Reforma administrativo-territoriale është kryefjalë e ditës. Opozita tashmë i ka kthyer përgjigje kryeministrit Rama, por duket se në letrën e tij kryetari i PD, Lulzim Basha, kërkon një kusht, sipas të cilit e gjithë reforma që do të miratohet në Komision, të kalohet me konsensus edhe në momentin e votimit në Parlament, kur t’i vijë koha. Për të folur për këto zhvillime rreth kësaj reforme të rëndësishme, në studion e Revistës së Mbrëmjes ka qenë ministri i Pushtetit Vendor, zoti Bledi Çuçi.
Pandi Gjata: Letrës së kryeministrit Rama i është përgjigjur kryetari i opozitës Basha, ku gjendet edhe elementi kyç: garancia që kërkon për konsensusin, në momentin që kjo reformë do të votohet në Parlament. Besoj se jeni njohur me letrën dhe detajet, a ia premtoni opozitës edhe këtë kusht të sajin?
Bledi Çuçi: Përgjigja e zotit Basha nuk përmbante vetëm këtë kërkesë, pasi do të thoja se kjo kërkesë është e kapërcyer. Kryeministri i vendit, në emisionin Top Story, e deklaroi shumë qartë se “Po, nëse ju e doni edhe këtë garanci, do t’ua japim”.
Pandi Gjata: Mos e kërkon të shkruar opozita këtë garanci?
Bledi Çuçi: Nuk e di se si mund të shkruhet kjo, sepse me shkrim janë vetëm vendimet e Parlamentit, të komisioneve ad-hoc, e kështu me radhë, etapa këto që ne i kemi ezauruar tashmë. Por, ai kërkonte një angazhim, apo një vullnet të shprehur të liderit të mazhorancës, njëkohësisht kryeministër i vendit, që i gjithë produkti që do të dalë nga komisioni ad-hoc parlamentar për ndarjen e re administrativo-territoriale duhet të miratohet ashtu siç del nga ky komision edhe në Parlament. Këtë gjë, kryeministri i artikuloi shumë qartë, ky është një angazhim i yni dhe kështu do të ndodhi, s’ka si të ndodhë ndryshe. Mua në fakt më duket absurde dhe kjo kërkesë, sepse komisionet ad-hoc parlamentare prandaj krijohen, për të hartuar një paketë dhe ky produkt shkon e votohet më pas ashtu siç është në seancë plenare. Vet qëllimi i komisionit është pikërisht ky, i tillë ka qenë edhe në të kalurën kur të tilla komisione ad-hoc janë ngritur për reforma elektorale-zgjedhore.
Pandi Gjata: Kur kemi një kërkesë, në njërën anë, dhe një përgjigje, në anën tjetër, siç po e jepni edhe ju sot, siç e dha edhe zoti Rama ditë më parë në Top Story...
Bledi Çuçi: Ndërsa unë, te përgjigja e zotit Basha shoh të njëjtin qëndrim, që opozita fatkeqësisht ka mbajtur në lidhje me këtë reformë, duke u shprehur dakord me reformën, sepse s’ka si të thotë ndryshe, por duan që veç kësaj reforme të ulemi të flasim për shumë gjëra të tjera, për shkeljet që ata pretendojnë se po i bën mazhoranca e sotme qeverisëse, etj. Pra, edhe letra ishte një konfirmim i qëndrimit që ka pasur opozita, atij bojkotues ndaj kësaj reforme kaq të rëndësishme, për të cilën kanë nevojë shqiptarët.
Pandi Gjata: Jemi në një moment që ka edhe një gatishmëri nga të dyja palët për t’u takuar, qoftë në rangun e kryeministrit me liderin e opozitës, por gjithsesi mes teknicienëve, apo ata që do të jenë negociatorët e parë, a ka gjasa që të kemi takime të afërta në këto ditë?
Bledi Çuçi: Në nivel teknicienësh, besoj se mund të quhet e ezauruar edhe takimet, sepse ne kemi pothuajse 4-5 muaj që merremi ne nivel teknik, me profesionistë, me ekspertë shumë të mirë që merren me çështjet e decentralizimit në Shqipëri, vendas dhe të huaj, pranë opozitës ose jo, të mbarëpranuar edhe në opinionin publik shqiptar. Kjo mendoj se është ezauruar, gjithë ngërçi është tërësisht politik.
