëzit kanë dëshirë të shohin një dialog, qoftë edhe një debat të qytetëruar, nuk ka nevojë të shkojë në dhunë, aq më shumë për eksperiencën time, për profilin tim. Kam qenë gjithmonë mediator për të ulur tensionet, aq më shumë në rolin e Presidentit të Republikës. Kështu që edhe njëherë, unë, edhe nga kjo studio u bëj apel palëve të ulin tensionet, të vazhdojnë komunikimin, të prodhojnë atë për të cilën ata janë zgjedhur, të prodhojnë ligje dhe të prodhojnë stabilitet për Shqipërinë, për të plotësuar atë kriter që sot me të drejtë atakohet nga Brukseli.
Gazetari: Qëndrojmë pak tek ndërkombëtarët, si ju u duk atëherë ndërhyrja e Ambasadorit amerikan që e quajti, atë që ju etiketoi, ndjesë që po e përsëris, juve si ‘horr bulevardi’, atë e etiketoi si ‘burrë shteti’?
Presidenti Topi: Unë mendoj që duke qenë dëshmitar i asaj kohe, do të thoja publikisht që roli i Ambasadorit Arvizu, i Ambasadorit Sekui, i Ambasadorit Volfart dhe i personaliteteve të tjera, ku padyshim, ardhjet frekuente të zotit Kantrimen, kanë qenë të tilla që kanë kontribuar në uljen e tensioneve dhe në ristabilizimin e situatës. Kështu që unë do të thoja, pa asnjë lloj dyshimi që, roli i ambasadorëve kryesorë në Shqipëri, por edhe i ambasadorëve të tjerë, ka qenë mjaft efektiv, dhe do të thoja vetëm komente pozitive.
Gazetari: Në një nga kabllogramet e e publikuara nga ‘WikiLeaks’, flitet për kërcënimet që, sipas jush, bënte Berisha për të qëlluar Presidencën me gurë. Mund t’ju pyes nëse është e vërtetë?
Presidenti Topi: Duhet të keni parasysh diçka që, Presidenti gjithçka që ka zhvilluar në një bisedë mëse normale, jo vetëm me Ambasadorin Uithërs, por edhe me ambasadorë të tjerë, i ka pjesë të materialeve që sot ndodhen të protokolluara në Institucionin e Presidentit. Pra, gjithçka që unë kam thënë, dhe unë po e them publikisht sonte këtu që çdo gjë që është thënë në atë kontekst, patjetër që ka vërtetësi. Dhe në rast se bëhen komente se si vijnë informacionet, natyrisht që ato thuhen edhe mbi bazën e informacioneve që vijnë. Se sa bazë kanë pasur ato informacione, që kanë ardhur deri tek unë, natyrisht që nuk jam unë që mund t’i konfirmoj. Pra, zëra vijnë gjithmonë në një bisedë...
Gazetari: ...pra, ju iu jeni referuar...
Presidenti Topi: ... Gjithmonë në biseda thuhet: ka të dhëna, ka informacione, asnjëherë nuk do të thotë që këto informacione janë të sanksionuara mbi bazën e çertifikimit të informacioneve që vijnë nga Shërbimet.
Gazetari: Zoti President, të flasim pak edhe për çështjen e korrupsionit në sistemin gjyqësor, që është një pikë e rëndësishme edhe në kritikat që na bëjnë ndërkombëtarët. Por unë do e thoja pak më rëndë pyetjen time: Pse është katandisur sistemi gjyqësor deri në këtë pikë?
