Intervista e plotë e kreut të LSI-së gjatë emisionit “Opinion”
Ilir Meta, kreu i LSI-së shprehet pro ndryshimit të Kushtetutës dhe Kodit Zgjedhor. Në intervistën e dhënë gjatë emisionit “Opinion”, Meta theksoi se, 84 mandatet nuk mjaftojnë për të bërë ndryshime kushtetuese por ato mjaftojnë për të bërë disa reforma të rëndësishme të cilat bëhen me 3/5 e votave. Sa i takon Kryeministrit të ardhshëm, Meta tha se, i takon partisë së partisë me më shumë mandate që është Partia Socialiste.
Cili është sekreti i rezultatit surprizë të Lëvizjes Socialiste për Integrim në zgjedhjet e 23 qershorit?
Unë rezultatin për hir të transparencës ndaj publikut ua kam thënë pak a shumë para një muaji. Por ju nuk keni dashur ta merrni seriozisht se, u është dukur një rezultat shumë i thellë. Ai në fakt vajti edhe më i thellë se sa e mendoja unë.
Ju më thatë 80 mandate e majta dhe 80 mandat e majta ishte e pamundur në fakt me llogari matematikore?
Ishte plotësisht e mundur, pasi unë mendoj se e majta ka qenë gjithmonë shumicë në Shqipëri. Partia Demokratike gjatë këtyre tetë viteve qëndroi në pushtet kryesisht për shkak të përçarjes të së majtës kështu që ky proces reflektimi që ndodhi gjatë vitit të fundit dhe koalicioni i para 2-3 muajve, natyrisht përveç shumicës së majtë dhe njëkohësisht duke përfshirë edhe shumë shtresa të tjera të shoqërisë të cilat u ndien të përfshira nga qeverisja aktuale, jo vetëm kaq por u ndjen shpeshherë të sfiduara nga arroganca e saj padyshim bënë këtë ndryshim përtej parashikimeve normale duke pasur parasysh sistemin.
Z. Meta, kam përshtypjen se në 2009-n ju dhe Partia Socialiste bashkë kishit më pak vota se e djathta...
E para nuk e besoj dhe e dyta politika nuk është aritmetikë. Politika është edhe frymë edhe natyrisht është edhe fryma e bashkëpunimit sjell edhe shumë më tepër vota se sa votuesit e qëndrueshëm të çdo force politike.
Partia Socialiste ka mbetur në vend, Partia Demokratike është ulur në vota. Nga cili thes janë nxjerrë këto 16 mandate të Lëvizjes Socialiste për Integrim?
Së pari nuk është e vërtetë se PS-ja ka mbetur në vend. PS-ja është forca e parë politike në mënyrë të qartë dhe natyrisht që ka një rritje edhe në verë absolute të votave. Së dyti kam dëgjuar dhe më vjen për të qeshur shumë me historinë e votave të LSI-së, aq më tepër kur flitet për problemin e imoralitetit të elektoratit shqiptar i cili jam i bindur se jep gjykimin e tij me qetësi për moralitetin e secilit. Por të mos harrojmë se LSI-ja që kur u krijua në vitin 2005 kishte 120 mijë vota, ndërkohë që u fut në kushte krejt të pabarabarta. Po të mos harrojmë se në vitin 2009 u përjashtua në mënyrë demonstrative përmes kodit dhe u luftua në mënyrën më të ashpër, gjë që nuk mund të sillte as rezultatin real, por njëkohësisht ishte edhe një trysni e madhe ndaj votuesve të cilët nuk donin që vota e tyre të manipulohej apo të dëmtohej. Kështu që LSI-ja gjithmonë ka treguar që është një forcë politike, e cila gjithmonë e ka pasur një elektorat solid prej 120mijë votash. Për rastin konkrete unë të gjithë ata që bëjnë analiza bazuar mbi moral, kanë të drejtë secili, por janë krejtësisht inkoherent për arsye se LSI-ja në radhë të parë 60% të elektoratit