Nga Dorian Koçi
Kur Shqipëria vendosi nëpërmjet qytetarëve të vet për tu përfshirë në erën e ndryshimit që kish përfshirë gjithë lindjen komuniste në vitet 90’, nuk u gjet përpara ndonjë dileme të madhe se ç’regjim politik do të ndërtonte. Shqipëria ashtu si vendet e tjera përqafoi modelin e demokracisë liberale që kish qenë i suksesshëm deri në atë kohë në gjithë Evropën Perëndimore dhe SH.B.A. Ky përqafim nuk erdhi vetëm nga shkaku se iu imponua nga vendet përreth por sepse dhe zgjedhjet në fakt ishin të limituara. Në botë , në atë kohë por dhe tani nuk ka ndonjë larshmëri të madhe regjimesh politike por ajo që i bën të veçanta demokracitë liberale të stabilizuara prej kohësh janë cilësitë e vlerave që ato mbartin. Dy nga vlerat më të mëdha të demokracive të sotme liberale janë vullnetarizmi dhe solidariteti. Edhe pse tingëllon paksa ironik ky përcaktim pasi në pamje të parë sisteme qeverisje që janë të bazuara në individualizëm nuk mund t’i kenë të tyre këto vlera, gjithsesi për këdo që hedh një vështrim të qartë në jetën shoqërore të këtyre vendeve apo dhe i ka rënë rasti të jetojë aty, do të shikojë se ky konstatim nuk është i gabuar. Sa herë që në këto vende kanë ndodhur fatkeqësi natyrore është shfaqur menjëherë një ndjenjë solidariteti e natyrshme e gjithë popullsisë e shprehur menjëherë jo vetëm në mbështetje morale por dhe materiale. Po kështu shumë probleme së përditshmes që kanë të bëjnë drejtë për së drejtë me përmirësimin e cilësisë së jetesës për qytetarët nuk pritet që të zgjidhen nga shteti apo përbërësit e tij por ekziston një frymë vullnetarizmi për ti rregulluar vetë gjërat dhe për të mbuluar boshllëqet e shtetit. Natyrisht që kjo frymë vullnetarizmi nuk nënkupton një lloj shfajësimi të shtetit apo mënjanim përgjegjësie të tij ndaj qytetarëve, por kryhet në shërbim të së mirës së përgjithshme duke pasur si parim moton se nëse “shteti nuk shkon dot tek individi, atëherë është individi që i dëfton shtetit se ai mund të bëjë gjëra të mira për veten e tij”. Ky mentalitet në fakt rrit dhe përgjegjësitë e shtetit që kur shikon sesa i pafuqishëm ka qenë për t’iu shërbyer qytetarëve dhe se ata vetë i kanë zgjidhur disa nga problemet e jetesës së tyre të përditshme mundohet që të rrisë perfomancën e vet.
Në Shqipëri si rezultat i tejngopjes në regjimin e kaluar komunist të nënvizimit si vlera morale të vullnetarizmit dhe solidaritetit, këto dy vlera të vlefshme për çdo lloj shoqërie njerëzore janë braktisur. Sot ne jemi dëshmitarë të një individualizmi ekstrem që demonstron shoqëria jonë duke u shfaqur në këtë mënyrë problematike dhe e egër në raportet e saj me qytetarët. Lagje të tëra nëpër qytetet tona , me shtëpi luksoze dy apo dhe te kate vuajnë mungesën e kanalizimeve apo qoftë dhe shtrimin e një copë rruge përballë derës së tyre sepse çdo gjë pritet që të realizohet nga shteti dhe mungon fryma bashkimit dhe e vullnetarizmit për ta realizuar vetë, sepse në radhë të parë do tu shërbejë dhe do rrisë cilësinë e jetesës së qytetarëve që banojnë aty dhe pastaj mund të quhet si një meritë e shtetit. Pastrimi i territorit është një tjetër çështje që kërkon vullnetarizëm të mirë nga ana e qytetarëve shqiptarë që të gjendur nën presionin e një zhvillimi të shpejtë kanë harruar të kujdesen për ambientin se ku jetojnë. Togje të tëra plehrash urbane grumbullohen në grykëderdhjet e lumenjve duke ndotur jo vetëm tokën dhe ajrin por duke dëmtuar dhe perspektivat e vendit për tu zhvilluar nga ana turistike. Shteti shqiptar është i paaftë me kapacitet e deritanishme që ta menaxhojë këtë situatë ndaj kërkohet që qytetari shqiptar të “zgjohet” dhe nëpërmjet organizimeve vullnetare të fillojë të kontribuojë për përmirësimin e cilësisë së jetës së tij.
