Londër, 13 nëntor, NOA - Problemi më themelor i Eurozonës në përgjithësi është se ajo është strukturalisht e çuditshme. Kështu shprehet gjatë një interviste për “Voice of Russia”, dr. Spiros Economides nga “London School of Economics”, një ekspert i njohur i ekonomisë evropiane. Duke e bazuar këtë në faktin se themeluesit e Eurozonës krijuan një monedhë të vetme për 17 shtetet, pa një sistem të centralizuar politik. “Pra, kjo është si të kesh një qeveri qendrore në një shtet që nuk ka kontroll mbi politikën fiskale, nuk ka asnjë kontroll mbi rritjen e taksave, shpenzimin e parave. Pra, ajo nuk ka kontroll mbi atë që çdo vend individualisht e ka, dhe kjo është një e metë e madhe në sistem”, pohon ai.
Profesor, cili ishte në të vërtetë qëllimi përfundimtar i krijimit të një Eurozone?
”Qëllimi përfundimtar i krijimit të një Eurozone ishte për të krijuar stabilitetin financiar në të gjitha 17 shtetet anëtare, për tregun e vetëm evropian, sepse mos harroni që nga viti 1986, Bashkimi Evropian ka një treg të vetëm për anëtarët e vet. Pra ideja ishte - nëse ju keni një treg të vetëm, atëherë ju duhet të keni një monedhe të vetme, atëherë të gjithë do të jenë në gjendje të rriten me të njëjtin ritëm dhe të begatë në të njëjtin ritëm. Normat e interesit do të jenë të ulëta, njerëzit të jenë në gjendje për të marrë hua dhe të investojnë dhe do të jetë një shkallë e cilësisë në të gjithë sistemin”.
Por gjithsesi ende i mungonte një mekanizëm që do të mundësonte për të marrë vendime të unifikuara financiare?
”I mungon një mekanizëm për të marrë vendime të unifikuara politike dhe financiare dhe natyrisht ka pabarazi në kuadër të sistemit, ka vende të cilat janë ekonomikisht më të fuqishme si Gjermania, dhe ka vende që janë ekonomikisht më pak të fuqishme ose të dobët si Greqia. Dhe kjo natyrisht, fsheh pabarazi në një kuptim të Eurozonës dhe ato krijojnë probleme të mëtejshme politike, sepse taksapaguesit gjermanë thonë pse duhet të paguajmë për pensionistët greke që duan të dalin në pension në moshën 50 vjeç? Dhe kështu, ekonomia nxjerr disa lloje të problemeve politike, të cilat janë rritur për shkak të strukturës së Eurozonës”.
Profesor, pse Britania e Madhe ka qenë gjithmonë disi e dyshimtë në këtë drejtim? Pse ajo nuk hyri në Eurozonë?
“Mbretëria e Bashkuar nuk ka hyrë në monedhën e vetme të Eurozonës sepse mendonte se nuk ishte e përshtatshme për një ekonomi si në Mbretërinë e Bashkuar për të hyrë në një sistem i cili besohet se do të dëmtonte interesat e veta ekonomike. Sigurisht është një shkallë, siç e dini, e skepticizmit euro-në Mbretërinë e Bashkuar. Pra, çdo projekt që buron nga Bashkimi Evropian që ndoshta mund të çojë në një bashkim politik në Evropë, i cili ndoshta mund të çojë në një Shtet Federal të Evropës. Pra, të gjitha qeveritë në këtë vend kanë qenë shumë të kujdesshme për arsye ekonomike, por edhe për arsye politike për të qenë të përfshirë në Eurozonë”.
Dhe tani ka pasur një raund të debateve të nxehta për të ardhmen e Eurozonës. Dhe mund ta merrni të drejtë që Britania ka bërë propozim për rishikimin e përbërjes së Eurozonës?
