Në datën 15 Nëntor, pritet të merret vendimi përfundimtar për vendin ku do të demontohen këto armë dhe në studion e "Top-Channel", ambasadori në largim i SHBA-ve në Tiranë, Alexandër Arvizu, mbërriti pas protestave të para të ndodhura në historinë e vendit përpara Ambasadës Amerikane.
Intervista e plotë:
Cila është e vërteta? A është marrë tashmë një vendim? Çfarë ka biseduar kryeministri Rama me John Kerry-n?
Përse qeveria nuk publikon letren e presidentit Obama, nisur asaj në 9 Nëntor? Çfarë fsheh ajo letër? A i është premtuar Ramës një vizitë në Shtëpinë e Bardhë? Përse kryeministri nuk foli për telefonaten e dytë me John Kerry-n, të mërkurën në ora 13? Çfarë po negocion Rama me Uashingtonin, që po streson opinionin publik vendas e po frustron Shtëpinë e Bardhë?
Cilat vende kanë refuzuar kërkesën amerikane dhe përse Rama i tha PO, kërkesës amerikane një muaj më parë?
Përse PD po luan politikisht me këtë çështje dhe a ka qenë i informuar Lulzim Basha për këtë çështje? Çfarë rreziku paraqet procesi dhe a ka kellqe ta bëjë këtë Shqipëria?
A do kthehet vendi ynë në një baze permanente plehrash ushtarake që NATO grumbullon nëpër botë?
Të gjitha këto u zbardhën në një seri të jashtëzakonshme të “Top-Story”, ku në studio erdhi direkt Paul Ualker i “Green Cross International”, njeriu që i pari trazoi ujrat për aferën shqiptare të armëve kimike të Assadit.
Si dhe përkunder premtimit, rikthehet në studion e “Top-Story” ambasadori amerikan Aleksander Arvizu, në një intervistë të jashtëzakonshme përballe Sokol Ballës.
Arvizu: Rama shprehu gatishmërinë. S’do të vinim kurrë në rrezik sigurinë dhe mirëqënien e shqiptarëve.
Shqipëria tashmë po përballet me një sfidë të madhe të brendshme dhe ndërkombëtare, pasojë e një vendimarrje që ende nuk është bërë publike, e cila përfshin SHBA-në, OKB-në dhe për më tepër, qeverinë shqiptare.
Në datën 15 Nëntor, pritet të merret vendimi përfundimtar për vendin ku do të demontohen këto armë dhe në studion e “Top-Channel”, ambasadori në largim i SHBA-ve në Tiranë, Alexandër Arvizu, mbërriti pas protestave të para të ndodhura në historinë e vendit përpara Ambasadës Amerikane.
Sokol Balla: Në Shqipëri sa vjen dhe rritet një protestë e madhe e opinionit publik, fillimisht në rrjetet sociale dhe në rrrugët e qyteteve kryesore, por kjo ka ndodhur për herë të parë në këto 23 vjet edhe përballë derës së ambasadës tuaj…
Ambasadori Arvizu: Faleminderit që më mirëpritët. Para së gjithash mendoj që protesta para dyerve të ambasadës është një zhvillim pozitiv, që ka qenë një tabu deri më tani. Në përgjithësi tabutë janë të tilla që duhet të thyhen sepse është më e shëndetëshme kur thyhen. Sa i përket shoqërisë civile, mednoj që ka një element pozitiv. Kjo flet për rritjen e aktivizmit civil që duhet të jetë i tillë, pasi pasqyrohet pjekuri politike në rritje. Sa i përket protestës paqësore jam krenar për këtë.
Sokol Balla: Një sondazh i Top Channel, 78 përqind i thonë jo armëve kimike në Shqipëri. 78 përqind thonë jo, sipas jush qeveria duhet të dëgjojë Uashingtonin apo qytetarët?