Presidenti Topi: Juve, natyrisht që keni të drejtë, sepse kjo është pjesë e një shqetësimi publik, por edhe shqetësim nga ndërkombëtarët. Çështja e drejtësisë është një çështje që duhet parë nga disa këndvështrime. Është çështja e realizimit të reformave në Gjyqësor, që është një nga pikat ku kërkohet më shumë nga politika. Është çështja e performancës së vetë sistemit të drejtësisë. Është e vërtetë që trupi gjyqësor, instancat gjyqësore, formatohen nga politika, por e kam thënë dhe herë tjetër, nuk është se e kam thënë unë, por është një referencë ndaj eksperiencës botërore të jurisprudencës. Kërkohet karakter i fortë dhe profesionalizëm. Ju e dini që për shkak të mosfunksionimit normal të Parlamentit, mjaft ligje që kanë të bëjnë me drejtësinë, nuk janë realizuar. Madje, nuk janë futur fare për t’u diskutuar. Mund t’jua rikthej, por atë që unë do ta konsideroja si një shembull emblematik është historia e Konferencës Gjyqësore, konferencë gjyqësore që përcaktonte mbushjen e vendeve vakante të Këshillit të Lartë të Drejtësisë. Politika nuk e realizoi. I është dashur Kryetares së Gjykatës së Lartë të marrë inisiativën për të mbledhur Konferencën Gjyqësore dhe për të plotësuar vendet vakante. Pra, më thoni, e kanë fajin në këtë rast anëtarët e Këshillit të Lartë të Drejtësisë apo e ka fajin politika? Ndërkohë që ka dhe një moment tjetër, që lidhet me trajtimin politik të dekreteve të Presidentit për anëtarët e Gjykatës së Lartë dhe Kushtetuese. Ju dini mjaft raste, seancat në Parlament janë kthyer në gjyqe publike, ku janë anatemuar personazhe mjaft të rëndësishëm të botës së jurisprudencës. Dhe rasti, i cili sot komentohet dhe nga evropianët, është rasti i një gjykatësi që kishte punuar dhjetë vjet në Gjykatën Evropiane të Strasburgut dhe rrëzohet politikisht në Parlament.
Gazetari: Zoti Traja. Megjithatë, deri diku hanë argument dhe “akuza” që iu bë Institucionit tuaj për propozime të pakonsultuara politikisht. Ju si i përgjigjeni kësaj?
Presidenti Topi: Ju e keni absolutisht gabim, sepse unë, ndryshe nga çdo model i paraardhësve të mi, jo vetëm që kam respektuar Kushtetutën dhe ligjin, por ngrita pranë Presidencës një Komision me profesionistë, me njerëz të nderuar që nuk kishin asnjë lloj interesi të drejtpërdrejtë, por dhe me pjesëmarrës nga OSBE-ja, me pjesëmarrës nga EURALIUS-i, nga OPDAT-i, që janë misione mjaft të rëndësishme, që ndjekin nga afër performancën e sistemit të drejtësisë. Dhe të gjitha gjërat kanë qenë të konsultuara dhe Presidenti ka dërguar në Parlament, pikërisht ato emra që i kaluan këtij filtri, që domosdoshmërisht kishte edhe paramentrat dhe standardet që kërkoheshin nga Kushtetuta. Çdo gjykim tjetër pastaj i është lënë në dorë kolegëve të tyre, sidomos në Komisionin e Ligjeve dhe Çështjeve Kushtetuese, gjëra që janë bërë publike. Por nga ana tjetër, do të thoja që sistemi i drejtësisë, patjetër që ka nevojë që të rrisë performancën e tij. Nuk duhet ta përgjithësojmë. Ka njerëz që janë të ndershëm, njerëz që janë me karakter, por natyrisht që ka edhe elementë të korruptuar. Ju e dini që është në tagrin e Ministrit të Drejtësisë për të paraqitur pranë Këshillit të Lartë të Drejtësisë, mbi bazën e inspektimeve, e dini që ka dy inspektoriate: Është Inspektoriati i Ministrisë së Drejtësisë dhe i Këshillit të Lartë të Drejtësisë, të cilët verifikojnë punën e gjyqtarëve në të gjitha gjykatat. Dhe ata vijnë, dhe në rast se ka momente që kërkojnë një lloj penaliteti, të jeni i sigurt që vullneti i anëtarëve të Këshillit të Lartë të Drejtësisë ka qenë i dukshëm për të gjykuar me shumë objektivitet mbi ato të dhëna që ka pasur për ata gjyqtarë që janë akuzuar edhe për çështje e afera korruptive.
Gazetari: Zoti President, para pak ditësh ndodhi një ngjarje e rëndë, një atentat në suazat, në kornizat e një atentati mafioz ndaj një gjykatësi, të ndjerit Skerdilajd Konomi. Ju bëtë një koment në distancë, por ndërkohë nuk munguan dhe ndonjë kritikë ndaj jush që, sidomos për mungesën tuaj në Vlorë. Gjithsesi, a keni një koment më të gjerë lidhur me këtë ngjarje?
