Zoti Rama, më në fund, kryeministër, apo jo. Dhe urime për detyrën.
Mirëserdhët dhe ju falënderoj shumë!
Shoh që zgjodhët një vend simbolik të zyrës së kryeministrit, pikërisht dritaren. Besoj duhet të keni kujtime nga kjo dritare, gjatë protestave.
Më mirë hajde ulemi dhe t’i lëmë kujtimet.
Në fakt desha të pyesja për 21 janarin, sa jemi këtu. E di që intervistat zakonisht të tilla duhet të nisnin ndryshe, por është një peng i madh 21 janari, besoj.
Është një peng shumë i madh dhe është një arsye shumë e fortë për të mos përsëritur të gjitha ato që i shtynë njerëzit që të vijnë nëpër protesta. Nga ana tjetër është edhe një arsye shumë e fortë për ta kthyer këtë mandat në mandatin e një qeverisjeje të drejtë.
Vazhdojmë atëherë. Më thoni sa peshon ajo karrige ku jeni ulur?
Nuk është çështje karrigeje. Është çështje e një përgjegjësie shumë të madhe, sepse e kam thënë edhe herë tjetër, në qoftë se do të kishte qenë një fitore nga ato, le të themi, të zakonshmet, edhe pse e zakonshme s’mund të ishte, sepse ishte një periudhë e gjatë kohe që ne luftuam për këtë fitore, barra do të ndjehej më pak, ndoshta dhe ajo ndjesia e brendshme do të ishte më e fortë në drejtim të entuziazmit dhe jo kaq e fortë në drejtim të përgjegjësisë, besoj. Kurse kjo fitore plebishitare, ky mandat kaq i fortë është shprehje e një nevoje shumë të madhe të njerëzve për një transformim rrënjësor, e bën shumë më të rëndë përgjegjësinë në këtë karrige.
Megjithatë le të themi ky moment, jemi në orët e pasdites së ditës së diel, kur ju keni rreth një orë që jeni larguar nga Presidenca, është sigurisht një moment i rëndësishëm edhe personal, është një kulmim i një karrierë politike. Ju e keni nisur shumë herët për ta ndërprerë dhe për ta rinisur sërish pas vitit 1998, kur ju u caktuat ministër i Kulturës. Pra, projekti juaj politik është më i hershëm se kaq.
Patjetër që është një arritje, nuk diskutohet dhe është një arsye për të qenë shumë krenar që njerëzit besojnë në këtë detyrë, e cila, besoj, është nga detyrat më të mëdha që një njeri mund të ketë në vendin e vet, por, edhe një herë tjetër, mënyra sesi gjërat kanë shkuar në këtë vend dhe mënyra sesi njerëzit reaguan ndaj gjërave që shkuan në drejtim të gabuar në këtë vend më bën shumë të vetëdijshëm që njerëzit nuk kanë votuar thjesht për të ndërruar një kryeministër me një tjetër, nuk kanë votuar për njeriun që do të ulej në këtë karrige, por kanë votuar për një ndryshim rrënjësor të vendit, duke filluar nga modeli qeverisës. Në këtë kuptim, karrigia është që të ulem unë, kurse pushteti, padyshim, duhet të jetë i njerëzve që më sollën mua këtu, përndryshe, koha kalon shumë shpejt dhe gjërat kthehen aty ku ishin.
Zoti Rama, besoj do t’ju pyes për të gjitha këto, pasi këto qenë edhe disa nga mesazhet që ju thatë në atë fjalë, deri diku spontane, që mbajtët para njerëzve, para se të hynit në kryeministri. Megjithatë do të doja t’ju pyesja për përjetimin tuaj personal. Realisht çfarë ndjetë kur u futët, përtej, të themi, atij zhargoni politik, unë e kuptoj përgjegjësia e votës etj. etj., për të cilat do të flasim. Por çfarë ndjen një person, kur vjen në majë të pushtetit, por, natyrisht, duke ardhur edhe në një mënyrë të caktuar, siç erdhët ju, pasi ka qenë një rrugë jo e lehtë.
Është një ndjesi peshe mbi supe dhe një lloj jo boshllëku, por një lloj ndjesie paralele e një zbrazëtie që lidhet me kujtesën e menjëhershme si në një film me flashback të sa shumë vështirësive, sa shumë problemeve, sa shumë plagëve, sa shumë padrejtësive, halleve e me radhë janë mbrapa këtij vendimi të njerëzve për të bërë këtë ndryshim. Në fund të fundit, ajo që ndodh në skenë është ajo që shohim, por kush e vë në skenë është një popull i tërë që, fatkeqësisht, bëhet i padukshëm mbasi projektorët janë mbi skenën, por në fakt është arsyeja pse ne të gjithë jemi në skenë. Nga ana tjetër, ma bëri më të lehtë gjithë këtë kapërcim, se është edhe si një kapërcim, nuk është futja nga një palë shkallë në një godinë, por është një kapërcim periudhash të jetës...
Epokal.
Edhe periudhash që lidhen me jetën e një vendi, ma bëri më të lehtë takimi me zonjën që ka qenë edhe në kohën kur unë kam hyrë në këtë godinë si ministër i Kulturës dhe që shërbente me shumë dashuri për të gjithë, në barin e kryeministrisë.
Dhe, në fakt, shembulli i kësaj zonje, që unë besoj e shpresoj që ju do ta mbani në punë, ngre një pyetje të fortë. Natyrisht, shumë veta bien dakord që me administratën publike në këtë vend, në këto tetë vite janë bërë edhe gabime dhe këtu po e fus në vlerë absolute, pasi mendimet janë shumë më kritike. Por, tek ajo pjesë e shqiptarëve, që i përket gjeneratës të cilën ju pretendoni me këtë program, me këtë fitore e me këtë qeveri ta përfaqësoni, është gjithmonë ajo mungesa e trashëgimisë shtetërore, pra, këtu gjithkush kur vjen, e nis nga zero dhe këto akuza nuk munguan edhe ndaj jush nga deputetët e opozitës në Kuvend. Unë e kuptoj ndryshimin, por deri tani, zoti Rama, përveç fjalimit në Prishtinë, kur ju në një farë mënyrë vlerësuat rolin e ish kryeministrit Berisha përsa i përket lobimit për TAP-in, nuk ju kam dëgjuar të thoni që nga kjo mazhorancë, tani që mbaroi propaganda elektorale, tani që jeni në këtë zyrë, çfarë realisht trashëgoni diçka pozitive që ju do ta ruani?