Ambasadori Arvizu: Para se gjithash nuk mendoj që një njeri duhet të habitet nga këto shifra, sepse nuk është sekrete që armët kimike nuk janë të këndëshme. Këto nuk janë gjëra të këndshme. Problemi qëndron që në bazë të asaj që unë kam parë në televizor, ajo shifër ka dizinformim. Ndoshta 10 përqind janë të paqartë sa i përket përmbajtjes dhe 10 përqind ndoshta kanë njohuri nga një pjesë e së vërtetës. Nëse do të kshim më shumë informacion, më shumë informacion të saktë do të shihni që rezultati do të ishte pak më i ndryshëm, duke parë edhe përfitimet që do t’i vinin Shqipërisë.
Sokol Balla: Kjo që thoni ju është interesante, natyrisht sepse cështja e përfitimeve është cështje misterioze, por me këtë situatë, cfarë vendimi do merrte qeveria e SHBA, nëse do të ishte në këtë situatë që është Kryeministri Rama tani?
Ambasadori Arvizu: Nuk mendoj që pozicioni ynë do të ishte kaq i ndryshëm. Do të merrte parasysh konsideratën e brendshme, përgjegjësinë kombëtare dhe detyrimet. Ne jemi vende demokratike dhe cdo vendim që duhet marrë duhet të jetë në konsistencë me ligjet dhe miratimin e Kuvendit. SHBA janë më shumë të federalizuara, ndaj sa i përket pushtetit kjo i përket shteteve në bazë të Kushtetutës.
Sokol Balla: A i keni kerkuar ju si SHBA, qeverisë shqiptare që të përfshihej në listën e vendeve ku lëndët kimike të Assad të bëhet këtu, a ja keni kërkuar ju?
Ambasadori Arvizu: Po e kemi bërë, u jemi qasur disa prej vendeve, për të parë nëse do të ishin të gatshëm dhe në pozitë për të ndihmuar në shkatërrimin e këtyre armëve në përputhje me rezolutën 2118 të Këshillit të Sigurimit dhe në bazë të marrëveshjes SHBA-Rusi që do të bëhej nën patronazhin e Organizatës së Parandalimit të Armëve Kimike.
Sokol Balla: Kur ja kërkuat?
Ambasadori Arvizu: Kjo ka ndodhur disa javë më parë, nuk kam mundësi specifike t’ua them.
Sokol Balla: Cila ka qenë përgjigjja e Ramës kur kjo kërkesë është bërë publike?
Ambasadori Arvizu: Përgjigjja e Ramës ka qenë pozitive në kuptimin që kuptoi kompleksitetin e problemit për faktin që ky është një problem i ndërlikuar ndërkombëtar. Ai ka treguar gatishmërinë për të parë pozitivisht atë që Shqipëria mund të bënte për të kontribuar në një zgjidhje dhe vendimi është i mirëpritur nga SHBA.
Sokol Balla: Ka qenë një “po” e qartë?
Ambasadori Arvizu: Ka qenë një indikacion i qartë i gatishmërisë për të parë tek kapacitetet e Shqipërisë, aftësitë e saj për të kontribuar, pastaj përgjigjja përfundimtare do të ishte po në vetvete.
Sokol Balla: Ju thatë që kërkesa është bërë disa javë më parë, pse iu fsheh publikut?
Ambasadori Arvizu: Ne vazhdojmë t’i referohemi rezulutës së KS dhe ky është një proces shumë i ndërlikuar për ta shpjeguar, që nga verifikimi i agjentëve kimikë që ndodhen në Siri, disa prej tyre ndodhen në zona ku është shumë i vështirë aksesi i tyre, identifikimi i mjeteve të transportit, transportimi i tyre, eleminimi i programit të armëve kimike të Sirisë. Kështu që qartazi këto bisedime janë intensive dhe të ndjeshme. Unë dhe zoti Rama jemi takuar në mënyrë të vazhdueshme duke parë aspektet e ndryshme se cilat ishin kapacitetet e Shqipërisë dhe cfarë është në gjendje të bëjë Shqipëria. Meta e tha shumë mirë që Shqipëria nuk mund të marrë barra më shumë nga c’mund t’i mbajnë supet.