Presidenti Topi: Unë do ripërsërisja të njëjtat gjëra që kam thënë. Pra, ai atentat, në formë, në realizimin e tij, i ngjante pikërisht atyre atentateve që ne jemi mësuar që t’i shikojmë në vitet ’70 nga Mafia në Italinë e viteve të terrorit. Do do të thoja që ishte një trishtim i madh që ndodhte në mes të qytetit të Vlorës, në bulevardin kryesor të qytetit të Vlorës, si për të demonstruar që ne të ekzekutojmë, por të ekzekutojmë për të marrë vesh edhe sistemi tjetër i drejtësisë. Pra, i komentuar në këtë mënyrë, natyrisht ky koment është bërë dhe nga personalitete të tjera, dhe atë ditë unë kam mbledhur me urgjencë Drejtorin e Policisë, Prokuroren e Përgjithshme dhe Shefin e Shërbimit Informativ, për të bërë të mundur një bashkëpunim intensiv të frytshëm midis tyre dhe për të shkuar pikërisht në misionin e tyre, për të zbuluar gjurmët e këtij atentati të rëndë. Padyshim, kam qenë të pasnesërmen, në mos gaboj ka qenë ditë e dielë, kam shkuar për të takuar nga afër familjarët, për të shprehur ngushëllimet e mia. Besoj që ky është një mision shumë qytetar, jo i lidhur domosdoshmërisht me detyrën e Presidentit të Republikës, jo për të qenë thjesht i pranishëm në një ceremoni, por për të ndarë me ta dhimbjen reale për humbjen e jetës së njeriut të tyre të dashur dhe për t’i demonstruar solidaritet.
Gazetari: Zoti President, si u ndietë kur patë në ekran videon e Ilir Metës dhe si ndiheni sot kur procesi ndaj tij, ashtu si dhe procesi ndaj Gërdecit, ashtu si dhe disa procese të tjera të mëdhaja, duket se po shtojnë pakënaqësinë e opinionit publik lidhur me kulturën e pandërshkushmërisë?
Presidenti Topi: Në rastin konkret, unë nuk e marr në konsideratë që është një çështje në duart e drejtësisë, nuk do të preferoja që të komentoja. Është një çështje në duart e drejtësisë. Përsa i përket fenomenit të zgjatjes së proceseve, sikurse është Procesi i Gërdecit, është për të ardhur keq. Një ngjarje, e cila ishte shumë e dukshme, ishte shumë afër Tiranës, shumë afër Aeroportit të Rinasit, shumë afër Durrësit, një tragjedi e atyre përmasave patjetër do të impononte të gjitha strukturat të merrnin përgjegjësitë e tyre. Dhe çështja që kishte të bënte me dhënien e drejtësisë nuk duhet të shkonte në këtë inerci kaq të gjatë, të papranueshme. Natyrisht që do ketë revoltë, sikurse është demonstruar nga njerëzit të cilët humbën të dashurit e tyre. Me të drejtë ata revoltohen, sepse ky është tregues që hallkat që veprojnë tek Prokuroria, tek Gjyqësori, sidomos tek Avokatia. Ju e dini që janë gjetur gjithmonë artifica gati-gati në kufijtë e të papranueshmes për ta dështuar, - pra, ndërgjegja e këtyre njerëzve, të cilët nuk janë koshientë, që çështje të këtyre përmasave duhet të trajtohen me seriozitet, - tre vjet janë goxha shumë. Janë të papranueshme për një sistem drejtësie, kur gjërat kanë qenë kaq të dukshme, aq të dukshme, të dokumentuara, të dukshme. Dihet përgjegjësia e gjithësecilit. Kështu që do të inkurajoja drejtësinë që brenda atyre limiteve të veta, besoj i ka kaluar çdo limit, dhe mesa di unë, pretenca do të jetë në datën 3 tetor, sikurse është njoftuar, të përfundojë një proces ku i kanë sytë të gjithë shqiptarët, për të parë se si funksionon sistemi i drejtësisë.
Gazetari: Keni besim se do gjenden autorët dhe do ndëshkohen ata?