Ky angazhim i ri që i kërkohet qytetarit shqiptar nuk është i panjohur. Ai qëndron në fakt në themel të një shoqërie civile të emancipuar që shumica e vendeve të Bashkimit Evropian dhe SH.B.A e kanë përqafuar prej kohësh. Çështja në realitetin shqiptar shtrohet se a kemi një shoqëri civile të organizuar mirë dhe në bazë të parimeve themelore si kudo në botë apo se kemi? Situata, në këtë drejtim në fakt, paraqitet e zymtë. Për njëzet vjet me radhë dhe organizatat e shoqërisë civile nuk i kanë shpëtuar viruseve të njohura të shoqërisë shqiptare, korrupsionit , keqadministrimit dhe neglizhencës totale. Ndihma dhe eksperiencat e tyre më shumë kanë kontribuar në grupe të vogla të popullsisë sesa kanë dhënë një impakt të gjerë në shoqëri. Argumentet mund të jenë të shumta si pro apo dhe kundër këtij konstatimi por një aspekt besoj se mund të biem të gjithë dakord është, se ato kanë dështuar në atë që është thelbësore për mbarëvajtjen e një shoqërie civile, mbjellja e frymës së vullnetarizmit dhe solidaritetit në shoqëri. Mungesën e kësaj fryme është ajo çka qytetari shqiptar i duhet ta kompensojë me shpenzime dhe energji individuale shumë më të madha për të arritur gjëra minimale në jetesën e tij përditshme. Imagjinoni sesa shumë gjëra do të ecnin shumë më mirë për të gjithë ne, nëse ambienti, trafiku, monitorimi i rrugëve,solidariteti për njerëzit në nevojë, cilësia e arsimit do të ishin kryefjala e energjive tona të shpenzuara , jo më pak se një orë në ditë në shërbim të komunitetit nëpërmjet vullnetarizmit dhe solidaritetit njerëzor.
Rëndësinë e mbjelljes së kësaj fryme por dhe reformimit të shoqërisë civile e kanë kuptuar dhe miqtë tanë ndërkombëtarë, të cilët nëpërmjet mbështetjes së iniciative të ndryshme apo dhe vizitave të drejtë për së drejta si ishte vizita e këshilltarit për shoqërinë civile të ish Presidentit amerikan Bill Klinton po mundohen që të përcjellin mesazhet e duhura në këtë drejtim. Nëse pas njëzet vjetësh vazhdimisht i kërkohet politikës që të reformohet për t’iu përshtatur situatave të reja me të cilat përballet Shqipëria, besoj se tashmë ka ardhur koha që dhe shoqëria civile të hyjë në një proces të tillë. Qytetari shqiptar e ka të vështirë të influencojë në vendimet e politikës pasi ai pyetet vetëm njëherë në katër vjet për të dhënë vlerësimin e tij nëpërmjet votës, por në ndërtimin dhe funksionimin e shoqërisë civile mund të influencojë vetë nëpërmjet maturimit të tij si qytetar duke bërë për vete vlerat morale të një shoqërie të zhvilluar civile, vullnetarizmin dhe solidaritetin. Arritja e kësaj gjëje do të jetë një nga fitoret më të mëdha në qytetërimin tonë dhe një premisë shumë e mirë për të ardhmen. “Qytetari mund të humbasë por njeriu mbetet” shkruante Monteskie dy shekuj më parë duke dashur të theksojë përparësitë e njeriut të zhveshur ndaj çdo lloj korruptimi të civilizimit. Por tashmë që kemi ndërtuar shoqëri shumë më të mira, të bazuara dhe në parimin e ndarjes së pushteteve të Monteskiesë , besoj se ka ardhur koha që qytetari të mos degradohet më, por të maturohet më mirë për ti shërbyer vetes. Reformimi i shoqërisë së sotme civile mbi parimet universale të vullnetarizmit, idealizmit dhe solidaritetit është një rrugë e mirë për të arritur tek qëllimi final i gjithë qenieve njerëzore, përmirësimi i vazhdueshëm i cilësisë së jetesës.
NOA