Unë them që ka një, le të themi, tërësi hapash, të përkthyera në legjislacion, që janë hedhur në funksion të integrimit në Bashkimin Europian dhe që sigurisht kanë pjesën e meritës së opozitës së deridjeshme, që ka bërë të vetën kur është thirrur për të bërë të vetën për ligjet me 3/5, por kanë edhe një masë të konsiderueshme kontributi të qeverisë së djeshme dhe opozitës së sotme. Problemi i Shqipërisë nuk është legjislacioni, problemi i Shqipërisë nuk është sa vandakë me ligje kemi në arkivin e Kuvendit të Shqipërisë, por problemi është sa ligjshmëri kemi në rrugë, sa ligjshmëri kemi në marrëdhëniet e njerëzve me institucionet, sa ligjshmëri kemi në mënyrën sesi administrata ju shërben njerëzve e me radhë. Dhe në këtë aspekt, unë, me keqardhje e them, shoh regres, nuk shoh progres.
Zoti Rama, le t’i rikthehemi pikërisht ashtu si ju e nisët punën si kryeministër e si qeveri e re. Këtë të diel, ju miratuat tre vendimet e para. Mund të na thoni diçka më tepër për këto tre vendime, sepse, kur flitet për vazhdimësi të shtetit, ju bëtë në fakt një gjë që do të duket si një goditje, hoqët me vendim qeverie fotografinë e presidentit Nishani.
Nuk ka lidhje me këtë. Unë e kam thënë dhe e përsëris, me Presidentin e Republikës do të bëj gjithçka është në dorën time, që të ndërtojmë një marrëdhënie shembullore për nga mënyra sesi dy përfaqësues të lartë të dy institucioneve kaq të rëndësishme mund të bashkëpunojnë në respekt të Kushtetutës dhe në interes të qytetarëve e të ligjit, pavarësisht se vijnë nga parti të ndryshme. Kjo ka lidhje me një histori shumë të stërzgjatur e qesharake të gjithë kësaj periudhe, kur asnjëherë një fotografi e Presidentit të Republikës nuk ka gjetur paqe mbi mure, sepse gjithmonë është bërë objekt i kontestit të palëve për beteja të verbra brenda vetes, apo për inerci betejash me të tjerët. Nga ana tjetër, besoj që ky vend ka nevojë për një rilindje morale dhe kjo rilindje morale duhet jo vetëm të përfshijë, por duhet të jetë pjesë e dijes qeverisëse. Megjithëse simbolet kanë një peshë relative, pesha e tyre nganjëherë është shumë e rëndësishme në momente të caktuara dhe Ismail Qemali besoj është një figurë e gjithpranuar dhe është një simbol që rrezaton shumëçka në funksion të një rilindjeje morale të qeverisjes edhe në rrugën për të gjetur pika të përbashkëta referimi me të gjithë.
Zoti kryeministër, ju patët pas fotografisë kolektive me ministrat, një bisedë të shkurtër kokë më kokë me kreun e shtetit, me zotin Nishani. Mund të na thoni diçka më tepër, çfarë biseduat me të?
Sipas protokollit, në këtë ceremoni, pasi bëhet betimi, Presidenti tërhiqet me Kryeministrin për një kohë të shkurtër dhe këmbejnë, le të themi, disa opinione të para. Këto opinione ishin në vazhdën e atyre opinioneve që unë i kam këmbyer edhe më parë me Presidentin, për një bashkëpunim institucional dhe për një marrëdhënie që të tejkalojë të shkuarën në funksion të të ardhmes, duke respektuar Kushtetutën, duke luajtur secili rolin e vet, i patrazuar nga tjetri siç ka ndodhur, fatkeqësisht, rëndom në gjithë këto vite, dhe duke dhënë një shembull bashkëpunimi për qytetarët.
A duhet të ndjehet Presidenti Nishani i rrezikuar potencialisht nga një impeachment, nga një shkarkim?
Presidenti Nishani nuk ka asnjë arsye të ndjehet i rrezikuar nga asgjë, por i ka të gjitha arsyet që të jetë gardian i Kushtetutës, ashtu sikundër Kushtetua e kërkon. Nga ana tjetër, mund t’ju siguroj që, për sa më takon, epoka e municioneve që mblidheshin në këtë zyrë dhe pastaj mbushnin topat apo armët e luftës politike, për t’u nisur të shtënat drejt presidencës, ka mbaruar. Në të gjitha rastet, ju nuk do të dëgjoni që unë si kryeministër të sulmoj publikisht Presidentin. Sigurisht, që mund të ketë momente mosdakortësie, por, gjithmonë, në rast se do të shprehen, edhe pse do të bëj çmos që këto as të mos shprehen, por t’i shprehen Presidentit në rrugë konfidenciale, nuk do të kenë lidhje fare me çfarë na kanë parë sytë e dëgjuar veshët deri pak kohë më parë.
