Nga Alban Daci
Fjala politikë rrjedh nga POLIS, qytet-shteti i Greqisë antike. Në çdo qytet-shtet kishte ligjet dhe gjykatat e vet, monedhën, ushtrinë dhe pikërisht politikën e jashtme.
Ekzistonin Polise të ndryshme, ku secili prej tyre kishte një sistemin e tij administrativ, bënte ligjet e tij, politikat e tij dhe mbante një ushtri. Disa nga këto Polise e morën emrin nga themeluesit e tyre: perandori Konstantin themeloi Konstandinopolin, Adrianopolis e merr emrin nga Adriano. Akropolosi ishte “qyteti i lartë” i vendosur mbi kodrën e Athinës antike.
Aktiviteti më i rëndësishëm që zhvillohej në Polis quhej “Politikë, që ishte aktiviteti më anë të cilit vendoseshin politikat kolektive (policies).
Personat që vendosnin për politikat quheshin “Politikanë”
Personat e ngarkuar për të respektuar ligjin e Polisit quheshin “Policia”
Sot, termi “Polis” mund të zëvendësohet me termin “shoqëri”.
Në disa qytet-shtete të gjitha politikat vendoseshin nga një diktator, në disa të tjera nga më të urtët dhe të mëshuarit ose nga pronarët e tokave. Në qytetin e Athinës të gjithë qytetarët vendosnin për politikat e tyre të përbashkëta. Ky sistem ishte njohur si “Demo-kratia”, sepse “Demos” ishte i gjithë komuniteti që vendoste për të gjitha politikat. Ajo që quhet sot “Demokraci” është një sistem ku të gjitha politikat vendosen nga përfaqësuesit e qytetarëve- jo nga të gjithë qytetarët. Ky sistem i njohur ndryshe si “Qeveri e Përfaqësuesve” (Rule by Rapresentatives), jo një demokraci. Të quash “demokraci” një sistem të tillë në këndvështrimin e baballarëve të demokracisë origjinale antike greke është sa absurde po aq edhe çmenduri.
Sipas antikëve në Demokraci të gjithë qytetarët vendosnin për politikat, asnjë nuk vendoste në vend të një tjetri. Pra secili vendoste për vetën e tij sipas dëshirës dhe vullnetit të tij të lirë.
Të bësh politikë do të thotë të vendosësh për atë që e gjithë shoqëria ka nevojë. Sot këto vendime merren vetëm nga pak politikanë. Kudo, sot vetëm pak përfaqësues të qytetarëve- jo vetë qytetarët- vendosin për të gjitha politikat.
Qytetarët pranojnë politikat që merren e vendosen nga përfaqësuesit e tyre, sepse nuk janë në gjendje të dinë se si mund të vendosin vetë ata për fatin e tyre. Për ta duket e pamundur. Deri pak kohë më parë dukej e pamundur të bashkoje opinionin e miliona qytetarëve. Por, sot mund të bëhet e mundur falë zhvillimit të teknologjisë moderne.
Në demokracinë direkte çdo qytetar mund të propozojë, diskutojë e të votojë çdo politik.
Sot është teknikisht e mundur? Po.
Qytetarët duan ta bëjnë? Disa jo. Por, shumica Po.
Të bësh politikë do të thotë të vendosësh mbi politikat. Çfarë do të thotë të “vendosësh”?
Në politikë kemi dy lloj vendimesh për të ndërmarr. Ato u përgjigjen dy pyetjeve:
Çfarë duam që të bëj shoqëria? (vendimet e politikës që duhet të çohen përpara);
Në çfarë mënyre shoqëritë duhet të çojnë përpara këto aktivitete? (vendimet si me realizuar politikat e ndryshme).
NOA
