Nga Edmond Tupja Para disa muajsh, rubrika ime e zakonshme e së dielës mbante titullin “Përsiatje për plehrat”, por e kisha harruar fare këtë temë sociale shqetësuese për Tiranën dhe, po të mos kisha takuar pardje një zotëri, as do të më shkonte mendja ta trajtoja përsëri. Me zotërinë në fjalë nuk diskutuam për një import të mundshëm plehrash të huaja (temë kjo fort aktuale këto javët e fundit), i cili import më duket i neveritshëm (në fakt, tek ne sot popullsia prodhon aq shumë plehra, saqë mund edhe t’i eksportojmë, por ja që qeverisë nuk i ka vajtur mendja për këtë!). Jo, zotëria, me shumë respekt, ma kujtoi përsiatjen time për plehrat duke nënvizuar një hollësi interesante dhe, madje, domethënëse, për ne shqiptarët: Në përsiatjen time theksoja se shpesh, diku pranë hyrjes së pallatit ku banojmë, ndodhen ngjitur dy kazanë plehrash, por shumë shpesh njëri prej tyre, ai më afër shkallëve, mbushet plot e përplot nga banorët, madje pirgu i plehrave derdhet bujarisht edhe jashtë tij, ndërsa tjetri, dy pëllëmbë më tutje, është gjysmë bosh. Risia tek e cila ma tërhoqi vëmendjen zotëria ishte se, që të nesërmen e botimit të përsiatjes sime dhe në ditët në vazhdim, ai kishte vënë re se fqinjët e tij të shkallës (që, me gjasë, e kishin lexuar shkrimin tim) po i hidhnin plehrat edhe në kazanin tjetër, dy pëllëmbë më larg; ai kishte shpresuar se tash e tutje të dy kazanët do të mbusheshin afërsisht në të njëjtin nivel dhe plehrat nuk do të binin më jashtë tyre; mjerisht, ishte gabuar, sepse nuk vonoi dhe ja, kazani më i afërt mezi mbushej deri në gjysmë, kurse ai dy pëllëmbë më larg mbushej, stërmbushej dhe, ta pret mendja, vinte një çast që plehrat e rrethonin atë përtokë. Ky kalim nga njëri kazan në tjetrin, nga njëri skaj në tjetrin, vetëm dy pëllëmbë larg, m’u duk kuptimplotë dhe tipik për sjelljen e bashkatdhetarëve të mi të nderuar, të cilët qëndrimet e veprimet e skajshme i kanë gati-gati një natyrë të dytë. Kalojmë kështu thuajse të gjithë (kjo më ndodh edhe mua, por, fatmirësisht, rrallë e më rrallë) nga njërin ekstrem në tjetrin: nga miqësia e dendur në armiqësi të deklaruar, nga arroganca në servilizëm, nga guximi te frika dhe nuk po e vazhdoj më numërimin e këtyre çifteve antonimike. Fatkeqësisht, këtë luhatje jo fort të karaktershme, por karakteristike të homo albanicus-it (si, dikur, ndërrimet e fesë me ardhjen e çdo pushtuesi të ri, ndërrimet e aleancave ndërkombëtare sipas rrethanave, ndërrimet e qëndrimeve publike në politikë sipas disa interesave vetjake me pastërti të dyshimtë morale etj., etj.), e dëshmon edhe historia, por, gjithsesi, nuk guxoj të hyj (çka do të ishte thuajse e paturpshme nga ana ime) në fushën që lëvrojnë miqtë e mi historianë të Akademisë së Shkencave të Republikës së Shqipërisë. Së fundi, nëse do të ma lejonte lexuesi i vëmendshëm dhe i paanshëm i kësaj rubrike, unë do t’i jepja vetes të drejtën ta interpretoja bipolaritetin e kazanëve të plehrave në mënyrë të figurshme nën dritën e skajshmërisë karakteriale të shqiptarit. Sigurisht, kalimi nga njëri skaj në tjetrin, pra edhe nga njëri krah i politikës shqiptare në krahun e kundërt, nga e djathta tek e majta, nga pozita në opozitë, nga e bardha tek e zeza, rrjedhimisht nga njëra ngjyrë tek tjetra, çka do të thotë edhe nga bluja tek roza, rrjedhimisht edhe anasjelltas, është në ndërgjegjen e gjithsecilit. Shumë shqiptarë në moshë madhore e me shëndet të plotë mendor zgjedhin skajin e tyre, meqenëse nuk bëjnë dot, si shqiptarë që janë, pa një grimë skajshmëri ngaqë, me sa duket, e kanë marrë atë me qumështin e gjirit. Prandaj, le t’i hedhin plehrat në kazanin dy pëllëmbë më larg, pastaj, pas ca kohësh, kur ky të jetë mbushur plot e përplot dhe të nisë të derdhet, le t’i kthehen të parit, atij vetëm dy pëllëmbë më pranë, por vetëm një gjë nuk duhet të harrojnë: janë ata vetë që e mbushin plot me plehra njërin kazan dhe, pastaj, pavetëdijshëm ose paturpësisht, turren ta mbushin tjetrin, atë që, ndërkohë, është boshatisur përgjysmë. Nuk u vë faj: diku duhen hedhur plehrat. Edhe ato të ndërgjegjes. Gazeta Panorama