S.Balla: Zoti kryeministër, jua bëj këtë pyetje, pasi ditët e parë të legjislaturës së re sigurisht prodhuan edhe lajm përsa i përket numrit të votave që ka mazhoranca juaj, e drejtuar nga ju dhe zoti Meta dhe kjo u vërejt në votimin për kryetarin e ri të Kuvendit, i cili mori 91 vota, dy më pak sesa 3/5 që nevojiten për një shkarkim potencial të Presidentit të Republikës. Ju thoni që nuk do ta sulmoni Presidentin Nishani dhe ai nuk ka asnjë arsye, përsa kohë është gardian i Kushtetutës, të ndjehet i rrezikuar nga çdo lloj kërcënimi nga kjo supermazhorancë politike e krijuar në Kuvend. Por a jeni i sigurt që edhe zoti Meta mendon kështu?
Jam absolutisht i sigurt sepse ne kemi biseduar edhe për këtë temë. Në rolin e Kryetarit të Kuvendit, zoti Meta dëshiron të lërë gjurmë duke ndryshuar një vazhdë që kulturalisht është e papranueshme për një vend evropian dhe demokratik dhe pjesë e këtij ndryshimi është edhe raporti i Kryetarit të Kuvendit me Presidentin e Republikës, sepse përsëri, çnuk na kanë parë sytë e çnuk na kanë dëgjuar veshët, për fat të keq.
Në fakt, qoftë edhe për mënyrën si shkuan zgjedhjet, për rezultatin e thellë, qoftë edhe për krijimin e një kulture të re demokratike në vend, bashkëjetesa apo koabitacioni, meqenëse ju jeni simpatizant i kulturës franceze, besoj se është një gjë e mirë për vendin. Pra, ne kemi një kryetar Kuvendi të një partie, kryeministrin të një partie tjetër dhe opozita e cila ka një ish përfaqësuesin e saj në krye të presidencës. Dhe kjo duket sikur direkt sjell një klimë të re, e cila u vu re edhe në ditët e parë të Kuvendit dhe besoj se edhe ju e vlerësuat rolin e zotit Meta si një moderator i një stili tjetër, që po fut një kulturë të re, të paktën deri tani. Megjithëse, për shembull, ka pasur shumë reagime kryesisht në rrjetet sociale, kanë qenë simpatizantë të krahut tuaj, të krahut të majtë, të cilët ngrinin një shqetësim të drejtë e thoshin se përse kjo mazhorancë e re e nisi jetën parlamentare duke shkelur rregullin. Latë një deputet të opozitës të fliste pa limit.
Kjo është një pyetje që duhet t’ia bëni kryetarit të Kuvendit, por, nga ana tjetër, kryetari i Kuvendit e deklaroi që për këtë kishte marrë konsensusin e kryetarit të grupit tonë parlamentar. E, në atë sallë eksperienca e kryetarit të grupit socialist është shumë më e besueshme si pikë referimi, sesa opinioni im.
E futur në vlerë absolute, ky shqetësim mund të përkthehet në një pyetje tjetër. Kemi dëgjuar gjithmonë nga ish kryetari i mazhorancës së djeshme, më besoni, mua, unë, do të respektoj opozitën, do t’i jap këtë apo atë. Kjo mazhorancë që do të keni tani është shumë e madhe dhe duket për momentin shumë e fortë, megjithëse zoti Blushi i dha krisjet e para dhe jemi prapë në të njëjtën situatë. Pra, ne duhet t’ju besojmë juve apo zotit Meta që do të respektoni apo nuk do të respektoni ligjin, siç e gjykoni ju të arsyeshme. Në rastin e zotit Berisha besoj qe një vendim i arsyeshëm dhe i kuptueshëm për opinionin e gjerë publik, por përse opinioni publik duhet t’ju besojë juve dhe arsyes tuaj, kur në fund të fundit jeni këtu i votuar nga një milionë shqiptarë, edhe për shkak se duhet një kulturë e re e zbatimit të rregullave e ligjit dhe ku kemi ne garanci që kjo nuk do të ndodhë në një rast tjetër nesër apo pasnesër?
Ndoshta gjashtë muaj më vonë, kur ne të bëjmë një bashkëbisedim tjetër, mund të bëhet kjo pyetje, sepse mund të kenë lindur dyshime, që unë shpresoj jo, kurse sot jemi në kushtet kur opinioni publik e ka marrë vendimin e tij dhe na ka besuar si dy parti, por si një forcë, “Aleanca për Shqipërinë Evropiane” dhe ne jemi shumë të vendosur që të qeverisim qoftë Kuvendin, qoftë Shqipërinë përmes qeverisë si një forcë me dy parti që janë komplementare me njëra-tjetrën. Sigurisht, me dy liderë që janë liderët e këtyre dy partive, duke qenë të vetëdijshëm se mandatin e kemi përveç të tjerave, për të mos e shpërdorur me gabime të përsëritura. Ne, besoj, nuk na kërkohet të mos bëjmë gabime, na kërkohet të mos përsërisim gabimet e të shkuarës, qoftë në raport me keqqeverisjen që shqiptarët i dhanë fund me një milionë shuplaka në 23 qershor, qoftë edhe në raport me qeverisjen e të majtës në të shkuarën.
Zoti Rama, ndjesë që po këmbëngul tek kjo pikë, po ç’mund t’ju pyes në ditën e parë të qeverisë, përpos dy vendimeve të tjera që do t’ju pyes pak më vonë. Raportet me opozitën e sotme janë të rëndësishme, sepse njerëzit kërkojnë një klimë të re politike në vend dhe sigurisht, sinjalet e para u dhanë në parlament, me disa kompromise që iu bënë opozitës. Por një nga arsyet pse përfaqësues të opozitës duken pak të stresuar, por edhe pikëpyetja që e ka edhe një pjesë e opinionit publik, a do të ketë revansh të mazhorancës së re ndaj mazhorancës së djeshme?
Ne kemi vetëm një revansh; revanshin me të shkuarën si traditë e konfliktit, traditë e dhunës verbale që shtrihet tek personalja, tek fisi e tek fara, traditës së një jete politike, që është vërtet jetë e ulët në sallën e parlamentit, ku në vend që të ballafaqohen vizione, programe e këndvështrime, që normalisht janë të ndryshme e lavdi Zotit që janë të ndryshme, kacafyten persona. Ky është revanshi që ne kemi. Revansh me çka duhet të ndryshojë dhe në emër të asaj që do të ndryshojë.