të saj e ka nga mosha 32-33 vjeç, pra nga mosha 18 deri në 33 vjeç. Dhe kryesisht shumica e tyre dhe sidomos maturantë, studentë apo të rinj nuk kanë ndonjë lidhje të veçantë as për interes apo për punë e përfitime të tjera. Përkundrazi ata shikojnë një shpresë, shikojnë një alternativë, ata gjejnë vetveten dhe LSI ka tetë vite që punon me rininë dhe ka organizatën rinore më të fuqishme dhe më të spikatur. Njëkohësisht më duhet t;iu them se amoraliteti e mori ndëshkimin e vet me kë votë protestë. Sepse të jeni të sigurt ju se në rast se PD-ja dhe drejtuesit e saj nuk do të kishin ushtruar atë trysni të tmerrshme që ushtruan ndaj administratës publike duke u kërkuar të fotografohet vota, duke u kërkuar ët shkojnë me pahir nëpër mitingje, duke bërë spastrime masive nga administrata dhe kështu me radhë të jeni të sigurt që rezultati do të kishte qenë pak më i ngushtë. Ashtu sikurse më duhet t’iu them se në raste se policia e shtetit do të kishte qenë më e përmbajtur rezultati do të kishte qenë përsëri më i ngushtë. Jemi në një kohë kur populli shqiptar nuk mund të pranojë një mënyrë sjelljeje të cilës i ka kaluar koha dhe kur kërkohet t’i bëhet trysni përmes veprimeve arrogante, sikurse ishte për shembull një rast i tillë edhe ndryshimi i një anëtari të Komisionit Qendror të Zgjedhjeve. Sipas sondazheve më serioze, mbi 80 e ca për qind e shqiptarëve kanë qenë kundër mënyrës se si u veprua nga ana e qeverisë dhe maxhorancës për heqjen e anëtarit të Komisionit Qendror të Zgjedhjeve, sepse kanë parë një shqetësim, një frikë tek garancia e votës së tyre dhe tek tendenca për të përsëritur situata jo normale për një vend demokratik. Kështu që mendoj se janë shumë elementë. LSI është një parti shumë serioze, e cila ka struktura në të gjithë vendin dhe rritja e LSI-së është kudo, në çdo qendër votimi të Shqipërisë, në çdo rreth, në çdo komunë, në çdo qark. Dhe kjo është rritja e një partie që punon, e një partie, e cila kishte një program shumë të qartë në zgjedhje, e cila nuk bëri asnjë spot negativ ndaj askujt por vlerësoi thelbin e saj, prezantoi prioritetet e saj dhe tregoi një qartësi, e cila mendoj se është përkrahur në një mënyrë të pëlqyeshme për ne.
Duket sikur ka një lloj euforie që keni mundur Berishën, por ai ka 20 vjet që ju mund dhe do vinte një ditë që do ta mundnit...
Së pari, nuk ka ndonjë eufori në qëndrimet e mia. Mendoj se realizimi i këtij koalicioni e kishte të qartë edhe përcaktuesin e koalicionit fitues. Dhe absolutisht mendoj se fitorja vjen për shkak se kërkohet një ndryshim, kërkohet një qeverisje më gjithëpërfshirëse dhe kërkohet një respekt më i madh për problemet e përditshme të qytetarit. Njerëzit janë lodhur, jo nga vizionet e mrekullueshme, por janë lodhur nga sukseset të cilat nuk i prekin, ndërkohë që prekin më shumë halle sesa suksese në ditët e sotme, për shumë arsye. Për arsyet tona por edhe për arsye të situatës ekonomike dhe financiare ndërkombëtare.
Z. Meta, në fushatën tuaj elektorale keni folur për borxhe të mëdha që qeveria i ka biznesit. A ndjeni ju përgjegjësi për këtë borxh elektoral, si pjesë e asaj qeverisjeje? Dhe së dyti, a keni ju ndonjë program se si të zgjidhni problemet e qytetarëve shqiptarë?