Pandi Gjata: Takimi Rama-Basha pritet të jetë zgjidhja?
Bledi Çuçi: Takimi Rama-Basha është i mirëpritur dhe kryeministri e tha qartë në letër se ‘për çështje të reformës ulemi ku të duash, si të duash dhe kur të duash’. Ndërsa përgjigja e Bashës ishte ‘ulemi, flasim për çdo gjë, përfshi këtu dhe reformën territoriale’. Ishte një përgjigje në vazhdën e të gjitha zhvillimeve që ka pasur opozita, bojkotuese ndaj kësaj reforme të rëndësishme.
Pandi Gjata: Në kërkim të gjetjes së mekanizmit të takimit Rama-Basha, cili është thelbi dhe impakti që do të ketë reforma administrativo-territoriale për qytetarët shqiptarë, ngado që ndodhen, nga veriu në jug e nga lindja në perëndim.
Bledi Çuçi: Reforma territoriale do të bëjë të mundur që shqiptarët të kuptojnë se sa model i mirë është qeverisja nëpërmjet decentralizimit të qeverisjes, sepse deri më sot nuk po shohim asnjë përfitim të qeverisjes vendore. Vetëm 10% e kompetencave arrijnë të ushtrohen nga njësitë e qeverisjes vendore sot në Shqipëri, për shkak të shumë fenomeneve, por kryesori është fragmentimi i territorit. Kjo është e qartë dhe nga ekspertët. Qytetarët shqiptarë do të kenë më shumë shërbime, më cilësore, me kosto më të ulët, më shumë investime publike dhe do të ndiejnë marrëdhënien midis administratës që ata zgjedhin dhe votojnë për t’i udhëhequr dhe vet komunitetet ku ata bëjnë pjesë në mënyrë të drejtpërdrejtë, sepse kjo do të vijë si pasojë e një force që do të marrë pushteti vendor pas reformës territoriale. Do të kemi një lloj ridimensionimi të raportit demokratik midis komuniteteve dhe të zgjedhurve vendorë, sepse kjo do ta ndiejnë se ata do të shërbehen nga njerëzit të cilët i votojnë dhe i zgjedhin. Është dëshpëruese që sot, në 80% të njësive të qeverisjes vendore nuk kryhet thuajse asnjë shërbim për komunitetet.
Pandi Gjata: A ka efekte elektorale?
Bledi Çuçi: Efekte elektorale ka edhe lëvizja demografike e njerëzve gjatë 4 viteve, ashtu sikurse dhe transferimi i vendbanimeve të njerëzve nga periferia në qendër, nga jugu në veri, nga zona malore në zonën fushore, e kështu me radhë. Çfarë do të thotë kjo që duhet t’i ndalojmë këto, apo duhet t’i themi njerëzve lëvizni sepse na jepni efekte elektorale? Nuk është ky qëllimi apo prizmi i këndvështrimit të reformës territoriale. Këndvështrimi është thellësisht një ridimensionim i territorit, në mënyrë që të krijojmë një raport sa më të drejtë midis komuniteteve, territorit dhe administratës që ata zgjedhin për t’i qeverisur, për të pasur shërbime më cilësore, duke krijuar kushte për zhvillim më të qendrueshëm vendor.
Në bisedë është bashkuar edhe Prof. Dr. Dhimitër Doka, pedagog i Gjeografisë.
Pandi Gjata: Do të doja një mendim për diskutimin mbi reformën administrativo-territoriale dhe ajo që ju sugjeroni se cilat janë disa prej kritereve që duhen të përfshihen...
Dhimitër Doka: Reforma është e domosdoshme dhe në këtë pikë besoj se të gjithë biem dakord. Madje mund të them se kemi humbur një 10-vjeçar në këtë drejtim, pasi do të kishte qenë më mirë ta kishim bërë 10 vjet më parë një reformë të tillë, duke qenë edhe një nga kushtet për integrimin tonë europian. Momenti i dytë për t’u theksuar është se, ndoshta në këtë rast politika mund të priste në njëfarë mase sa fjalën e këtij organizimi administrativo-territorial ta thonë më mirë specialistë të ndryshëm, që merren me një fushë të tillë. Në këndvështrime të ndryshme, këta specialistë mund të jepnin një kontribut të madh dhe më të studiuar në një ndarje të tillë administrativo-territoriale.