Sokol Balla: Ju thoni që bisedimet kanë vazhduar. Këto bsiedime kanë përfshirë vetëm këto aspekte teknike apo edhe gjëra të tjera?
Ambasadori Arvizu: Sikurse e përmenda më herët, jam kontaktuar dhe pa patur nevojë që të futem në vecanti, ne të gjithë e dimë që brenda NATO-s Shqipëria është njëra nga vendet e varfëra dhe kur flitet për ndihmë nga jashtë flitet se ajo do të bëhet me ekspertizën dhe teknologjinë e SHBA, me ekspertët më të mirë në botë, do të jetë një proces i pa të metë, ndaj kjo do të ishte një partneritet mes SHBA dhe Shqipërisë. Cështje të thjeshta si kur do të zhvillohet, varen nga siguria dhe sigurimi, që janë kryesoret dhe më të rëndësishme. Unë kam vendosur flamujt amerikanë dhe shqiptarë sonte si simbolikë. Flasim për amerikanët dhe shqiptarët që të punojnë se bashku. Ne kurrë nuk do të bënim asgjë për të vendosur në rrezik sigurinë dhe mirëqënien e popullit shqiptar. Zoti Rama ka qenë tejet i qartë për mua dhe shqetësimi suprem për të ka qenë mirëqënia dhe siguria e shqiptarëve.
Sokol Balla - Ju thoni që kryeministri Rama ka qenë i shqetësuar mbi të gjitha për mirëqënien e popullit, në të njëjtën kohë që ka shprehur gatishmëri për të ndihmuar. Nga burime të larta qeveritare dimë që në datën 9 nëntor, vetëm 5 ditë më parë, qeverisë shqiptare iu dorëzua një letër e presidentit Obama, në të cilën Rama personalisht falenderohej për mbështetjen dhe vullnetin e mirë të treguar. E dyta, përfshihej fjalia që vitin tjetër ju mirëpresim në Shtëpinë e Bardhë. A ka qenë një vizitë e Ramës në Uashington, pjesë e negociatave mes dy paleve?
Aleksandër Arvizu - Them se kjo çështje ka një rëndësi kritike për SHBA-në. Përfaqësuesit më të lartë të Shteteve të Bashkuara kanë qenë të përfshirë në pjesë të ndryshme të këtij diskutimi dhe ju e dini që Sekretari i Shtetit, Zoti Kerry ka biseduar me Ramën, ndërsa Zoti Bushati iu referua kësaj në Komisionin e Marrëdhënieve me Jashtë, por çështja kryesore për të dy palët ka qenë siguria e procesit. Për shkak të burimeve të kufizuara të Shqipërisë, operacione të kësaj natyre do të ishin një sipërmarrje e vështirë për një qeveri e re, e duke vlerësuar që ka ende sfida që Shqipëria përballet, nga depozitat toksike nga përdorimi ushtarak, industrial e bujqësor në të shkuarën, një element i marrëveshjes së mundshme ka qenë na jepni një listë të këtyre mbetjeve që janë këtu dhe nivelin e toksicitetit të tyre, pasi nëse do të ndërmarrim këtë operacion të Sirisë, ne do të bëjmë më të mirën tonë që të trajtojmë këto zona të nxehta, këto hot-spote që ndodhen tashmë në Shqipëri. Nëse ju do të ndërrmeni këtë pozicion, Shqipëria do të jetë më e pastër dhe e sigurt pasi operacioni të mbaronte se më parë. Kështu që nuk e pranoj argumentin se kjo do të largonte turistët, që do të kthente Shqipërinë në një kosh plehrash, është në të vërtetë e kundërta. Kjo mund të ishte një mundësi e jashtëzakonshme që Shqipëria të kishte ekspertizë në mënyrë që të mund të trajtohej ky problem. Rama ka bërë të qartë që njerëzit do të kujdesen për operacinin do të bëjnë që gjithçka të dalin lëndët ngavendi, asgjë s’do të bëhet në tokën shqiptare e asgjë s’do të hidhet në tokë apo në lumë.