Mendoj se një nga gjërat që besoj se qytetarët kanë besuar tek LSI-a apo edhe tek unë si politikan është se asnjëherë nuk e kemi fshehur përgjegjësinë. Kemi marrë përgjegjësitë, kemi marrë kostot. Dhe besoj se ky lloj karakteri është vlerësuar gjithmonë. Për sa i takon problemeve ekonomike, mund t’ju them se ne kemi ndarë vazhdimisht mendime dhe vlerësime të ndryshme me kryeministrin Berisha përsa i takon situatës ekonomike. Sepse nuk ka qenë, sipas vlerësimit tim, realist për problemet e mëdha të Shqipërisë dhe nuk është përgatitur në kohë për të bërë ato ndryshime strukturore, të cilat do të krijonin një impakt më pozitiv për t’u mbrojtur nga kjo krizë e përgjithshme për qytetarët tanë. Dhe njëkohësisht, shumë nisma të cilat u morën në fund dhe për arsye elektorale mund të ishin marrë me kohë më përpara në funksion të nxitjes dhe të rritjes së punësimit. Autoritarizmi jo thjesht në mënyrën e përqendrimit të të gjitha pushteteve, në mënyrën e abuzimit dhe pavarësisë së institucioneve, por edhe në kuptimin e mungesës së një dialogu konstruktiv të vazhdueshëm me grupet e interesit, me biznesin, me shoqatat e ndryshme, me dhomat e tregtisë, me shoqatat e investitorëve të huaj këtu, me partnerët ndërkombëtarë, me Bankën Botërore, me KFË-në, me BERZH-in etj., etj. Është shumë e rëndësishme për të ndryshuar në radhë të parë gjithë mënyrën e drejtimit të vendit, të vlerësimit të problemeve reale, të identifikimit transparent të tyre sepse askush nuk thotë sot në Shqipëri se sa është borxhi për punët publike të papaguara të bëra nga bizneset sepse nuk ka një transparencë të saktë për këtë gjë. Por, unë jam i bindur që prioriteti kryesor është ristrukturimi i ekonomisë sepse kjo strukturë ekonomie shkon drejt rënies ekonomike dhe nuk mund të shkojë drejt rritjes ekonomike gjë që është themelore, për të plotësuar të gjitha objektivat e tjera dhe ekonomike dhe sociale. Në këtë drejtim unë mendoj që ekziston një qartësi nga ana jonë e cila natyrisht kërkon një përpunim edhe më të detajuar për t’u shndërruar nga një alternativë elektorale në një program qeverisës brenda kohës së duhur. Është e rëndësishme të kuptojmë që për të gjithë të ardhmen e qeverisjes të vendit duhet të bazohet tek gjithëpërfshirja që do të thotë që qeveria është ajo që merr vendimet, por këto vendime nuk mund të merren kur kemi të bëjmë me ecurinë e biznesit, kur kemi të bëjmë me ecurinë ekonomisë pa përfillur mendimet dhe vlerësimet e atyre që paguajnë impaktin pozitiv apo negativ të këtyre veprimeve sepse gjithmonë vendimet e mirë konsultuara janë më të garantuara që do të sjellin impakte pozitive dhe jo negative.
Një lider me karizmin tuaj që nuk pranon karizmin e një lideri historik si Berisha do të arrijë të pranojë pushtetin e një Kryeministri si Rama i cili nuk i afrohet karizmit tuaj. Si mund të bashkëpunoni ju në këto ujëra?
Së pari, ne nuk kemi bërë çdo gjë për të fituar. Ne kemi bërë një aleancë të natyrshme dhe strategjike e Partinë Socialiste, pavarësisht nga e kaluara dhe e vështirë. Së dyti e pamoralshme do të ishte zgjedhja e LSI-së që të rrinte në pushtet, bazuar në ato paragjykime e kujtdo për vendet e punës apo për interesa të caktuara, dhe pastaj të zgjidhte midis Partisë Socialiste dhe Partisë Demokratike. Të bënte një zgjidhje e cila mund të bazohej tek ajo se çfarë përfitonte më shumë nga kjo apo nga ajo parti. Kjo gjë nuk ndodhi. Në qëndruam në koalicion me Partinë Demokratike. Ne i kemi shprehur vërejtjet tona për çështje të caktuara vazhdimisht edhe z. Berisha, edhe në qeveri, edhe publikisht për çështje të ndryshme. Bëmë përpjekjet maksimale për një President konsensual, megjithatë në fund fare për shkak të stabilitetit të vendit votuam për atë zgjidhje për të cilën kemi rënë dakord. Natyrisht që ne nuk u larguam asnjë muaj para dhe asnjë muaj mbrapa. Ne u larguam në kohën e duhur nga qeveria kur përfundoi marrëveshja jonë katër vjeçare me Partinë Demokratike. Është respektimi i marrëveshjeve. Thelbi i karakterit tonë që vlerësohet edhe nga një e demokratëve, të jeni të sigurt, është që ne i qëndrojmë marrëveshjeve, pavarësisht nga vështirësitë dhe problemet. Natyrisht që gjatë katër viteve ne kemi pasur rezervat tona, demokratët po ashtu, por qeveritë nuk bëhen dhe nuk prishen as çdo ditë dhe as çdo muaj. Në fund janë qytetarët ata që e bëjnë vlerësimin për secilin. Pa moral do të kishte qenë në rast se ne do të ishim hyrë në një koalicion me Partinë demokratike. Sigurisht që do të merrnim përsëri shumë mandate sepse na favorizon në çdo rast koalicioni me një parti më të madhe. Do të ishim në pushtet. Njerëzit tanë nuk do të ishin hequr nga puna e kështu me radhë. Por ne bëmë një zgjedhje morale. Në rast se opozita humbet ne do të rrijmë në opozitë. Nuk do të bashkohemi përsëri me Partinë Demokratike. Kjo ishte për sa i takon temës së moralit.