Zoti Rama ka një debat që ka lindur pak javë më parë. Një nga vendimet e fundit të qeverisë, i dekretuar nga Presidenti i Republikës në cilësinë edhe të Komandantit të Përgjithshëm të Forcave të Armatosura, për kalimin e një ndërtese, të administruar nga ushtria shqiptare, si seli e re e Partisë Demokratike. Si gazetar ju them realisht se Partia Demokratike kishte nevojë për një seli të re, sidomos tani që aktiviteti i tyre është vetëm opozitar, sigurisht ka nevojë për më shumë hapësira. Sigurisht, ka një debat për mënyrën si u kalua. Ajo që njerëzve u intereson është cili do të jetë qëndrimi apo aksioni. A do të ndërmerrni ju ndonjë aksion të mirëfilltë, për të zhvleftësuar këtë vendim, apo do ta pranoni si një gabim e në emër të një klime të re politike do vazhdoni përpara?
Një gjë tjetër që do të ndryshojë është natyra e qeverisjes dhe metoda e qeverisjes së kryeministrit. Unë nuk do të anonçoj vendime që anëtarët e qeverisë do t’i marrin vesh bashkë me televizorin dhe nuk do të deklaroj më parë çka do të bëhet, pa rakorduar së bashku brenda përbrenda “Aleancës për Shqipërinë Evropiane”, jo thjesht midis meje e Kryetarit të Kuvendit që është njëkohësisht edhe partneri strategjik në koalicion, por brenda përfaqësuesve të rëndësishëm të kësaj shumice që nuk janë vetëm ministrat, por janë edhe kryetarët e grupeve, janë edhe deputetët me përvojë. Kështu që, ne do të ecim me një metodologji krejt tjetër.
Dakord, por ju pyeta për një gjë konkrete.
Dhe përgjigja ime është kur ta diskutojmë dhe të vendosim do të themi se çfarë kemi vendosur. Ndërkohë që bashkë me të gjithë kolegët ministra kemi vendosur qoftë vendimin për të cilin folëm, qoftë vendimin për të kaluar në qeveri Kodin Ministror.
Të rrimë tek Kodi Ministror. Çfarë do të thotë, se tek shumë është interpretuar si mënyrë censurimi që ju do t’u bëni ministrave?
Kodi Etik Ministror është praktikisht dokument i miratuar bashkërisht, i një praktike të mirë që ne e kemi huazuar si praktikë, pavarësisht se e kemi modifikuar në funksion të kontekstit tonë, nga qeveria britanike dhe e kanë edhe qeveri të tjera. Që do të thotë se është një angazhim për një sërë elementesh që kanë të bëjnë me ndërveprimin dhe me etikën e qeverisjes. Do të jetë publik që nesër.
Vendimi i tretë?
Vendimi i tretë është anulimi i ndërhyrjeve në ligj që kanë mundësuar futjen e plehrave nga jashtë në Shqipëri. Pra, Shqipëria nuk do të importojë më plehra nga jashtë. Ky është një angazhim solemn që e kemi marrë përpara popullit dhe na u duk shumë e rëndësishme që ta vendosim në vend këtë zotim qysh në ditën e parë.
Në kuadrin e transparencës e keni konsultuar këtë pikërisht me palën që e ka kontestuar atë, shoqërinë civile?
Ne kemi bërë atë që shoqëria civile ka kërkuar. Kështu që besoj në këtë pikë nuk kemi pasur nevojë të konsultohemi.
Pra, në një farë mënyrë, referendumi i dhjetorit është tashmë jashtë...
Të gjithë ata që kanë firmosur për referendumin e dhjetorit kanë marrë atë që kanë kërkuar, anulimin e importit të plehrave në Shqipëri.
Zoti Rama, të qëndrojmë pak tek situata politike në gjirin e mazhorancës së re. Kemi një kryetar kuvendi të votuar me 91 vota dhe një kryeministër të votuar me 82. Ju duket pak anormale kjo?
Absolutisht jo! Kryetari i Kuvendit ka rol tërësisht të ndryshëm dhe ka dhënë provën që mund të jetë një Kryetar Kuvendi i votuar përtej shumicës qeverisëse. Ndërkohë që shumica qeverisëse nuk ka ç’kërkon përtej vetes, përveçse në rastet kur bëhet fjalë për ligje të shtetndërtimit apo integrimit që lidhen me shtetndërtimin, që janë pjesë e programeve të të gjitha partive, të paktën, në letër. Kurse kur vjen puna tek miratimi i përbërjes dhe i programit qeverisës nuk ka çka kërkon dhe për këtë arsye, unë vetë e thashë që ditën e parë, që nuk do ta provokoj opozitën duke ju thënë votoni programin, se kjo nuk bën vaki. Opozita nuk është aty të votojë programin tonë, por është aty që të rezistojë për të nxjerrë në pah çfarë nuk shkon sipas saj, në programin tonë.
Megjithatë, pashë që lëshuat fjalë mikluese ndaj disa deputetëve të opozitës, sidomos, në radhë të parë të atyre që qëndruan në sallë pas thirrjes së zotit Berisha për t’u larguar, në atë që u quajt incident.