Pandi Gjata: Cilat janë disa prej kritereve që ju sugjeroni të jenë të përfshira?
Dhimitër Doka: Kriteret janë të shumta, problemi i parë që duhet zgjidhur dhe qartësuar mirë është ndarja rajonale, pra zhvillimi rajonal i vendit mbi bazën e rajoneve të caktuara. Pra të kalojmë në ato ndarjet e vogla, bashki e komuna, ta shohim në një këndvështrim më të gjerë në kuadrin e rajoneve. Sot në Europë sundon motoja ‘nga Europa e shteteve drejt Europës së rajoneve’ dhe financimet e Bashkimit Europian vijnë në kuadrin e rajoneve të caktuara. Kështu që ne, gjënë e parë që duhet të bëjmë në këtë organizim administrativ është përcaktimi se cilat do të jenë rajonet, mbi të cilat do të organizohet Shqipëria për zhvillimin e saj rajonal. Këtu duhen përdorur kritere të ndryshme, duke filluar nga ato natyrore, cilët janë ato resurse që secili rajon ka prioritet dhe mundësi për zhvillim të të gjithë rajonit dhe jo pjesëve të veçanta të tij. Janë kriteret demografike, si ka lëvizur popullsia e Shqipërisë në këto 2 dekadat e fundit dhe kjo ka sjellë një sërë efektesh e pasojash në zhvillimin rajonal, si në ato që janë braktisur nga popullsia, ashtu dhe në ato ku popullsia është vendosur. Një kriter tjetër janë faktorët ekonomikë, cilat janë drejtimet në perspektivë që duhet të ketë secili rajon mbi bazën e resurseve natyrore dhe humane për zhvillimin e mëtejshëm. Pasi të sqarohen qartë kriteret dhe se cilët mund të jenë rajonet e zhvillimit rajonal, duhet të kalohet pastaj në nivelin e dytë të përcaktimit të njësive administrative brenda secilit rajon. Këtu mund të ketë diskutime të ndryshme, ne mund t’i shmangemi asaj strukturës strikte që ka pasur organizimi administrativ te ne, që duhet të jenë o komuna, o bashki i gjithë vendi, ku në bazë të rajoneve të caktuara mund të përdorim nivele të ndryshme të njësive administrative. Të tjera specifika do të kishte për shembull rajoni Perëndimor i Shqipërisë me qendër Tiranën dhe gjithë rajonin e kryeqytetit dhe të tjera specifika do të kishte në këtë organizim të njësive të vogla administrative, rajone të tilla si pjesa Veriore, Veri-Lindore, apo Jug-Lindore e Jugore e Shqipërisë.
Pandi Gjata: Në momentin kur komisioni parlamentar do të jetë funksional për këtë reformë, ndoshta këto çështje do të bëhen edhe më zyrtare për t’u marrë parasysh.
Dhimitër Doka: Për mua do të ishte shumë vonë në qoftë se do të shkohej në komisionin parlamentar pa pasur një platformë të qartë të studiuar mirë, të diskutuar në rrethe të ndryshme të studiuesve e akademikëve, pse jo edhe me një nivel më të gjerë popullate, apo në nivele të tjera të pushtetit lokal, dhe në fund do të jenë politikëbërësit ato që do të vendosin vulën dhe do ta votojnë një platformë të tillë. Por, fillimi i çështjes menjëherë politike mendoj se e dëmton procesin. Mund të kishte një hap tjetër politika, që pasi të merrte një plan të mirëstudiuar, gjë që deri më sot s’kemi lexuar ndonjë platformë të qartë se si do të jetë kjo ndarje administrative, cilat do të jenë nivelet e saj, mbi bazën e së cilës do të diskutohet dhe nëse bëhet një studim i qartë, nëse hidhet një projekt i qendrueshëm dhe nëse qartësohen gjërat, edhe politika do të ketë më pak shanse të mundshme për të abuzuar në njërin krah, apo në tjetrin, për të mos e miratuar një platformë të tillë.