Sokol Balla – Megjithatë, ju nuk iu përgjigjët pyetjes sime. A ka pasur një letër të Obamës, ku Shqipëria falenderohej për gatishmërinë dhe ku Rama mirëpritej për një vizitë në Shtëpinë e Bardhë vitin e ardhshëm. A ishte kjo vizitë pjesë e negociatave?
Aleksandër Arvizu - Si gjithmonë më bëni përshtypje me informacionet që keni. Nuk mund të komentoj mbi shkëmbimet specifike, por mund të them që rëndësia e kësaj çështje ka interesin më të lartë në SHBA dhe në vlerësimet si teknike, ashtu edhe politike për të vazhduar me këtë projekt.
Sokol Balla - A është negociuar për një paketë financiare? Fundja po sillni helmet e dikujt tjetër në Shqipëri, ndërsa projekti për 19 tonë lëndë tonat na dha një asistencë teknike në nivelin e 45 milionë dollarëve. Nëse bëhet fjalë për një mijë tonë, lëndë kimike paraprake që s’janë problemi jonë, Shqipëria duhet të dijë përse të themi po, përtej dashurisë për SHBA e përtej faktit që jemi anëtar i NATO-s, çfarë tjetër përfiton Shqipëria? Së paku, publiku të dijë, këtu a është folur për një paketë financiare për qeverinë shqiptare, pasi këto baza të largohen?
Aleksandër Arvizu - Qartazi, fokusi i mendimit ishte përqendrimi në kapacitetet që do të ndërmerret operacioni, sigurimi, përgatitja e terrenit dhe kjo ishte kryesoreja. Por, Shqipëria nuk është një vend i pasur, qeveria sapo është zgjedhur me një mandat shumë popullor, e ka radhitur një plan ambicioz për reformna të ndryshma e sipas raporteve nga qeveria, edhe pse gjendja financiare nuk është ende e qartë, pamja e buxhetit nuk është e mirë, ndërsa kostot e jetesës po rriten. Sikurse e keni dëgjuar, kapaciteti dhe aftësitë e Shqipërisë për të huazuar para, ka pasur negociata me FMN e BB për investime të ndryshme e të gjitha këto janë nevoja legjitime e pa dyshim, ndonëse SHBA nuk mund t’i përgjigjen dot gjithçkaje, SHBA ka treguar që do të përpiqen në mënyrën sa më të mirë të ndihmojë sa më shumë në lidhje me atë që mund të ndihmohet në çuarjen përpara të këtyre reformave e kjo ka lidhje edhe me statusin e vendit kandidat. Është në qendër të objektivave të Uashingtonit, integrimi të të gjithë Ballkanit Perëndimor në BE.
Sokol Balla - Ju lidhni të dy çështjet në mënyrë logjike, nëse Shqipëria do të thotë jo, a do të humbiste Shqipëria një lobist të madh për marrjen e statusit?
Aleksandër Arvizu - Është në fakt një pyetje hipotetike, doni ende t’i përgjigjem kësaj?
Sokol Balla - Jua lehtësoj përgjigjen, a do të ndihmonte mbështetja ndaj kërkesës amerikane për mbështetje më të fortë për statusin e vendit kandidat?
Aleksandër Arvizu - Ky fakt ka të bëjë me anëtarët e BE-së, dëshira e popullit shqiptar është e qartë e sot zhvillova një drekë me disa ambasadorë dhe aty ka pasur një dakordësi në të gjithë tryezën që është në interesin e të gjithëve që të pranohet Shqipëria në BE. Në fakt, është në interesin afatshkurtër, afatmesëm dhe afatgjatë.
Sokol Balla - Zoti ambasdor, si e cilësoni heshjen e qeverisë shqiptare, a duhet të ishin bërë negociatat publike edhe më herët?