Normal, por nuk është një miklim për t’i bërë pjesë të qeverisë. Është një adresim në funksion të një sërë çështjesh që janë të përbashkëta. Partia që mbron të drejtat e çamëve në funksion të të shkuarës mund të jetë në opozitë me ne, por ne jemi qeveria e parë që e kemi në program çështjen çame. Sigurisht, me pak fjalë, por në thelb me një qëndrim të qartë dhe koherent karshi publikut. Çka do të thotë se ata kanë vendosur të jenë aty sot dhe ne e respektojmë këtë gjë, por ama ka shumë arsye pse ne mund të bashkëpunojmë. Po kështu parti të tjera, duke përfshirë edhe Partinë Demokratike. Zoti Shehi, të cilit unë iu drejtova, mbajti një fjalim, që në shumicën dërrmuese të tij më gjente krejtësisht dakord, për reformën territoriale, për çështjen e pronës, për domosdoshmërinë që ne të shkojmë përtej axhendës së të përditshmes. Është një domosdoshmëri që ka kohë që i ka ardhur koha, por bëhet gjithnjë e më e domosdoshme, sepse nuk është gjetur rruga e arsyes për të bashkëpunuar.
Qëndrojmë tek mazhoranca. Ju mungoi vota e Dules. A e dini arsyen pse?
Më kërkoi shumë ndjesë. Kishte një udhëtim të domosdoshëm, për një takim të planifikuar më parë, që nuk e kthente dot. Dhe kjo ndodhi, sepse seanca u shty përtej parashikimeve të orareve dhe në fund të fundit nuk kishte ndonjë problem.
Ju thoni që nuk do t’i ftoni, por a do t’i mirëprisni, në qoftë se vijnë deputetë të tjerë në gjirin e mazhorancës tuaj?
Ne nuk do të bëjmë gjueti deputetësh. Kemi një shumicë të mjaftueshme për të bërë gjithçka. Shqiptarët kanë pasur mend kur na kanë dhënë votën. Sigurisht që, ne do të hapim kanale komunikimi me të gjithë ata që duan të bëhen pjesë e një procesi reformash të mëdha dhe besoj që do t’i gjejmë konsensuset e nevojshme për këto reforma të mëdha.
Megjithatë, zoti Rama, pyetja që shtrojnë armiqtë tuaj politikë është: a do të rezistojë dot raporti Rama – Meta?
Tani, njerëzit shkojnë përpara altarit, betohen për dashuri të përjetshme edhe përtej jetës në tokë dhe pastaj gjenden ballë për ballë në një gjyq divorci. Ndërkohë që, kur vjen puna tek politika, besoj se dy aleatë që janë divorcuar një herë, kur ribashkohen, nuk ribashkohen për t’u divorcuar për të dytën herë, sepse të mos harrojmë që edhe koha bën të vetën. Ne tanimë kemi në lëkurë shumë nga vragat e një jete politike jo të lehtë dhe besoj që kemi nxjerrë mësime të çmuara, për të qenë në lartësinë e kërkesës së njerëzve ndaj nesh. Besoj!
Zoti Rama, megjithatë vendimi juaj, i mbështetur edhe nga zoti Meta, për të ndarë mandatin e ministrit nga ai i deputetit, sigurisht solli një kabinet ndryshe, të ri, shumë prej tyre edhe të pa provuar në qeveri, por ama solli edhe një pasojë tjetër. Të gjithë ata që quhen garda e vjetër në Partinë Socialiste, shumë prej tyre nuk janë as të vjetër në moshë, shumë prej tyre janë edhe më të rinj se ju, por janë ndoshta pak më të vjetër në eksperiencat e tyre qeverisëse me të majtën, mbetën jashtë këtij kabineti. Mendoni që kjo ju krijon një problem, jo me koalicionin, pasi ai i ka votat e nevojshme për të shmangur çfarëdolloj tensioni të brendshëm, por në gjirin e partisë tuaj.
Jemi angazhuar për një ndryshim kulturor dhe pjesë e këtij ndryshimi kulturor politik flas, shpresoj kulturor edhe në tërësi, është ndarja e mandateve në funksion të një ekzekutivi që është 24 orë në punë për të bërë ekzekutivin, të një figure ministri që nuk është vazhdim i figurës që njohëm në këto vite keqqeverisjeje, nuk ka alibi, nuk ka një imunitet politik që i buron nga mandati i deputetit dhe nuk ka ku e nxjerr tjetër bukën e përditshme të suksesit, përveçse me vetë suksesin, me rezultatin. Ndërkohë që, kjo nuk do të thotë aspak se është ulur pesha e grupit parlamentar. Përkundrazi! Grupi parlamentar ka marrë një peshë më të madhe. Sigurisht do të ketë më shumë tension mes qeverisë dhe grupit, por kjo është një gjë e mirë për të dyja palët. Kemi qenë të vetëdijshëm për këtë, kur kemi ndërmarrë këtë rrugë. Ashtu sikundër nuk diskutohet që do të vazhdojmë të shkojmë përpara në konsolidimin e kulturës së bashkëveprimit, të koordinimit dhe të respektimit të vendimmarrjes, sepse përndryshe gjërat nuk mund të funksionojnë ashtu siç duhet.
Megjithatë duhet thënë që shkëndijat e para u vunë re në fjalimin e zotit Ben Blushi. Vini pas një periudhe jo të lehtë, sidomos pas zgjedhjeve të 2009, pajtimi i bujshëm dhe i heshtur para kongresit të vitit 2011, kur Blushi u rikonfirmua si anëtar i kryesisë, një nga personat që gjatë fushatës ishte pranë jush dhe pastaj jashtë qeverisë. Zoti Rama, a është e vërtetë se ka pasur jo një vendim, por një mendim për të lënë jashtë kabinetit të gjithë ata që kanë punuar me Fatos Nanon?
Nuk do ta shihja dot në mënyrë kaq simpliste, ashtu sikundër nuk shoh shkëndija përtej natyrës dhe profilit të Blushit. Ben Blushi është ai dhe pa ato do të ishte dikush tjetër. Ajo që shoh është një shumicë e re që duhet të jetë në lartësinë e mandatit që ka marrë. Dhe qeveria që unë kam kompozuar në bashkëpunim me aleatin tonë strategjik është një qeveri e kompozuar si një skuadër, për t’iu përgjigjur pritshmërisë së parë të publikut. Fakti që pritshmëria e publikut nuk u zhgënjye, por, përkundrazi, u rrit kur u paraqit skuadra qeverisëse, është prova më e mirë.
