Londër, 7 nëntor, NOA - “Megjithë potencialin e padyshimtë, industria e re e naftës së Shqipërisë është duke u kufizuar nga mungesa e kapitalit vendas dhe paraliza politike të cilat po frenojnë investitorët e huaj dhe rritjen e saj”. Kështu nis një analizë e autorit Gergely Nagi, e botuar në disa media të rëndësishme të huaja, mes tyre edhe “EuroAsia Revieu” apo “Transitions Online”, kushtuar zhvillimit të naftës në vendin tonë. Ai vlerëson më tej se Shqipëria ka parë një rritje të paparë në sektorin e saj të naftës në vitet e fundit. “Ekspertët thonë se mund të ketë të paktën 10 miliard fuçi nafte të papërpunuar, që do ta bënte Shqipërinë të barabartë me Norvegjinë apo Sudanin në drejtim të rezervave të naftës. Si rezultat, kompanitë e huaja janë hedhur në treg, me shpresën për të qenë një ndër aktorët e parë për të rrëmbyer një vend në tryezën e naftës shqiptare. Megjithatë, e ardhmja e shkëlqyer mund të jetë më e paqartë sesa duket. Përderisa një mungesë e kapitalit vendas çon në një mbështetje të investitorëve të huaj, mosbllokimi i Shqipërisë politike është shumë i domosdoshëm për stabilitet në tërheqjen e investimeve të huaja. Në vitin 2004, një kompani kanadeze shfrytëzoi vetëm 600 fuçi naftë bruto në ditë nga fusha e madhe e Patos-Marinzës në jug të Shqipërisë. Shtatë vjet më vonë, prodhimi i përditshëm kërceu në më shumë se 13.000 fuçi naftë bruto, një rritje e madhe në një periudhë relativisht të shkurtër kohe. Vlerësimet e rezervave të naftës janë gjithashtu në rritje sipas të dhënave të kompanisë”, vlerëson artikulli në fjalë.
Industria e naftës dhe eksporti potencial
Artikulli më tej vijon duke pohuar se ”industria e naftës është një nga industritë më të vjetra në Shqipëri, qysh në kohët romake, ku bitumi ishte i vendosur kryesisht minuar në këto territore. Eksplorimi i naftës filloi që në vitin 1918, kurse prodhimi i saj filloi në vitin 1929. Nafta e papërpunuar ishte në fakt një nga arsyet kryesore pse Musolini vendosi të pushtonte Shqipërinë. Pas Luftës së Dytë Botërore, Bashkimi Sovjetik krijoi pozita dominuese në industrinë e naftës, por pas ndarjes së regjimit shqiptar me BRSS, Republika Popullore e Kinës (PRC) u bë aktori kryesor në këtë sektor, duke ofruar ndihmë financiare dhe teknike në vend. Prodhimi i naftës arriti kulmin në vitin 1974, me ton 2.2 m atë vit. Megjithatë, pasi Shqipëria ndërpreu marrëdhëniet diplomatike me PRC, prodhimi filloi të bjerë në mënyrë të qëndrueshme dhe nga viti 1994 vetëm 1.400 ton e naftës së papërpunuar u shfrytëzua në ditë - një rënie që mund t'i atribuohet mungesës së burimeve dhe problemeve me fuqinë punëtore për shkak të vështirësive ekonomike në vend. Fundi i viteve nëntëdhjetë solli edhe tensionet politike e ekonomike që çuan në largimin e shumë investitorëve të mëdhenj ndërkombëtarë në sektorin e naftës dhe gazit natyror nga vendi. Krahasuar me këto ngjarje, në fillim të kësaj dekade ka parë një rritje të mprehtë investimesh në sektorin e naftës dhe gazit. Situata sociale dhe politike në rajon - pas fushatës së NATO-s kundër Serbisë në vitin 1999 - duket të jetë përmirësuar dhe mjedisi ekonomik gjithashtu provoi favore. Disa kompani të huaja të tilla si Petroleum, Bankers plus MedOil, Oil & Gas Stream, San Leon Energy dhe Petromanas kanë fituar leje eksploriminë det të hapur, dhe disa prej tyre tashmë veprojnë duke shfrytëzuar naftën e papërpunuar në sasi rritje. Bankers zë pozitën udhëheqëse - është operatori i vetëm i fushës së naftës në Evropë dhe ka për qëllim për të rritur prodhimin në 20.000 fuçi në ditë në këtë fushë në vitet e ardhshme. Ka shumë për t’u bërë për të rritur prodhimin e naftës - nivele rekord të viteve ’70, ende nuk janë realizuar, prodhimi i naftës ka tejkaluar 0.5 milion ton në vitin 2006 dhe 1 milion në vitin 2010. Kjo është vetëm një rënie, ndërsa Shqipëria është ende e varur nga importet e naftës për të përmbushur nevojat e saj të brendshme.