Aleksandër Arvizu - Ndoshta duhet të pyesni të ftuarin e javës së ardhshme për këtë, sepse këto janë negociata sensitive. Në fakt do t’i quaj diskutime mes miqsh, këto diskutime, në nivel miqësore dhe bsiedimi që pasqyron marrëdhënien e vërtetë tonë me Shqipërinë. Ka qasje të ndryshme ndaj këtij problemi, unë që prej fillimit kam besuar që qeveria shqiptare ka diçka për të fituar nga kjo, por është e qartë që kjo çështje do të jetë subjet i miratimit nga Kuvendi dhe gjithashtu do të duhej të përfshihej një diskutim i gjerë civil, ku të merren në peshë të gjithë vendimet pro e kundër.
Sokol Balla: Jeni dakort me mua që nuk pati një debat, që pati vetëm një rrjedhje të lajmit dhe më pas gjithcka u përshkallëzua edhe për shkak të faktit që nuk pati asnjë reagim nga qeveria për këtë cështje?
Alexander Arvizu: Nuk mendoj që një qasje e vetme për një cështje të ndjeshme e si kjo të pasqyrojë liderin dhe drejtuesit. Unë e kam njohur Ramën shumë mirë prej 3 vjetësh dhe kemi folur. Ne e kemi kaluar disa periudha shumë të vështira, por ne kemi farkëtuar një marrëdhënie shumë të mirë, të kuptuarit dhe sinqeritetit të njëri-tjetrit. Cdo diskutim, absolutisht e qartë që zoti Rama ka në mendje, jo vetëm mirëqënien e qytetarëve të tij dhe mbarëvajtjen dhe psikikën e të qëniurit mirë. Shqipëria nuk është një vend i pasur për shkak të historisë së saj të vështirë dhe një popull shumë krenar dhe dicka që ka dalë në shumë prej diskutimeve për këtë cështje, është që shqiptarët nuk duan që vendi i tyre të shihet prej të tjerëve si një vend ku grumbullohen plehrat për Europën apo vendet të tjera të botës. Ne e dimë se sa shumë nder kanë shqiptarët dhe kryeministri e ka bërë shumë të qartë që ai gjendet në një pozicion që përfaqëson Shqipërinë është një opozitë e fortë.
Sokol Balla: Në diplomaci flitet me rezultate konkrete. Në një farë mënyrë nëse Rama e ka thënë, ai ka të drejtë që ne jemi të lodhur nga të thënurit ‘po’ gjithmonë. Ju keni kohë që e keni njohur Ramën, nuk ka qenë i preferuari i juaj në 2010, me kalimin e kohës, zoti Rama u pa nga Uashingtoni si një alternativë e pranueshme, në sfidën e parë a rrezikon Rama si një kryeministër që nuk dha atë që ju donit, zakonisht SHBA i ka dashur kryeministrat bashkëpunues në këtë dejtim. A rrezikon që Rama të humbasë pikë në klasifikim në Uashington?
Ambasadori Arvizu: Keni të drejtë diplomacia kërkon rezultate, por mendoj që zoti Rama është një djalë i kulturuar, karizmatik dhe i sigurtë që kjo gjë mund të kryhet. Të gjithë janë përballur me situata të vështira, kur kanë patur histori përpara dhe besoj që kjo është një situatë në të cilën përballet zoti Rama tani dhe nuk është një vendim i lehtë për të. Ai duhet të marrë vendimin sepse organizata, vendimi i këshillit jepet nesër. Rama është i informuar për këtë datë dhe shpresoj që ai të marrë vendimin që të jetë i favorshëm, por të kuptojë që ai është personi që duhet të marrë vendimin. Sido që të jetë vendimi do të jetë një kryeministër i Shqipërisë dhe aleat i SHBA.
Sokol Balla: A do të ketë një kosto si Kryeministri si qeveria nëse refuzon?
Ambasadori Arvizu: Nuk do të doja të keqinterpretohesha. Është zhgënjyese për SHBA. Ne kemi kontribuar shumë kohë dhe energji dhe ndihmën, për siguritë dhe sigurimin, sigurimin e ekspertizës më të mirë, për të kryer këtë operacion. Kam folur tre herë sot me të dhe sigurisht ky është një vendim i vështirë, por që duhet marrë dhe ne do ta respektojmë atë.