Presidenti Topi: Unë gjithmonë jam i besimit tek drejtësia, pavarësisht difekteve dhe “handicap-eve”. Asnjëherë nuk duhet humbur besimi tek drejtësia. Sikurse e thashë, edhe brenda atij trupi gjykues, ka njerëz mjaft të përkushtuar, mjaft të përkushtuar. Janë përballuar me seanca pafund. Kanë përballuar situata psikologjike të tilla që padyshim, edhe ata njerëz janë, por kanë demonstruar karakter dhe besoj dhe profesionalizëm. Le t’ia lemë drejtësisë që të thotë fjalën e fundit të saj!
Gazetari: Ndërkohë, shkojmë menjëherë në publicitet, por më pas do kthehemi me pjesën e fundit, por jo më pak të rëndësishme. Bamir Topi - sot President. Nesër - parti politike? Rikthehemi pas pak.
Gazetari: Zoti President, jemi rikthyer në këtë pjesë të tretë, flasim pak edhe për faktin që Ju jeni sot me një këmbë në institucionin ku jeni dhe me një këmbë duket se po futet në politikë, por megjithatë...
Presidenti Topi: Jo, jo. Jam me të dyja këmbët në institucion.
Gazetari: Sigurisht, por për opinionin publik të paktën pritshmëria është e tillë. Folëm për sistemin gjyqsor, natyrisht në kuadrin e kritikave gjithpërfshirëse, ka pasur kritika që fakti që gjyqësori është ashtu si është sepse KLD-ja nuk ka funksionuar mirë, bile ka patur dhe akuza nga një krah i caktuar dhe ndaj Nënkryetarit të KLD-së, zotit Spahiu, i cili të paktën në opinionin publik duket se tashmë është në politikë. Po ju bëj një pyetje që kolegu Skënder Minxhozi dy javë më parë në studio ia bëri zotit Spahiu lidhur me këtë aktivitetin e tij “me një këmbë në politikë”. A është konsultuar zoti Spahiu me ju si eprori i tij direkt apo i keni tërhequr ju vëmendjen se ndoshta ai po vepron jashtë profilit të tij zyrtar.
Presidenti Topi: Së pari dëshiroj të korrektoj atë përshtypje për funksionimin e KLD-së. Besoj që ata që kanë informacion të mjaftueshëm do të shpreheshin që KLD-ja ka funksionuar me funksion të plotë sipas ligjit që e rregullon KLD-në. Atje kanë qenë të pranishëm gjithshmonë Ministrat e Drejtësisë të radhës në një kohë relativisht të gjatë ka qenë i pranishëm Zëvendësministri në mungesë të Ministrit dhe të gjithë anëtarët e KLD-së për të përmbushur detyrat e tyre sipas rendit të ditës. Duhet thënë dhe duhet kuptuar që Presidenti me cilësinë e Kryetarit të KLD-së në mënyrë të vazhdueshme, sepse duhet ta dini që KLD-ja ka një detyrim ligjor që nuk mund të kaloj asnjëherë afatin dymujor nga mbledhja në mbledhje. Pra është respektuar aspekti formal i funksionimit, debati në KLD dhe marrja e vendimeve të cilat janë transparente, janë bërë prezente edhe për publikun. Lidhur me pyetjen që ju e huazoni nga zoti Minxhozi, mund t’ju them që kam pasur një komunikim me zotin Spahiu. Edhe ai ka qenë koshient për të ndarë pozicionin e tij si Nënkryetar i KLD-së, ky ka qenë edhe një merak i imi, pse jo dhe përgjigja nga ana e tij ka qenë e tillë që ‘unë vërtetë jam Nënkryetar i KLD-së, por jam dhe qytetar, nuk do të ushtroj asnjë lloj funksioni dytësor mbi bazën e një veprimtarie të tillë, por këtë do ta realizoj vetëm në ditët e pushimit që është e drejta ime si qytetar, është e drejtë bazale e çdo qytetari’. Unë kam dhënë mesazhet e mia dhe kam kërkuar që përsa i përket pozicionit si Nënkryetari i KLD-së ai të jetë pikërisht në këto standarte. Për të thënë dhe diçka tjetër, zoti Spahiu është koshient për pozicionin e tij, natyrisht nuk jam unë këtu për të bërë as kritikën dhe as avokatinë për të. Ai është një personazh publik, është i zgjedhur nga Parlamenti, me propozim të Presidentit është votuar unanimisht nga KLD-ja dhe sipas tij, e gjithë veprimtaria që lidhet me një aktivitet sekondar bëhet vetëm jashtë orarit zyrtar të punës.