Për sa i takon raportit midis Ramës dhe Berishës unë nuk i ndërtoj raportet as personale dhe as si drejtues i një force politike bazuar mbi karakteristikat e liderëve të tjera apo partive të tjera. Ne kemi hyrë me një qëllim të mirë, kemi hyrë me një qëllim pozitiv në këtë proces. Vendi ka nevojë për një ekuilibër të ri politik, e kemi thënë me kohë. Kjo nevojë është sepse që nga zgjedhja e Presidentit dhe e shumë institucioneve të tjera pa një konsultim të gjerë u vu re një përqendrim i tepruar i pushteteve nga ana e Partisë Demokratike. Ky ekuilibër nuk mund të zgjidhej as tre muaj përpara duke prishur qeverinë se vendi kishte procese të tjera që duhet të vijonin. Edhe ne kishim një përgjegjësi patjetër por e votuam presidentin sepse nuk mund ta çonim vendin në zgjedhje të parakohshme. Ne edhe sot që kemi kaq kohë që përgatiteshim për zgjedhjet dhe kishim probleme dhe ende kemi probleme. Pra, ne jemi një forcë e përgjegjshme. Kemi qëllime të mira. Me PD-në bëmë marrëveshja. Nuk u penduam për asnjë rast për atë marrëveshje, pavarësisht nga vështirësitë e saj, pavarësisht nga kostot e saj. Ajo i ka shërbyer vendit. Tani besojmë se vendi ka nevojë për një ritëm të ri. Edhe vetë PD ka nevojë për një reflektim të saj sepse 8 vite në qeveri nuk është pak sidomos për një vend si i yni që ende ka shumë probleme dhe nuk është edhe shumë komode të qeverisësh.
Programi juaj, i konsideruar edhe këtë fushatë ka shumë elementë thelbësore që nuk janë program i një partie politike të majtë. Duke bërë bilancin e votave duket se elektori i partisë tuaj duhet të jetë pasuruar edhe me mjaft individë të djathtë. A mund të quhet LSI një parti e majtë apo mund të quhet një parti e qendrës?
Mund t’ju them se ka pasur dhe ka gjithmonë një tendencë afrimi tek LSI dhe mendoj se kjo ndodh për arsye se vetë LSI-ja është një parti e hapur ndaj të gjithë atyre që dëshirojnë të afrohen, të kontribuojnë. Nuk është një parti që ka paragjykime. Mund të përmend për shembull rastin e Ylli Manjanit, i cili para katër vitesh ka qenë le të themi një kundërshtar i LSI-së, sot është nënkryetar i saj. Gjithashtu edhe për shumë figura të tjera mund të jetë e njëjta gjë. Ne nuk kemi ato barrierat dhe vështirësitë që a u bëjnë shumë të vështirë njerëzve për tu gjendur pranë një force politike, për të thënë fjalën e tyre, për tu integruar, etj. Ne gjithashtu nuk kemi paragjykime se nga vjen dikush, vjen nga një parti që ka qenë a djathtë, apo vjen nga një parti që ka qenë e majtë. Për ne është e rëndësishme që të jenë në sintoni të plotë me atë frymë bashkëpunimi që ekziston në radhë të parë brenda LSI-së. Unë mendoj që një nga faktorët kryesorë të suksesit në LSI është fryma e bashkëpunimit të ekipit që ekziston në qendër, por edhe në rrethe e nëpër qarqe. Ne kemi pasur pothuajse mirëkuptim të plotë për ekipet përfaqësuese, për kandidatët, etj. Pra kjo është një frymë gjithëpërfshirëse edhe brenda kësaj force politike.
Për sa i përket programit tonë, nuk është se programi nuk është i majtë apo nuk është social, sepse përderisa objektivi ynë kryesor social është punësimi, absolutisht që unë mendoj që kjo është edhe rruga më e sigurt për të zgjidhur problemet e varfërisë. Por unë besoj se programi ynë është një program realist, është një program pragmatist në kuptimin e asaj që qeveria duhet të zgjidhë problemet. Përpjekja për të ideoligjizuar problemet apo konceptet krijon një ngërç në funksionimin e një qeverie apo në zbatimin e një programi të caktuar. Problemet tona kryesore janë e para ristrukturimi i ekonomisë, një proces që duhet të fillojë tani dhe një proces që duhet të ketë objektivat e tij afatshkurtra, afatmesme dhe afatgjata, në mënyrë që ne të jemi një vend që prodhojmë, një vend që ulim importet, një vend që rrisim eksportet. Sepse nuk është thjeshtë të hyjmë në BE. Ne e kemi këtë angazhim, por në BE ka edhe vende që kanë falimentuar apo që falimentojnë. Ne duam që vendi të zhvillohet më shpejt dhe njerëzit të kenë siguri për të jetuar më mirë. Kështu që unë besoj se kjo është kryesorja, dhe për këtë do të duhet mendoj edhe një konsensus më i gjerë, sepse pa një rikonstruktim të ekonomisë nuk do të arrijmë dot të zgjidhim të gjitha problemet e tjera, përshirë edhe problemet e tjera sociale përveç punësimit.