Në fillim të bisedës më kujtuat takimin që patët me zonjën që ju përgatiste kafetë, në kohën kur ju ishit ministër i Kulturës në qeverinë Nano dhe më pas, në qeverinë Majko. Një bashkëpunëtori juaj në fakt më kujtoi diçka tjetër. Kohën kur ju keni qenë kryetar bashkie dhe kur zoti Nano ju linte, ndoshta edhe qëllimisht, ndoshta edhe jo, të prisnit gjatë para kësaj zyre. Çfarë ndjesie keni sot ndaj zotit Nano, që duhet të jetë, besoj unë, e dyzuar, si personi që në një farë mënyre ju dha mundësinë për të nisur këtë karrierë, e cila kulmon sot në këtë mënyrë, por, nga ana tjetër, edhe histori të tjera.
Nuk është këtu, nuk na dëgjon, por e vërteta është se nuk më ka lënë asnjëherë të pres gjatë, në atë kohë. Kemi pasur marrëdhënie shumë të mirë, që buronte nga një raport i krijuar jashtë oborrit të Partisë Socialiste dhe nga një këndvështrim për njëri-tjetrin në distancë. Kur u njohëm nga shumë pranë, pastaj u bë e pamundur që të kishim të njëjtin raport. Ai për arsyet e tij, por unë për të miat. Unë të mijat i kam thënë edhe përtej tyre nuk kam asgjë tjetër. Kam keqardhje për anën njerëzore, sepse gjithmonë kam menduar si ka mundësi që një person, me aq shumë histori në politikë, të mos e vendosë vetë daljen. Nga ana tjetër, është një çështje që...
I jeni mirënjohës atij, qoftë edhe sadopak, që jeni sot në këtë karrige?
Unë kam një këndvështrim disi ndryshe për këtë temën e mirënjohjes, kur vjen puna tek politika. Unë nuk mendoj që, le të themi Saimir Tahiri duhet të më jetë mua mirënjohës, në formën që asnjëherë të mos i shkojë mendja që të mendojë ndryshe nga unë apo qoftë edhe të dalë kundër meje, në qoftë se arsyet pse ai ka ardhur të punojë me mua dhe pse ne kemi një raport pune kaq të mirë dhe po përmend Saimirin, sepse ka qenë i pari që ka ardhur me mua nga jashtë në Partinë Socialiste, sepse besoj që saç duhet të jetë ai mirënjohës ndaj meje, duhet të jem edhe unë mirënjohës ndaj tij, që pranoi të punojë me mua. Unë kështu e shoh. Kështu që nuk shoh një mundësi në këtë fushë për ta trajtuar mirënjohjen si mirënjohje ndaj një bamirësi, apo ndaj dikujt që të ka hapur diellin e jetës, ndërkohë që besoj që në një mënyrë apo në një tjetër jemi të gjithë zëdhënës të një destini që nuk e përcaktojmë ne, në jetën e të tjerëve.
Zoti Rama, meqenëse folët për Saimir Tahirin, atëherë të kalojmë te Saimir Tahiri. Të flasim pak për problemet, jo për Saimirin.
Fola për Saimir Tahirin, sepse ishte i pari njeri që erdhi me mua, kur u bëra Kryetar i Partisë Socialiste, nga jashtë oborrit të Partisë Socialiste. Vetëm për këtë e solla si shembull. Mund të sillja shembull pothuajse të gjithë tjerët që janë sot në tryezën e qeverisë, që janë njerëz që në një mënyrë apo në një tjetër janë ftuar nga unë, janë tërhequr nga unë, janë mbështetur nga unë, por që nuk besoj se duhet të më jenë mua mirënjohës, në pikën që të pranojnë të më ndjekin pas, në qoftë se unë braktis rrugën ku ata më kanë vlerësuar dhe çmuar për të më ardhur pas.
Megjithatë, zoti Rama, ju vetë pohoni që shumica dërmuese e ministrave të rinj janë njerëz që i përkasin erës suaj dhe normalisht, çdokush punon me njerëz që ndihet më komod, me njerëz të cilët beson apo tek të cilët investon.
Unë mund t’ju them pa asnjë diplomaci që njeriu me të cilin unë jam ndier më komod në Partinë Socialiste është Gramoz Ruçi. E them këtë dhe do ta them gjithmonë, sepse aq sa jemi të ndryshëm, aq jemi komplementar me njëri - tjetrin; aq sa jemi të gatshëm të bashkëpunojmë për çdo gjë, aq mund të kemi arsye për të mos menduar njësoj në thuajse në të gjitha gjërat. Kështu që, komoditeti i të punuarit nuk lidhet me njerëzit që kanë ardhur pas meje në Partinë Socialiste, apo që unë i kam gjetur. Unë jam komod thuajse me të gjithë, nuk kam asnjë problem të kësaj natyre edhe me ata që i kam gjetur apo etj., etj.. Nuk është ky kriteri.
Zoti Rama, unë do të doja të vazhdonim të flisnim pak tani, në këtë pjesë drejt fundit të intervistës, lidhur me atë çka njerëzit presin prej kësaj qeverie. Dëgjova një nga deputetët e opozitës, i cili në parim thoshte diçka të drejtë, që zoti Rama apo kryeministri duhet të vinte të thoshte do të bëj një, dy, tre gjëra, por që duket që edhe në axhendën që ju paraqitët gjatë fushatës, por edhe në program, ju keni vendosur shumë prioritete, duke veçuar ndoshta 5 prej tyre si më kryesoret. Por realisht, cili do të jetë aksioni i parë të themi i qeverisë që ju drejtoni? Apo do të operoni në bazë të problematikës që paraqitet në mënyrë ditore?