Gazetari: Aktiviteti i zotit Spahiu mund të ketë qenë sekondar, por ka trajtuar çështje të karakterit primar. Njëri prej tyre ka qenë ai për regjistrimin e popullsisë. A e aprovoni qëndrimin e “Aleancës Kuq e Zi” për këtë çështje?
Presidenti Topi: Unë e kam konsideruar si një lëvizje vullnetare qytetare në të drejtën e tyre për të demonstruar një shqetësim. Është aluduar shumë bile ende mund të aludohet që pas kësaj lëvizje është Presidenti, t’i themi gjërat drejtpërdrejt ashtu si janë...
Gazetari: Po t’jua bëja këtë pyetje do më atakonit mua, por unë bëj pyetje dhe në emër të opinionit publik.
Presidenti Topi: Absolutisht. Atë ju mund ta bëni…
Gazetari: Ju shohin juve pas kësaj Aleance dhe ndoshta nesër-pasnesër edhe në krye të saj?
Presidenti Topi: …zoti Balla, ju e dini që me mua keni një eksperiencë që unë nuk dëshiroj të më ekspozohen pyetjet. Bëni çfarëdolloj pyetje! Pjesë nga ndjeshmëria e publikut natyrisht që duhet ta sillni. Tani unë po shpjegohem. Ka mjaft aludime, ka dhe nxitime për të bërë deklarime, natyrisht janë totalisht paragjykime. Unë kam demonstruar dhe do të vazhdoj të demonstroj një kompatibilitet shumë rigoroz në funksionet e mia si President. Ju siguroj, e ka thënë dhe zoti Spahiu, e kanë thënë dhe ata të cilët kanë qenë pjesëtarë të kësaj Lëvizjeje, jua them unë dhe kjo është mëse e mjaftueshme: as nuk kam qenë, as nuk jam dhe as nuk do të jem pjesë integrale e një Lëvizje të tillë që është aluduar, është sulmuar, është paragjykuar, është anatemuar..
Gazetari: Dhe është përkrahur sigurisht.
GazetariPër ata që i kanë quajtur “faqezinj” apo jo?
Presidenti Topi: Natyrisht, unë flas për zërat politikë, pra merreni mesazhin dhe ju e dini që jam shumë koherent i deklaratave natyrisht jemi një një studio, e cila në një moment të caktuar, nëse ndodh ndryshe, mund të ripërsëritet si pjesë e mungesës së një sinqeriteti eventual, ju siguroj që është kështu si them unë!
Gazetari: Në kuadër të përsëritjes së atyre që ju keni thënë nga studio e “Top Story-t” le të ndjekim një insert të shkurtër.
Pjesë nga inserti
Gazetari: Zoti Topi jeni 50-vjeç, u zgjodhët President këtë vit të themi, le t’i shkojmë deri në fund hipotezave politike dhe jo vetëm. Pas një mandati të parë apo pas një mandati të dytë do jeni 60-vjeç, pra do të jeni sigurisht për një politikan ende shumë aktiv dhe i fortë. Mendon Bamir Topi që një ditë t’i rikthehet politikës aktive, pas një apo dy mandateve si President?
Presidenti Topi: Sigurisht! S’është çudi!
Gazetari: Pra ju nuk e përjashtoni?
Presidenti Topi: Sigurisht!
Fund i insertit
Gazetari: Atëherë nuk e përjashtonit, por së paku në sytë e analistëve politikë, u duket opsioni juaj i vetëm në politikë.
Presidenti Topi: Atëherë janë tri elemente që kam thënë: aktiv, i fortë dhe s’është çudi. Pra qëndrojnë ato elemente.
Gazetari: Sot duket çudi nëse ju s’do ktheheni në politikë.