Një nga angazhimet tuaja të mëdha që e keni vuajtur dhe fizikisht mbi trupin tuaj kanë qenë ndryshimet kushtetuese. Edhe lideri i PS ka kërkuar falje publike për këto ndryshime. Duket se do shkoni drejt 84 votave do i riktheheni ndryshimeve kushtetuese për të kufizuar rolin e kryeministrit dhe për ta na rikthyer një president mbi palët?
Ju falënderoj për pyetjen por më duhet tu sqaroj se LSI nuk është e vërtetë se ka votuar gjithmonë në interesin e PD apo të z. Berisha. Mund t’ju përmend një rast shumë konkret dhe shumë të njohur, lidhur me ndryshimet për ligjin për shërbimin informativ kombëtar. LSI e ka bllokuar mosvotimin e këtij ligji në Kuvend dhe unë kam ndërhyrë personalisht, kam qenë zv/kryeministër dhe Ministër i Jashtëm sepse miratimi i tij mund të krijonte probleme shumë të mëdha të Shqipërisë me NATO. Sepse ishte detyrim i Shqipërisë që disa vite mbas anëtarësimit në NATO, për çdo pjesë të legjislacionit që ndryshohej për sigurinë kombëtare të konsultohej me NATO-n. Dhe në këtë çështje ne kemi qenë të qartë për të shkuar dhe drejt prishjes së marrëveshjes, sepse përderisa ne jemi një forcë për integrimin kurrsesi nuk mund të bënim diçka të tillë. Për rastet e tjera, mendoj se ato janë raste të cilat duhen vlerësuar me realizëm, siç është rasti i çështjes së presidentit. Ne bëmë maksimumin për një president konsesual por nuk ishte faji ynë sepse ne nuk ishim të njëjtit aktor. Në fund fare ne nuk mund të çonim vendin në zgjedhje të parakohshme dhe kuptohet në një klimë shumë MË të vështirë sesa është sot. Kështu që, mendoj se vlerësimi ka qenë objektiv, ka qenë interesi i stabilitetit të vendit, i normalitetit të tij aq sa mund të ishte e mundur. Ndërsa, kjo çështje, çështja e e mbipeshës apo mbingarkesës së pushtetit kjo zgjidhet me votë dhe besoj se kjo çështje është zgjidhur. Dhe kjo siç ka ato probleme veta po themi negative ka dhe të vetat pozitive, sepse në fund të fundit presidenti aktual që është një president i propozuar nga ana e PD kryesisht, natyrisht i votuar dhe nga LSI në fund të fundit është një garanci nesër për një bashkëpunim më të gjerë në vend edhe midis presidentit dhe qeverisë, midis presidentit dhe parlamentit dhe në këtë mënyrë dhe vetë demokratët do të ndihen dhe më të përfshirë nesër, jo siç ndodhi me socialistët dhe që u ndjenë të përjashtuar gjatë këtyre viteve.
Ndryshimet kushtetuese?
Për sa i takon 84 mandateve. 84 mandatet nuk mjaftojnë për të bërë ndryshime kushtetuese. Ato mjaftojnë për të bërë disa reforma të rëndësishme të cilat bëhen me 3/5 e votave. Për sa i takon ndryshimeve kushtetuese mendoj se në radhë të parë nuk është çështje shumice e cila nuk arrihet. Është çështje vullneti politik sikurse e dini lidershipi i PS ka reflektuar lidhur me ndryshimet kushtetuese të bëra në vitin 2008 dh natyrisht që do ishte shumë pozitive në rast se do gjendej ky konsensus. Ne jemi patjetër partizanë të ndryshimeve kushtetuese, edhe të kodit, në rast se ekziston mundësia për shumë elementë që ky kod nuk i shërben një demokracie të fuqishme parlamentare.
Jeni në pozicionin ta vini në kushtet e koalicionit të ardhshëm, që mund ta kërkoni në të mirë të shqiptarëve?
Patjetër. Ne ketë gjë po e themi këtu dhe do ta shprehim përsëri.