Do të jetë një ballafaqim frontal me problemet. Po në qoftë se ju doni 3 çështje që unë i kam prioritete të forta të miat edhe si kryeministër, përveçse janë prioritetet tonat, së pari, rimarrja e kontrollit mbi territorin, në kuptimin e sigurisë së individit dhe të pronës, private apo publike; së dyti, dhënia e të drejtës për të gëzuar pronën, qoftë bujqve dhe fermerëve në fshat, qoftë të ardhurve që kanë ndërtuar shtëpi për një jetë më të mirë rreth qyteteve në zonat informale, qoftë edhe atyre që kanë 20 vjet që zvarriten dhe nuk marrin dot një pronë që mund ta merrnin, sepse ka raste që nuk e marrin dot për arsye se është objektivisht e pamundur dhe duhet ndjekur një politikë kompensimi; së treti, heqjen nga axhenda e fushatës së ardhshme elektorale, pas 4 vitesh, të ujit si një çështje ku të gjithë përplasen se kush do ta sjellë ujin, qoftë në arë, qoftë në rubinet.
Pra, në një farë mënyrë shoh që keni të njëjtat gjëra që keni përmendur edhe në librin tuaj, botuar në vitin 2011, kur flisnit për urbanizimin e Shqipërisë, një nga mënyrat për shpëtimin e saj. Megjithatë, çështja e pronave që ju thoni është një çështje shumë e koklavitur. Po të flasësh edhe me ndërkombëtarët, ata thonë se këtu ka disa ligje ose shumë ligje për çështjen e pronave që i kundërvihen njëri-tjetrit. Nëse mund të më thoni me 2-3 fjali të thjeshta, si realisht mendoni ta zgjidhni këtë problem?
Sikur të zgjidhej me 2-3 fjali të thjeshta, kjo do të ishte zgjidhur, besoj unë, por duhet të ulemi edhe me të tjerë. Shpresoj që zoti Shehi, i cili është një promotor i kahershëm i idesë së një zgjidhjeje racionale, përtej retorikave elektorale dhe të tjerë do të jenë të interesuar që ta bëjnë këtë me ne dhe pastaj të shkojmë më tutje. Ndërkohë që ne, pavarësisht se kush do të na bashkohet, do të bëjmë legalizimet falas për ata që kanë ndërtuar shtëpi në zonat informale dhe do të shkojmë përpara me përfundimin e procesit të stërzgjatur, 20 vjet, në zbatim të ligjit 7501, për t’i dhënë certifikatën e tokës atyre që jetojnë me tokën dhe që tokën se kanë ende të tyren.
Zoti Rama, kam dëgjuar që lidhur me këtë problem do të ketë edhe një ristrukturim institucional. Këtu ka disa institucione që merren më çështjen e pronave, kemi ALUIZNI-n, hipotekat, Agjencinë Kombëtare të Kthimit të Pronave. Të paktën me informacionin që ne kemi është që do të ketë një krijim të një institucioni të ri.
Ky nuk është informacion që ju keni, kjo është në program. Por sigurisht do të ketë një proces për të arritur deri këtu, në një Agjenci Kombëtare të Pronave. Ndërkohë që edhe rrugës për të arritur deri këtu, ne do të jemi shumë radikalë në politikat që do të ndërmarrim, qoftë përsa i përket trajtimit të çështjes së pronës, qoftë përsa i përket legalizimeve, qoftë përsa i përket edhe trajtimit të qytetarëve në zyrat e hipotekave.
Megjithatë, në programin tuaj ka disa ide thelbësore përsa i përket mënyrës se si do të drejtohet ky vend në fusha të caktuara. Këtu po përmend pikërisht këtë agjenci që ju folët, Byronë Kombëtare të Hetimit apo Shërbimin Kombëtar Shëndetësor. Besoj që një mazhorancë normale jashtë, pasi Shqipëria, natyrisht, është një realitet në zhvillim demokratik, por në një demokraci tjetër jashtë, sigurisht, debati do të fokusohej në këto 3 institucione, për të cilat nuk është bërë debat aq sa duhet dhe duket sikur ka pak paqartësi, nuk po e quaj mungesë transparence, por paqartësi. Janë vendime që synojnë për mirë, por realisht mund të krijojnë probleme si p.sh Byroja Kombëtare e Hetimit që mund të krijojnë një debat mbi kushtetutshmërinë e saj. Pra, duket që ka një dëshirë të madhe, por nuk ka ende një fokusim të kabinetit në reformën e ristrukturimit të institucioneve shtetërore.
Është tërësisht një tym që del nga oxhaku i propagandës kundërshtare. Byroja Kombëtare e Hetimit nuk do të jetë e varur nga kryeministri. Kjo është një sajesë që bazohet mbi keqkuptimin ose nevojën për dezinformim. Ajo do të jetë pjesë e strukturave që varen nga ministria e Brendshme dhe praktikisht do të bashkojë të gjitha ato struktura që sot ekzistojnë, por që janë komplet të pakoordinuara më njëra-tjetrën dhe që merren me inteligjencën, në kuptimin e punëve të brendshme, jo në kuptimin e shërbimit sekret shqiptar.
Zoti Rama, një pyetje përsa i përket raporteve ndërkombëtare. Ju, në fakt, keni një axhendë të ngarkuar, keni qenë në Prishtinë, më pas në Bruksel dhe do të niseni drejt Kombeve të Bashkuara, në Nju Jork. Natyrisht, ka bërë shumë përshtypje dhe ka ngjallur shumë debat, edhe konstruktiv, fakti që Shqipëria, pra qeveria e re zgjedh partnerë strategjikë, përveç atyre aktualë, edhe Turqinë. Përse kjo zgjedhje? Përse Turqia? Pse jo p.sh Kina?
