Siri, 9 nëntor, NOA - Myftiu i Madh sirian, Sheikh Hassoun, autoriteti më i lartë islam në Siri dhe një i besuar i afërt i Presidentit Bashar Assad, gjatë një bisede me “Der Spiegel” foli mbi kërcënimin e luftës civile, shpërthimet e mundshme vetëvrasëse në Evropë dhe vrasjen e djalit të tij në duart e kryengritësve islamikë. Për disa ai është një njeri i shenjtë, për të tjerët aspak, por në fund të fundit ai është një nga njerëzit më të rëndësishëm në Siri, një këshilltar i afërt politik i Presidentit Bashar Assad, i cili luan një rol në formësimin e luftës dhe paqes në vendin e tij dhe në tërë rajonin e Lindjes së Mesme.
Sheik Hassoun, të paktën 3000 njerëz kanë vdekur në Siri që nga marsi. A mundet që lufta civile të mënjanohet ende?
”Është e mundur, por pastaj të gjitha palët duhet të shfaqin vërtet dëshirë për paqe. Qeveria ka rënë dakord vetëm për të ndërmarrë hapin e parë: ajo do ta tërheqë ushtrinë dhe gjithë tanket nga qendrat e qytetit. Duhet të jemi të vetëdijshëm të gjithë se ajo filloi të kuptojë se është ende koha për rrugën e pajtimit. Disa forca, veçanërisht jashtë vendit, kanë interes të një përshkallëzimi të mëtejshëm”.
Çfarë doni të thoni? ”Në mars, ka pasur një tubim paqësor plotësisht të justifikuar në Daraa kundër guvernatorit të rajonit, i cili kishte futur nxënësit e shkollave në burg. Daraa është një qytet pranë kufirit jordanez, i njohur për kontrabandë. Unë shkova atje menjëherë dhe qetësova situatën, dhe i kam premtuar popullit një hetim të pavarur. Në sugjerimin tim, presidenti heqi guvernatorin nga detyra. Por atëherë imamët që kishin ardhur nga jashtë, veçanërisht nga Arabia Saudite, nxitën gjërat me fjalimet e tyre nxitëse. Kanalet e lajmeve vendosur në shtetet e Gjirit, Al-Jazeera dhe Al-Arabiya, i ndihmuan ata në mënyrë të gabuar duke pretenduar se kleri është në anën e protestuesve anti-Assad”.
A jeni duke thënë se kryengritja kundër Assad nuk ishte shkaktuar nga represioni i regjimit, por është duke u kontrolluar nga jashtë? ”Shikoni qendrën e dytë të trazirave, pranë Daraas: Homs. Ky qytet është gjithashtu shumë afër kufirit, në këtë rast me Libanin. Elemente të pakëndshme - irakenë, afganë, sauditë dhe jemenas, kanë ardhur edhe nga atje, të gjithë me një axhendë radikale, fondamentaliste. Provokatorët sulmuan edhe shefat e policisë dhe oficerë ushtarakë në shtëpitë e tyre”.
Kjo tingëllon si një teori konspiracioni, me të cilën jeni duke u përpjekur të komentoni dështimin e regjimit Assad. ”Qeveria nuk është siç ju e përshkruani atë. Por ajo ka bërë gabime politike dhe ekonomike dhe liberalizimet e saj, nuk ishin tërësisht të mjaftueshme. Presidenti është duke marrë përgjegjësinë për këtë”.
Ju ia thoni këtë atij në bisedat tuaja private? ”Dihet mirë se unë në përgjithësi mbështes politikat e presidentit. Por kur ndjej nevojën për të kritikuar, unë arrij ta bëj këtë. Merrni për shembull, nevojën për të përmirësuar kushtet e jetesës së klasave të varfra dhe trajtimin e disidentëve. Këta njerëz janë pengesa dhe duhet të jenë të izoluar”.
Dhe presidenti ju dëgjon? Ne kemi përshtypjen se ai është rezistent ndaj këshillave nga të tjerët.
”Unë nuk mendoj se ai ngjitet në pozitën e tij më shumë nga sa i takon”.
Sipas mendimit tuaj, në çfarë rrethanash Assad do të jetë i gatshëm të japë dorëheqjen - një kusht që kryengritësit e kanë bërë dhe që është ndarë nga presidentit amerikan Barak Obama dhe politikanët europianë?
”Unë jam i bindur se ai gradualisht do të paraqesë reforma, do të lejojë zgjedhje të lira dhe të ndershme me palë të pavarura, dhe pastaj pas një tranzicioni paqësor, ai mund të jetë i gatshëm të japë dorëheqjen. Ai është një president për jetën. Bashar Assad, një ish-okulist, dëshiron të kthehet në profesionin e tij të vjetër. Unë mund ta imagjinoj lehtë atë. Në fakt, ai më ka thënë disa herë për ëndrrën e tij për drejtimin e një klinikë sysh”.
Për momentin, megjithatë, ai ka qenë shumë i lëkundur në rënien dakord për reformat. Nën presionin masiv nga Liga Arabe, ai ra dakord për t'i dhënë fund dhunës brenda dy javëve të ardhshme. A e nënvlerëson Assad fushën e ndryshimeve revolucionare në Lindjen e Mesme? Ju gjithashtu, nuk arrini të parashikoni se sunduesit autoritarë të rajonit mund të jenë rrëzuar?