Sokol Balla: Opozita sot doli hapur kundër procesit të shkatërrimit të armëve siriane në Shqipëri. Kryetari Lulzim Basha kërkoi referendum dhe mocion me debat në Kuvend. Ai njihet edhe si person që ka kontakte të ngushta me ju. A ka patur dijeni Basha për një kërkesë të tillë?
Ambasadori Arvizu: Në diplomaci ne merremi me qeverinë, por gjithashtu në një demokraci merremi dhe me opozitën dhe zotin Basha. Disa ditë më parë, javën e kaluar komunikova përmes Facebook dhe ka patur një postim në Facebook nga Basha. Kur e lexova, s’e mbaj mend specifikisht cfarë ishte shkruajtur, por nuk u ndjeva mirë. Nga Uashingtoni me thanë që të takohesha me zotin Basha dhe të flisja më këtë. Ka qenë vonë dhe i thashë të lutem mund të më telefonosh. Ka qenë një bisedë e këndshme. Ai më tha që ka qenë nga mungesa e transparencës, dhe unë i thashë që kjo është subjekt i interpretimit, por meqënëse kjo është një pikë e vlefshme që ju mund ta bëni. Zgjidhja e kësaj çështje ka një rëndësi jetike për SHBA, ka vlerë për ne dhe ju si ish-ministër i Jashtëm e kuptoni shumë mirë. Ai më tha Alex e kuptoj shumë mirë. Atë natë dhe të nesërmen ka patur postime në Facebook prej tij duke folur për mungesë transparence.
Sokol Balla: Megjithatë, ajo që ju specifikoni si vijë e kuqe është kapërcyer sot nga Basha dhe Partia Demokratike?
Ambasadori Arvizu: Kur më thanë që sot eci përpara në Bulevard, ka qenë shumë ndryshe nga ai kuptim që unë mendova se arrita. Ka qenë një ditë shumë e ndezur për mua. I kam shprehur Uashingtonit disa prej veprimeve dhe komenteve të bëra nga PD. Të jem i sinqertë, janë pritur nga Uashingtoni me një trazim të vërtetë. Unë e bëra të qartë që unë do të flisja me Uashingtonin. Unë doja të bëja të qartë që kjo vinte nga Uashingtoni dhe fakti që kjo gjë nuk e përmbajti, s’e di… ndoshta duhet të pyesim a është ai vërtet në krye të PD-së?
Sokol Balla: Sot Meta dialogoi me protestuesit, mendoni që kjo cështje nga një cështje ndërkombëtare po shndërrohet në një cështje të politikës së brendshme, që rrezikon ekuilibrat brenda maxhorancës?
Ambasadori Arvizu: Mendoj që ky është një zhvillim pozitiv. Senatorët dhe kongresmenët votojnë sipas partive, rrallë ndodh që kapërcejnë gardhe. Në parim kjo është një gjë shumë e mirë. Në rastin e socialistëve zoti Besnik Bare dhe Ben Blushi kanë qenë kundër. Kjo ka qenë një mosdakortësi e tyre, por si parim është një gjë e mirë.
Sokol Balla: Sot Assad dhe Putin kanë folur sot në telefon, zëdhënësja e NATO-s thotë që nuk përfshin Aleancën dhe shqiptarët duhet të pyesin amerikanët, pyetja është a ka dijeni Moska?