Ne flasim për rajonin tonë dhe të tre partnerët strategjikë, Italia, Greqia dhe Turqia janë fuqi me impakt në rajon, për arsye të pozicioneve që kanë në raport me botën në tërësi, me institucione të caktuara. Turqia është anëtare e NATO-s, të mos harrojmë është shumë e rëndësishme. Italia dhe Greqia janë anëtare të Bashkimit Evropian dhe ndërkohë nuk shoh si të mos jetë Turqia partnere strategjike e Shqipërisë, kur këtë hap e ka hedhur vetë Greqia me të, apo kur edhe Italia e konsideron Turqinë partnere strategjike. Ky është absurditet. Ndërkohë që brenda këtij trekëndëshi partneriteti, ne fusim në vizionin tonë të politikës së jashtme edhe Kosovën, të njehsuar me Shqipërinë si pikë e baraslarguar dhe njëkohësisht konvergjente me këta tre partnerë.
Çdo partneritet do të thotë të marrësh dhe të japësh. Cila është kostoja që ne i paguajmë partneritetit me Turqinë?
Absolutisht asnjë kosto!
Zoti Rama, ju jeni ulur në karrigen e zotit Berisha. Një nga vendimet... Pse qeshni?
Jo, më kujtohet legjenda e karriges, por karrigia është një vend për t’u ulur, nuk është vetë pushteti. Pushteti është gjetkë.
Tani që ndodheni në zyrën e tij, keni ndonjë ndjenjë revansh, qoftë edhe të butë, ndaj tij personale, si kundërshtar direkt politik?
Jam i bindur që edhe ai, kur është ulur këtu, pasi është çuar që këtu dhe ka dalë një kundërshtar historik i tij, nuk ka pasur një ndjenjë revanshi ndaj paraardhësit të vet. Ndjenja e revanshit ndaj paraardhësit nuk ekziston.
Megjithatë, ndjenja e ndryshimit të zyrës, kur hyra dhe e pashë, - nuk kam qenë ndonjëherë në zyrën e kryeministrit dhe besoj të mos futem më, shpresoj që intervistat e tjera t’i bëjmë në studion e Top Story-t, - mendova se kjo zyrë shumë shpejt do të ndryshojë.
Është e sigurt.
E sigurt? Çfarë është gjëja që nuk pëlqeni më shumë?
Siç ka ndryshuar zyra e qeverisë, e cila ishte absolutisht e papranueshme estetikisht, por edhe nga pikëpamja e kushteve. Ndërkohë që kjo është një godinë me një të shkuar të rëndësishme për trashëgiminë tonë kulturore dhe kjo pjesë e godinës është e konceptuar dhe e ndërtuar mbi bazën e projektit të konceptuar nga një arkitekt shumë i rëndësishëm për Italinë. Dhe ka shumë për të bërë për ta kthyer në identitet, por besoj kemi ide të qarta se si do ta bëjmë.
Ndonjë ide mund të na thoni?
Do t’ju ftoj kur të përfundojë, me më pak shpenzime sesa do të duheshin për ta mbajtur kështu siç është.
Zoti Rama, ju dëgjova në Parlament atë ditë kur mbajtët fjalimin programatik dhe incidenti që u krijua në atë moment kur ju i kujtuat mazhorancës edhe një herë se çfarë bën në det, kripa ta sjell në gjellë dhe fakti që sot mazhoranca gjendet përballë një realiteti, të cilin ajo e kishte atakuar aq shumë, që kryetari i opozitës gjendej kryetar bashkie dhe jashtë parlamentit dhe befas zoti Basha, kryetari i Partisë Demokratike, gjendet në të njëjtën pozitë si ju. Përtej sarkazmës që ju përdorët, duhet të kishte një moment reflektimi, pasi o jeni ju njeriu që e kuptoni pozitën e zotit Basha, ose nuk është askush tjetër.
Unë e kuptoj, absolutisht dhe pikërisht për këtë arsye respektoj, por nga ana tjetër ka një ndryshim shumë të madh, që unë nuk isha, por flitej pothuajse vetëm për mua. Ndërkohë që në dy ditë diskutime, emri i tij nuk u zu asnjëherë në gojë, jo vetëm nga ne, që nuk bëjmë atë që ata bënin për ne, por nuk u zu në gojë as edhe nga ata, që është një problem.
Mendoni mundësinë e ngritjes së një raporti normal komunikimi me të, si tashmë partneri juaj ose kundërshtari juaj direkt, me gjithë, të themi, pengun e madh që është të krijuar mes jush, për shkak të situatës së zgjedhjeve në Tiranë, dy vjet më parë.
Kjo nuk është një zgjedhje e imja. Nuk jemi ne që zgjedhim kundërshtarin. Kundërshtari është ai që është. Problemi me PD-në sot është që ne nuk e dimë ekzaktësisht akoma se kush është njeriu real, me të cilin duhet ndërtuar partneriteti. Për mua nuk ka dallim, qoftë Sali Berisha, qoftë Lulzim Basha, qoftë Eduard Paloka. Për mua nuk ka problem. Rëndësi ka që ne të ndërtojmë një partneritet në kundërshti, sepse nuk është e rëndësishme a jemi a s’jemi dakord. Jemi lindur për të mos qenë dakord si forca politike, sepse jemi forca të ndryshme dhe të kundërta me njëra-tjetrën, edhe pse mund të gjejmë pika dakordësie në momente të caktuara. E rëndësishme është çfarë cilësie ka bashkëjetesa jonë. Dhe cilësia e bashkëjetesës varet nga mënyra sesi njerëzit trajtojnë mosdakordësinë, jo nga mënyra se si sillen kur janë dakord, sepse kur janë dakord, të gjithë janë në rregull.
Zoti Rama, kam sërish një pyetje që lidhet me përjetimin tuaj personal, pasi u futët në këtë zyrë. Cilin person që nuk e keni, nuk e kishit këtu do të donit ta kishit pasur në këto momente pranë?
Nuk është këtu, por e kam pranë; është Linda.
Zoti Rama, zoti kryeministër, faleminderit për këtë intervistë të parë si kryetar i qeverisë dhe suksese në punën tuaj!
Faleminderit juve!