”Oh, Lidhja Arabe dhe e ashtuquajtura Pranvera arabe. Sipas mendimit tim, Liga është e ndarë thellë, në një krah që e sheh veten kryesisht në kundërshtim me Izraelin, dhe një tjetër, që pozita e vë veten kundër dominimit të menduar iranian. Që Liga është shumë e shqetësuar në lidhje me Sirinë, ku është protesta e saj mbi Jemenin dhe Bahreinin, ku kushtet janë shumë më keq? Dhe çfarë është përmirësuar me të vërtetë në Egjipt? A duhet ne mirëpresim rritjen e partive islamike? Unë besoj në ndarjen strikte e kishës nga shteti”.
Jo të gjithë islamikët janë armiq të demokracisë. Fituesit e zgjedhjeve në Tuniz janë angazhuar për pluralizmin dhe Partia për Drejtësi dhe Zhvillim (AKP) në Ankara kryesisht praktikon këtë pluralizëm.
”Unë kam qenë në Turqi nëntë muaj më parë dhe u takova me pothuajse të gjithë politikanët e lartë. Dhe duhet të pranoj se unë kam qenë shumë i impresionuar”.
Fqinji juaj verior ka mbajtur anën e kundërshtarëve të Assad. Turqia ka lejuar ushtrinë për të organizuar sulme kundër Sirisë veriore nga territori i saj. Ajo është gjithashtu strehim për grupin e opozitës siriane, i cili njoftoi formimit të tij në Stamboll disa muaj më parë.
”Po, unë kam qenë shumë i habitur dhe i zemëruar në lidhje me këtë. I ashtuquajturi Këshilli Kombëtar nuk ka edhe nuk do të ketë një program politik. Unë u them atyre: Tregona diçka, të negociojmë me regjimin Assad gjatë një afati kohor realist, dhe pastaj le të vendosë populli i cili ka më shumë ide bindëse”.
Të paktën një pjesë e kundërshtarëve të Assad tani duket se favorizon një skenar të Libisë, një luftë të armatosur ...
”Që nuk ka një shans. Assad nuk është Gadafi dhe Siria nuk është e krahasueshme me Libinë. Ne jemi një komb i madh kulturor, dhe revoluciont e përgjakshme nuk janë të stilit tonë. Përveç kësaj, ne kemi një funksionim të traditës së ndërgjegjshme dhe të ushtrisë besnike”.
Kjo është ajo që ju thoni, por shumë ushtarë i janë bashkuar lëvizjes së rezistencës.
”Sa, 50 apo 55? Ne jemi duke folur për një ushtri me dhjetëra mijëra njerëz. Por disa prej imamëve radikalë sunitë nga Arabia Saudite dhe në rajonin e Gjirit janë nxitje njerëz lart, dhe për fat të keq ata janë gjetur disa suni imamët në vendin tim që i simpatizojnë ata. Për shembull, ata kanë shqiptuar një fetva kundër meje, sepse sipas mendimit të tyre unë kam tradhtuar fenë dhe jam shumë i moderuar. Por unë nuk jam i vetmi në listën e tyre hit”.
Pse keni kërcënuar për të dërguar kamikazë në Evropë dhe Shtetet e Bashkuara në fjalimin tuaj në varreza? ”Unë nuk kërcënova për të dërguar kamikazë. Unë thjesht përshkrova një skenar me të cilin lehtë mund të dalim nga situata, dhe unë paralajmërova kundër asaj që mund të ndodhë. Dënimet janë marrë jashtë kontekstit dhe iu dha një ngjyrosje e ndryshme. Përveç kësaj, në kontekstin në të cilin komentim ishte aplikuar, ishte një situatë vetë-mbrojtëse: një sulm i mundshëm i NATO-s në Siri ...”
Që ish-kandidati për president amerikan John McCain, si dhe disa nga anëtarët e opozitës që veprojnë jashtë vendit kanë biseduar tashmë rreth tij. ”Nëse bëhet fjalë për këtë, bota do të shpërthejë. Do të jetë një gjakderdhje e madhe, dhe ajo gjithashtu do të ndikojë te ju në Perëndim. Kjo është arsyeja pse Evropa, në veçanti, duhet të jetë më e përfshira në rajon. Evropianët do të ishin ndërmjetësit më të mirë të paqes se Lidhjes Arabe”.
Çfarë do të thonit për rolin tuaj në Siri? ”Unë po e shoh veten si myftiu i madh i të gjithë 23 milionë sirianëve, jo vetëm i muslimanëve, por edhe i ateistëve, të krishterëve madje. Unë jam një njeri i dialogut. Kush e di, ndoshta një agnostik do të më bindë mua me argumente më të mirë një ditë, dhe unë do të bëhem një jo-besimtar. Dhe në qoftë se unë jam entuziast për platformën politike të opozitës, unë gjithashtu mund të ndryshoj anën”.
Përshtati:n.e/NOA