Presidenti Topi: Jo jo ajo është intervistë e dhënë para katër vitesh. Pra vazhdoj të jem i fortë, vazhdoj të jem aktiv dhe s’është çudi dhe sa më afër jemi në përfundim të mandatit kjo “s’është çudi” merr një karakter afirmues.
Gazetari: Pra po.
Presidenti Topi: Natyrisht, që po. Njeriu asnjëherë nuk mendon për perspektivën përsa i përket kondicionit fiziko-shëndetësor, sepse nuk varet nga ne. Por përsa kohë jam i fortë dhe aktiv natyrisht që ajo çudia kthehet të afirmim, pra në po. Unë besoj që mbi bazën e një eksperience politike institucionale, profesionale besoj dhe mbi bazën e asaj që unë testoj besoj që është një moshë kur njeriu jo thjesht për interesa të natyrës së karrierës, por për t’i shërbyer vendit, mjedisit dhe shoqërisë njeriu duhet të jetë gjithmonë i gatshëm. Çështja e politikës është një çështje e tregut; si funksionojnë rregullat e tregut, funksionon edhe politika. Në rast se njeriu e shikon vërtetë që ka për të dhënë dhe shikon një ambient pozitiv absorbues nga mjedisi atëherë nuk ka pse të largohet, por duhet të jetë pjesëmarrës dhe duke vënë në shërbim të interesit të përgjithshëm të gjithë eksperiencën personale.
Gazetari: Dal aty ku është dhe interesi kryesor i publikut. Kur thoni që do riktheheni në politikë nuk besoj që mendoni rikthimin në Partinë Demokratike?
Presidenti Topi: Opsionet janë nga më të ndryshmet. Unë nuk mendoj që të jeni kaq egoist sa të ezauroni brenda një emisioni tuajin të gjitha opsionet e mundshme. Besoj që ju mjafton që unë jam për të gjitha opsionet e mundshme ku njeriu ndihet i realizuar.
Gazetari: Orientimi ideologjik është i qartë, po bëjmë pak humor nisur që jeni ulur në të djathtë të ekranit, kështu që paramendohet baza elektorale që mund të përfaqësohet nga partia juaj.
Presidenti Topi: Unë zakonisht jam shumë i kujdesshëm në përpunimin e analizës, por në rast se ka një gjë që mund ta them në mënyrë kategorike, prerazi dhe qartë është që unë i takoj të djathtës, qendrës së djathtë. Kjo nuk është thjesht për të qenë luajal me formimin tënd individual. Këtu janë disa gjëra që kondisionohen nga tradita familjare, nga shumë momente të rëndësishme historike, por edhe çështje të principialitetit dhe të luajalitetit me veten në radhë të pare, por edhe me mjedisin. Qenia President të detyron që të jesh shumë i ekuilibruar dhe Presidenti është për gjithë, për të garantuar atë që njerëzit kërkojnë të shohin tek Presidenti. Përsa u përket bindjeve natyrisht bindjet janë personale për çështje, të cilat unë i kam demonstruar dhe vazhdoj t’i demonstroj dhe do t’i demonstroj, sepse janë çështje që kanë të bëjnë me bindjet e mia personale prerazi dhe qartë për të mërzitur edhe disa që kanë menduar se mund të kenë arritur të identifikojnë diçka tjetër, jo. Kjo është pjesë organike shumë gjenetike e bindjeve të mia, e familjes time dhe të gjithë rrethit farefisnor për të gjithë vlerat që i jep filozofia e një të djathte moderne të qëndrueshme, e cila sjell prosperitet për vendin.
Gazetari: Edhe pse dikush mund të mërzitet nga këto që dëgjoi sot, por a është dikush që duhet të frikësohet nga një formacion i djathtë i Bamir Topit nesër?
Presidenti Topi: Unë shpreh bindjet e mia dhe nuk shpreha këtu asgjë tjetër që ka të bëjë me një projekt. Ajo mbetet për ta analizuar ju, për ta parë dhe natyrisht mbetet që ta vendos unë.
Gazetari: Kur do ta vendosni këtë?
Presidenti Topi: Në momentin kur do ta vendos.
Gazetari: Është korriku i vitit 2012 një datë?
Presidenti Topi: Unë sot jam President.
Gazetari: Por atëherë s’do të jeni më?