Ambasadori Arvizu: Keni ngritur dy pyetje këtu. Sikurse ju e dini, rezuluta 2118 është produkt i marrëveshjes SHBA-Rusi dhe është tejet e rëndësishme që SHBA të vazhdojë të bashkëpunojë me Rusinë që të gjendet një zgjidhje për eliminimin e kapacitetve të armëve kimike siriane. SHBA janë partneri i natyrshëm i Shqipërisë. Do të doja të prekja pak NATO-n, zëdhënësja ka qenë përballë një pyetje faktike ndaj zëdhënëses që zoti Rama i është referuar NATO-s. Fatkeqësisht mendoj që ky person, që ka qenë një pyetje legjitime, por zëdhënësja e NATO-s duhej të deklaronte që NATO nuk është pjesë e rezolutës dhe e marrëveshjes SHBA-Rusi, kështu që duhet të pyesni qeverinë shqiptare ose përfaqësuesin amerikan në Shqipëri. As Rama, as unë dhe askush nuk ka thënë asnjëherë që ajo për të cilën po flasim është një operacion i NATO-s, por jo nuk është. Është nën patronazhin e organizatës për parandalimin e armëve kimike në bazë të rezolutës së OKB. Por është më shumë se sa kaq, janë shtete që ndajnë vlera të përbashkëta për paqen, zhvillimin në botë dhe është shumë më ndryshe nga c’po flasim.
Sokol Balla: Para pak ditësh promovova librin tim “Viti i Mbarë 2013”, megjithatë kam patur shumë komente në Facebook dhe Tëitter pas cështjes së armëve që më thonë, zoti Balla, a jeni i sigurt që ky është një vit i mbarë. Ju si mendoni?
Ambasadori Arvizu: Ka gjithmonë panair vitin e ardhshëm dhe unë jam i sigurtë se ju do të grumbulloni sërish intervista të mira. Faleminderit për ftesën që më mundësuat të flas për këtë cështje kaq të rëndësishme.
Në studion e “Top-Channel”, nëpërmjet një lidhje satelitore mbërriti zoti Paul Uolker, i “Green Cross International”, nje organizate ekologjiste qe kundershton perdorimin e armeve te tilla, njekohesisht edhe njeriu që trazoi ujrat për aferën shqiptare të armëve kimike të Bashar al-Assad.
I pari që tha se burime amerikane i kishin konfirmuar se armët kimike do të shkatërroheshin në Shqipëri, Uolker është mbase njeriu më i përshtatshëm në këto momente kur qeveria po nguron të japë një përgjigje të qartë, për atë që është premtuar nga Tirana në Uashington dhe për atë që pritet të ndodhë të nesërmen apo në ditët në vazhdim.
Sokol Balla, “Top-Story” – Paul Walker, mirëmbrëma, falemindertit që jeni në Top-Story.
Paul Walker – Faleminderit.
Sokol Balla - Ju ishit i pari që folët se Shqipëria mund të përfshihet në hartëm e shkatërrimit të armëve kimike, cila është e vërteta?
Paul Walker - Unë kam qenë i përfshirë në çmontimin e armëve kimike prej 20 vitesh dhe kohët e fundit, për shkak të situatës në Siri kam pasur diskutime për armët dhe lëndet kimike do të shkatërrohen brenda apo jashtë Sirisë. Ka pasur diskutime muajt e fundit se cili do të jetë ai vend ku do të shkojnë këto armë dhe në katër vendet që është folur përfshihet Shqipëria, Franca dhe Danimarka.
Sokol Balla – Zoti Walker, për çfarë armësh bëhet fjalë?
Paul Walker - Bëhet fjalë për lëndë kimike.
Sokol Balla - Për lëndë kimike, cilat janë këto lëndë kimike dhe çfarë rrezikshmërie paraqesin ato?
Paul Walker - Assad ka deklaruar nga 1 mijë deri në 1 300 tonë agjentë kimikë. Lajmi i mirë është që thuajse të gjithë, me përjashtim të 20 tonëve janë lëndë kimike prekurosore, pra pararendës që kanë si qëllime ushtarake ashtu edhe industriale. Nuk janë agjentë kimikë të mirëfilltë dhe kjo e bën më të lehtë transportimin e tyre. Ka edhe agjentë kimikë që mund të jenë shumë toksikë, që mund të vrasin, siç është VX dhe agjenti nervor sarin e gazi mustardë, që është edhe më i vjetri, por kjo është pjesa më e vogël e arsenalit sirian.
Sokol Balla - Cila është sasia që mund të zbarkojë në Shqipëri?