”E pra, Britania në të vërtetë nuk ka asnjë rol në Eurozonë, sepse nuk është anëtare dhe kështu nuk mund të marrë pjesë në vendimmarrjen e Eurozonës, ajo duhet të mbetet jashtë saj, por në mënyrë të pashmangshme çdo vend i vetëm në Bashkimin Evropian nëse kjo është një anëtar i Eurozonës apo nuk është kapur në krizën e tanishme borxhit dhe kriza financiare sepse sektorët e saj bankare për shembull kanë qenë të ndikuar dhe në Mbretërinë e Bashkuar të veçantë. Ka banka britanike të cilat janë të ekspozuara ndaj borxhit grek dhe qeveria britanike ka për të ndërhyrë. Pra, edhe pse Britania nuk është një pjesë e Eurozonës është e vështirë për të siguruar se situata është trajtuar sa më shpejt të jetë e mundur”.
Cilët janë skenarët e ndryshëm që janë duke u diskutuar tani për të ardhmen e Eurozonës? ”Nga njëra anë, kemi një skenar në të cilin përveç thyhety Eurozona, ky është skenari që disa nga ata njerëz që janë pro-evropianë, pohojnë se do të jetë një katastrofë. Dalja nga Eurozona e vendeve për shembull, si Greqia dhe ndoshta e vendeve të tjera periferike që nuk mund të mbajnë stabilitetin financiar në Eurozonë, do krijojnë ndoshta flukse të lira me Gjermaninë dhe Francën.
Mendim pozitiv, një opinion i gjerë në një kuptim, është edhe një që sugjeron se në këtë kohë krize, në këtë kohë në të cilën ne kemi çështje shumë të rëndësishme për të diskutuar në lidhje me të ardhmen e Eurozonës, ajo që ne duhet të bëjmë është të rregullojmë ato të meta që kanë ekzistuar në Eurozonë më parë, që është për të krijuar një sistem të centralizuar të menaxhueshëm financiare i cili do të kontrollojnë gjenerimin e të ardhurave dhe shpenzimeve. Kjo vë në vend ato masa politike të cilat nuk ishin vënë në vend, kur u krijua fillimisht Eurozona. Pra, unë mendoj se këta janë dy skenarët bazë”.
Cilat janë vendet të cilat janë duket se kanë përfituar, definitivisht nga anëtarësimi në Eurozonë? ”Unë mendoj se paradoksi është se çdo vend ka përfituar nga anëtarësimi i tij Eurozonë. Është vetëm se disa vende kanë ndjekur në të vërtetë anëtarësimin në Eurozonë në mënyrë më kompetente dhe të dëgjueshme. Natyrisht, Gjermania me masat e saj të kujdesshme ekonomike ka bërë më të madhe të Eurozonës. Greqia keqpërdori fondin që i ishte caktuar për vërtetësi të mekanizmit. Pra, është shumë e vështirë të thuhet se disa vende kanë përfituar mbi këtë”.
Si e shihni situatën në zhvillim?
”Unë mendoj se çfarë do të ndodhë tani, në lidhje me vende si Greqia dhe Italia, është se ne do të shohim vazhdimin e sigurisë. Pra, brenda disa muajve të ardhshëm ne do të jemi në gjendje të tregojmë shumë më qartë nëse do të kemi një Eurozonë prej 17 vendesh, ose një Eurozonë më të vogël pasi ka vende që nuk mund të përballen me presionin e reformimit dhe ndjekjen e kushteve që janë të përcaktuara nga Bashkimit Evropian”.
Greqia është një ekonomi relativisht e vogël në krahasim me një ekonomi si për shembull e Italisë dhe Italia ka qenë një nga anëtarët themelues të Eurozonës dhe ende ajo gjithashtu rrezikon daljen prej saj?
“Po. Për të qenë i përkryer në vlerësimin tim si politikan dhe ekonomist, do t’ju them se ekonomia greke është pothuajse e papërfillshme në drejtim të ekonomisë evropiane, mendoj me vlerësimin e fundit se borxhi grek është më pak se 2% e GDP-së të Bashkimit Evropian. Pra, në fakt Greqia mund të jetë e balancuar financiarisht, borxhi i saj mund të jetë plotësisht i mbuluar në masë të madhe dhe pa efekt në ekonominë evropiane”.
Përshtati:n.e/NOA