Presidenti Topi: Unë jam President dhe dëshiroj të huazoj një fjalë që e kanë për zemër komshinjtë tanë përballë italianët “kurrë mos thuaj kurrë”!
Gazetari: Dua t’ju pyes për dy gjëra të fundit që lidhen me funksionin tuaj si President i Republikës. Shumë shpejt pritet që të propozoni emrin për Guvernatorin e Bankës së Shqipërisë. A keni një emër në mend? Sa shanse ka zoti Fullani që të rikonfirmohet apo do të propozoni edhe kandidatura që mund të vijnë nga e djathta apo nga e majta?
Presidenti Topi: Pa u futur në emra, përcaktime nominale do të thoja, ka një rregull që është kushtetues dhe ligjor. Do të zgjidhet Këshilli Mbikqyrës dhe do të ekstraktohet. Pa e lidhur me momentin e nominimit do të thoja që unë kam pasur konsideratat e mia pozitive për zotit Fullani. Natyrisht këto janë vrojtime të karakterit edhe institucional, por edhe personal, por që jo domosdoshmërisht lidhen me një rinominim të tij në atë pozicion. Edhe këtu si për çdo individ tjetër loja është e hapur, sepse do të ishte gabim të mendonim që ka vetëm një figurë. Jo, loja është e hapur. Do të shohim, por në konsideratat e mia për ta thënë publikisht, sepse duhet ta them, zoti Fullani, pavarësisht që për çdo individ ka edhe kritika, do të thoja që në këndvështrimin e analizës time, ka qenë përgjithësisht i suksesshëm.
Gazetari: Përmendët pak më herët fqinjët tanë italianë me të cilët ju keni dhe njëfarë afilacioni personal për shkak edhe të edukimit tuaj atje. Nga Italia nuk vijnë vetëm këto thënie të mira, por vijnë edhe disa eksperienca të këqia. Së fundmi flitet që do të na vijnë edhe mbetje dhe plehra. Një ligj i shuëmpërfolur ai i “Mbetjeve toksike” kaloi në Kuvend. Për fat të keq duhet të thënë edhe për shkak të kuorumit të dhuruar nga opozita. Si President i vendit, por dhe si Profesor nga më të njohurit në Shkencat e Toksikologjisë dhe Mjedisit, do ta ktheni apo do ta kaloni qoftë me heshtje këtë ligj?
Presidenti Topi: Është spekuluar shumë me një shprehjen time që në rastin konkret “heshtja flet shumë”. Kjo i referohet momentit të ligjit të lustracionit. Ju e dini që kam qenë në një pozicion të vështirë e të dyfishtë. Politikisht kam qenë një nga zërat që ka kërkuar më shumë se kushdo tjetër hapjen e dosjeve. Madje kam qenë së bashku me zotin Majko në vitin 2006 autor i një drafti që natyrisht nuk ishte një draft i përpunuar personalisht, por kishte emrin tim dhe të zotit Majko, në atë kohë homologë në grupet respektive parlamentare. Pra nuk ishte thjesht një vullnet personal, por ishte një vullnet i Grupit, por në të gjithë prononcimet e mia kam qenë vazhdimisht pro hapjes së dosjeve, sidomos për dosjet e personave me aktivitet publik dhe aq më shumë në vendimmarrje politike. Nga ana tjetër ai ligj u shoqërua me kritika përsa i përket standardit të ligjit dhe patjetër që mora në konsideratë edhe një pozicion kritikues nga ekspertë ndërkombëtarët përsa i përket standardit të ligjit i vendosur në kushtet e këtij ambiguiteti, sigurisht vendosa të mos ta dekretoj. Nuk mund të dekretoja një ligj që kishte probleme të standardeve, por kurrësesi nuk mund ta ktheja mbrapsht, sepse kishte të bënte me bindjen time të asaj shtrese të përndjekurve politikë, të cilët normalisht e kërkojnë më shumë se kushdo tjetër një rikthim real të dinjitetit të tyre në të gjitha drejtimet; në aspektin moral, institucional, ekonomik. Pra i vendosur në këtë pozicion, vendosa të hesht për ligjin dhe bëj komentet që heshtja në këtë rast flet shumë. Në