TelAviv, 29 tetor, NOA – "Kushdo që shpëton një jetë, kursen gjithë botën". Ky ka qenë lajtmotivi i një ekspozite të hapur për meritën e myslimanëve shqiptarë në mbrojtjen e hebrenjve gjatë Luftës së Dytë Botërorem me titullin "Besa: Një Kod i Nderit". Publikuar nga media izraelite, “The Jewish Week”, në një artikull të posaçëm, merret si shembull rasti i Sara Pechanec, familja e të cilës ndihmoi shpëtimin e hebrejve, gjatë Holokaustit duke i fshehur në shtëpinë e tyre në Sarajevë, ish-Jugosllavi. Kjo familje më vonë u transferua në Izrael dhe në vitin 1994 përdori ndikimin e këtij vendi për t’u ruajtur nga gjenocidi serb kundër myslimanëve.
Sara Pechanec, 54-vjeçare, ishte në gjendje të shpëtonte në Izrael me nënën e saj, burrin dhe vajzën 9-vjeçare vetëm falë ndërhyrjes së Shimon Peres, ministrit të Jashtëm izraelit. Dhjetë vjet më parë, nëna e saj, Zaineba Hardaga, kishte qenë gruaja e parë myslimane e përfshirë në mesin e Yad Vashem, "Lidhjes midis kombeve". "Nëna ime kurrë nuk i shpëtoi hebrenjtë për të marrë falënderime prej tyre", kujtoi Sara Pechanec gjatë ceremonisë së hapjes së ekspozitës së lartpërmendur.
"Por ajo gjithmonë ka kërkuar për të shkuar në Izrael për të parë familjen që ajo ndihmoi. Nuk është vetëm për paratë dhe vlerat materialet, por ajo që vlen është miqësia", theksoi ajo.
Ekspozita "Besa: Një Kod i Nderit", është zhvilluar nga Yad Vashem, Muzeu i Izraelit dhe Qendra Kërkimore për Holokaustin, dhe do të jetë në ekran në Glen Cove deri 15 nëntor. "Besa" i referohet një kod morali në Shqipëri për m mikpritjen dhe mbrojtjen e të tjerëve.
”Në fakt, historia e shpëtimtarëve shqiptarë myslimanë ishte errësuar për dekada me radhë nga politikat sekrete të qeverisë komuniste në Shqipëri që mori pushtetin pas përfundimit të Luftës së Parë Botërore II”, citon “The Jewish Week”. Ndërkaq, Peter Furth, bir i dy të mbijetuarve hebrej, vuri në dukje se Shqipëria ishte i vetmi vend evropian, ku popullsia hebreje u rrit në madhësi gjatë Holokaustit.
Nga ana e tij, në këtë ceremoni, ambasadori i Shqipërisë në Kombet e Bashkuara, Ferit Hoxha, vuri në dukje se diplomatët shqiptarë kanë dhënë lirisht vizave për hebrenjtë gjatë luftës për t’i ndihmuar ata të shpëtonin nga nazistët. "Shqiptarët besën, kurrë nuk e shesin", theksoi Hoxha.
Një tjetër shqiptar mysliman, Qemal Biçaku, tha nëpërmjet një përkthyesi që babai i tij dhe gjyshi, të paraqitur në ekspozitë, shpëtuan jetën e 26 hebrenjve.
Biçaku, së bashku me babain e tij dhe xhaxhain, u burgosën dhe torturuan nga komunistët pas luftës, kur ata filluan të marrin letra falënderimi nga hebrenjtë jashtë të cilët ata i kishin ruajtur gjatë Holokaustit. Një bijë e hebrenjve që ishin fshehur në Shqipëri, Anna Kohen, tha se ajo mësoi se prindërit e saj kishin shpëtuar prej nazistëve duke u fshehur në shtëpinë e një familje myslimane.
"Isha duke ecur nëpër rrugë dorë më dorë me nënën time, kur një grua ka filluar të bërtasë: Bule! Bule! dhe ajo vrapoi në drejtim të nënës sime, kujton ajo, gruaja e përqafoi duke qarë". Më vonë, Anna mësoi se Bule ishte emri jo-hebre i jo nënës së saj që supozohet se mbante ndërsa rrinte e fshehur në Shqipëri. "Babai im David u bë Daut, nëna ime ishte Bule dhe Elio, vëllai im u bë Ali", tha ajo. n.e/NOA
Në Foto: Sara Phecanec