Paul Walker - Do të jetë rreth 1 mijë tonë, ka më shumë se kaq në Siri, rreth 1 300 tonë. Do verifikuar ende shifra e saktë, por disa prej këtyre lëndëve mund të shkatërrohen lehtësisht edhe brenda Sirisë. Pjesa tjetër e lëndëve kimike prekursore, pra lëndë parapërgatitore kanë të ngjarë që duhet të shkojnë në një vend tjetër që mund të jetë Shqipëria.
Sokol Balla - Ju thoni që rrezikshmëria e këtyre agjentëve kimikë paraprakë është relativisht e ulët, pavarësisht nga sasia e tyre. A ka kapacitete teknike dhe ushtarake Shqipëria për të realizuar këtë operacion e garantuar sigurinë?
Paul Walker - E kuptoj këtë që thoni. Unë mendoj se këto kimikate janë djegur në të shkuarën, e janë hidrolizuar në SHBA, Rusi, Korenë e Jugut, edhe në Shqipëri më përpara. Ka 20 vjet përvojë në këtë fushë dhe gjatë 23 viteve të fundit në SHBA nuk ka pasur asnjë aksident madhor, ndaj këto lëndë mund të manaxhohen mirë e pa rrezikshmëri. Pyetja juaj është a mund Shqipëria ta bëjë këtë gjë? Jo, të paktin për momentin. Do të duhej që aty të vinin pajisjet dhe këto pajisje kanë nevojë edhe për lëndë kimike e ujë për të plotësuar procesin e tyre, të cilat shkatërrojnë aspektin e tyre toksikë, por nëse sjell 1 mijë tonë nga Siria, kjo do të prodhojë 10 mijë tonë mbetje industriale toksike që duhet të manaxhohet në një fazë të dytë. Mund të sillet një incerator, si i vitit 2007, kur SHBA, Gjermania dhe Zvicra ndihmuan Shqipërinë të shkatërronte 16 metra kub gaz mustardë. Këto mund të shkatërrohen edhe me metodologji me shpërthim dhe me neutralizim, që janë përdorur gjerësisht në Kinë gjatë 6-7 viteve të fundit nga kinezët, për shkatërrimin e armëve kimike japoneze të braktisura nga Lufta e Dytë Botërore. Pra ka një përvojë të gjatë, por këto pajisje duhet të vijnë në Shqipëria dhe Shqipëria duhet të ketë energji elektrike, ujë, shërbime në port, shërbim rrugor në pikat e panjohura industriale ku do të ngrihet. Pajisja mund të instalohet brenda 2 muajsh, pra brenda 2014-s, e ekziston një përvojë e sigurt dhe e gjatë për të.
Sokol Balla - Do të doja të vinim tek pyetja kyç që e kalon çështjen nga teknike e ushtarake në politike. Ju deklaruat apo latë të kuptohet një ditë më parë tek Al-Jazeera që Shqipëria mund të përfshihet dhe se vendimi është marrë? A është marrë një vendim përsa i përket përfshirjes?
Paul Walker - SHBA i kanë kërkuar qerverisë së Shqipërisë, nëpërmjet Departamentit të Shtetit, nëse do të ishte apo jo e interesuar që të ndihmonte në lëndët kimike prekurosore, siç e ka bërë edhe ndaj disa vendeve, që i kanë thënë jo e të tjerë nuk janë ende përgjigjur, duke treguar një farë interesi siç është edhe kategoria e Shqipërisë. Me sa di unë, vendimi nuk është marrë ende, plani i demitiralizimit duhet të aprovohet nesër nga Këshilli Ekzekutiv i Organizatës së Ndalimit të Lëndëve Kimike dhe besoj se nëse Shqipëria përgjigjet pozitivisht, SHBA-Rusi besoj se do të ishin të detyruar të realizonin një diskutim publik që do të informojë vendin për përfitimet dhe rreziqet. Ne mund të ndihmojmë me këtë debat publik me qeverinë dhe zyrtarët shqiptarë.