rastin konkret dhe për çdo ligj tjetër ju siguroj që nuk do të ketë më momente heshtjeje, në rast se do të ketë ajo do të demonstrohet, do të argumentohet. Presidenti kur dekreton një ligj në radhë të parë shikon përputhshmërinë me parimet kushtetuese. Pra ky është elementi bazë, janë juristët. Ju siguroj që kam një asistencë shumë të kualifikuar juridike. Në rast se ligji është në përputhje me parimet kushtetuese sigurisht që ligji ka predispozicionin të dekretohet. Në rastin konkret unë e kam në përpunim ligjin. Mund t’ju them që krahas parimeve kushtetuese, të cilat për shkak të teknikalitetit të ligjit mund të mos kenë probleme si një njeri që nuk shikon thjesht aspektin formal të përputhshmërisë, por shikon dhe impaktin real, ndjeshmërinë e madhe që ka të bëjë dhe eksperiencën në mjaft raste të hidhura në çështjet e ambientit. Do të jem jashtëzakonisht i motivuar në rast se unë do të kem bindjen që ne ende nuk jemi të përgatitur, ju siguroj që do të marr vendimin tim! Por të mos ta paragjykoj, në rast se do të kem bindjen që ky ligj meriton të dekretohet se i kemi strukturat, kemi njohuritë e nevojshme atëherë do të jap pozicionin miratues. Pra sa kohë e kam ende në dorë nuk mund të them përfundimin. Përfundimi do të jetë dhe do të shoqërohet patjetër me komentin e duhur, sepse është një moment shumë sensitiv për çështjet e ambientit dhe të rrezikut që kanë plehrat.
Gazetari: Zoti President, në fund një konsideratë e imja personale. Ju kam intervistuar shpesh herë gjatë këtyre katër viteve si President i Republikës. Duke lënë mënjanë intervistën e prillit 2008 padyshim unë mendoj që kjo është intervista juaj më e fortë, me qëndrime të prera, të qarta ndaj çështjeve që shqetësojnë vendin nga pozicioni i Presidentit të Republikës, por edhe një njeriu aktiv në politikë. Dikush mund të pyes: “Pse Bamir Topi sot kaq i ashpër pse jo dje”? Keni ndonjë përgjigje ndaj këtij skepticizmi që mund të lindë nesër?
Presidenti Topi: Së pari, uroj që të mos keni këtë diapazon kaq të gjerë nga skepticizmi në një optimizëm të theksuar për çështjen e guximit nga Presidenti, absolutisht unë kam bërë një bisedë fare normale sot. Natyrisht ju mund ta konsideroni me një dozë të shtuar, sepse Presidenti përveç të tjerave është dhe një njeri në kontakt me publikun. Ka pasur një merak nga analistë, nga ju si gazetarë, sepse është e çuditshme atëherë kur ne reflektojmë edhe ndaj kritikave që ju bëni për të qenë më i pranishëm, për të qenë më i drejtpërdrejtë, ju e merrni si një taktikë me një qëllim të caktuar, jo. Unë kam reflektuar që nga zërat e analistëve, të debateve në media, të njerëzve të thjeshtë që Presidenti duhet të flasë më drejtpërdrejtë. Ju mendoni që më ka munguar kurajoja për të folur më drejpërdrejtë? Jo. Duke parë një klimë shumë polarizuese, shumë të tensionuar edhe mesazhet e mia kanë qenë më parimore, më të rrumbullakosura, por mesa duket aty ku mesazhi nuk shkon, nuk dëgjohet, ju e dini që zëri fillon e forcohet – ky është parim universal. Aty ku nuk dëgjohet natyrisht që duhet të shtosh ritmin dhe zhurmën. Nuk besoj të kem bërë zhurmë. Kam qenë në kufijtë e racionalitetit dhe konturit që ka imazhi i Kreut të Shtetit, kam thënë gjëra që na kanë shqetësuar jo vetëm mua personalisht, por edhe mjedisin shoqëror dhe politik. Gjërat provohen sikurse e pamë intervista e rikthyer pas disa vitesh, më vjen mirë që nuk kam gabuar kam qenë në koherencë të plotë. Uroj që të jem në koherencë edhe në të ardhmen!