Megjithatë, rezervat e vlerësuara të naftës janë faktori më i rëndësishëm. Aktualisht, sipas të dhënave të ndryshme kompanisë, të paktën 10b fuçi naftë mund të jenë shtrirë nën tokë shqiptare. Ky numër e vendos Shqipërinë në një pozicion të rëndësishëm në hartën e botës së naftës. Megjithatë, këto të dhëna duhet të trajtohen me kujdes për shkak se kompanitë e prodhimit të naftës janë të interesuara në pompimin e këtyre shumave për të rritur fitimet dhe interesin e aksionerëve të karburantit".
Eksporti i naftës ”Tregjet e eksportit mund të jenë hapur për kompanitë e naftës që operojnë në Shqipëri. Vendi aktualisht eksporton naftës vetëm nëpërmjet terminalit të gazit në Vlorë, dhe vetëm në Itali. Eksporti i prodhimeve të energjisë është rritur në mënyrë të qartë - sipas të dhënave të ofruara nga Banka e Shqipërisë, ka pasur një rritje të mprehtë 30% këtë vit. Afërsia e Italisë, me Portin e Barit qëndron vetëm 140 kilometra nga bregdeti shqiptar është padyshim një faktor tërheqës për investitorët e huaj. Më pak të holla shpenzohen për transportin dhe me një çmim më të lirë - konsumatorët aktualisht paguajnë vetëm 60-65% të çmimit bruto Brent për naftën shqiptare. Për shkak të ekzistencës së një terminali nafte, shpresat janë të larta. Me hapjen e kësaj rruge, transporti i rregullt dhe i shpeshtë i naftës është i parashikueshëm. Një tjetër hap në këtë linjë do të jetë për të shtuar disa destinacione të tjera të eksportit, të tilla si Greqia. Terminali i eksportit është e vendosur në hyrje të detit Adriatik i cili është një vend gjeografikisht lehtësisht i arritshëm në Mesdheun Lindor. Ana e eksportit është bela e prodhimit të naftës në rritje. Përkundër hapjes së terminalit të Vlorës, infrastruktura të tjera të eksportit është e nevojshme për të transportuar naftë bruto për vendet anëtare të BE - të cilat janë vendet kryesore të destinacionit të energjisë shqiptare. Megjithatë, niveli i prodhimit shqiptar nuk është i mjaftueshëm sa për të siguruar një mundësi të dobishme financiarisht tubacioni të transportit të naftës në shtetet anëtare të BE. Tregjet natyrore, destinacionet dmth të afërt, mund të jenë Italia dhe Greqia, megjithatë, ndërtimi i tubacioneve të reja të duket krejtësisht humbje për momentin. Eshtë më e lirë dhe më e lehtë të presësh për naftë bruto të mjaftueshme për të mbushur një kamion-cisternë për dërgesë në Itali sesa një pompë nafte në një tubacion që do të përdoret vetëm në një përqindje të ulët të kapacitetit të tij. Bankers Petroleum është duke ndërtuar një tubacion të gjatë 40 km në terminalin e Vlorës për të bërë transportin e naftës më lehtë dhe më lirë, e një zhvillim i tillë do të përshpejtojë eksportet e naftës në Itali, për shembull”, citon artikulli.
Perspektivat e ardhshme
”Shqipëria e cila aktualisht importon sasi të madhe të nevojave të saj energjetike nga jashtë vendit është duke u bërë ngadalë një eksportuese e energjisë. Shfrytëzimi i përmirësuar dhe zhvillimi i mëtejshëm i këtyre elementeve është çelësi për rritjen e saj të ardhshme. Megjithatë, me një mungesë të kapitalit vendas dhe të qeverisë shqiptare në gjendje për të siguruar ndonjë sasi të konsiderueshme të burimeve financiare, zhvillimet e ardhshme do të nxiten nga kompanitë e huaja. Sasia e naftës së eksportuar nga Shqipëria është ende relativisht e vogël në krahasim me atë të vendeve të tjera. Megjithatë, ofrimi i qëndrueshëm, afërsia e prodhimit në tregjet kryesore të Europës Perëndimore, çmimet konkurruese, rritja e nivelit të prodhimit dhe vazhdimisht zhvillimi i infrastrukturës e objektet e prodhimit, mund ta bëjnë Shqipërinë një partner të shkëlqyer, sidomos kur krahasohet me rajone të tjera dhe vende të tilla si Irani, Nigeria - ku ndryshimet e papritura politike mund të ndikojnë ndjeshëm në nënproduktet e naftës. Nëse Shqipëria mund të kapërcejë disa nga këto pengesa, rritja do të ketë një influencë të rëndësishme në pasurinë e së ardhmes së vendit dhe prosperitetin”, përfundon artikulli. n.e/NOA