Pandi Gjata: Zoti Çuçi jeni marrë shumë me problemin e konsensusit mes palëve politike me këtë çështje, ndoshta...?
Bledi Çuçi: Në fakt janë marrë mediat shumë me konsensusin, sepse ne kemi punuar gjithë këtë kohë. Përfitoj edhe nga rasti, sepse i kam kushtuar shumë vëmendje transparencës dhe gjithëpërfshirjes, të them edhe për profesorin se kemi bërë shpallje publike për të gjithë ekspertët që merren me këtë çështje, t’i bashkohen një ekipi që e kemi ngritur bashkë me Ambasadën amerikane, atë suedeze, atë zviceriane dhe PNUD-in në Shqipëri, në mënyrë që të bëjnë një platformë sa më shkencore, siç tha dhe profesori. Këto shpallje janë bërë publike, pasi nuk di se si mund të shkojmë ndryshe te çdo person i interesuar rreth kësaj reforme. Janë bërë publike në median e shkruar, në faqet e institucioneve që unë përmenda, kështu që besoj se e kemi ezauruar këtë gjë. Kemi bërë thirrje për bashkim dhe na janë bashkuar shumë ekspertë të mirë, ndoshta nga më të mirët për këtë çështje, jo vetëm vendas por dhe ndërkombëtarë, duke mos u marrë shumë me konsensusin, pavarësisht rëndësisë së madhe të tij. Pozicioni im është i dyfishtë, sepse duhet të merrem si me çështjen politike por dhe atë teknike të reformës. Sa i përket pjesës teknike, ka një platformë për këtë gjë, pasi kemi përcaktuar një set kriteresh që do të udhëheqin formimin e hartës së ardhshme. I përmendim me pika: a) njësia e re të krijojë një zonë funksionale më vete, me ndërveprim të dendur njerëzor, ekonomik, social, zhvillimor, kulturor brenda kësaj njësie, në mënyrë që të jetë e aftë të gjenerojë të ardhura dhe të krijojë kushte për zhvillim vendor të qendrueshëm, b) distanca e territorit të qendrës me periferinë të mundësojë ofrimin e shërbimeve të nevojshme për të gjithë komunitetet, qofshin ato periferikë, c) të garantohet parimi i vazhdimësisë territoriale, duke mos krijuar ishuj të ndryshëm, d) të ketë një numër të konsiderueshëm banorësh, gjë që e ka përdorur çdo shtet europian që ka pasur një reformë të tillë pas Luftës së Dytë Botërore, rreth 90% e vendeve. Këtë e kemi bërë duke u nisur dhe nga realiteti gjeografik i Shqipërisë. Zona me dendësi të madhe popullsie do të kenë limit më të madh të pranueshëm për të qenë njësi më vete, dhe ato me dendësi më të vogël do të kenë një limit më të ulët. Ky është një kombinim i kriterit gjeografik, siç tha profesori që duhen parë nga këndvështrime të ndryshme.
Dhimitër Doka: Do të më bëhej qejfi nëse ka vërtet një platformë, por unë jam një institucion shtetëror siç është Universiteti i Tiranës dhe nëse do të na vinte një platformë e tillë dhe të kishim një bazë studimi, pasi ftesat nëpër uebsajte janë jo shumë komode. Aq më tepër për një institucion shtetëror ku jemi shumë gjeografë dhe që mund të jepnim kontributin tonë, por nuk di që ndonjë prej kolegëve të mi të jetë pjesë e diskutimeve të platformës.
Bledi Çuçi: Ftesa në fakt ka qenë në mediat më të lexueshme të shkruara, përfshi edhe gazetën Shqip. Dhe njerëzit që mendojnë se mund të jenë të aftë të kontribuojnë për këtë reformë mund të vijnë dhe të dalin para komisionit përzgjedhës.
Pandi Gjata: Zonat prioritare kanë qenë shumë të debatueshme. A do të ndryshojnë komunat e minoritetit grek në jug, ai maqedonas apo minoritetet e tjera?
Bledi Çuçi: Ne do të garantojmë të gjitha kërkesat që ka Konventa në kuadër për mbrojtjen e komuniteteve, pjesë e së cilës jemi edhe ne si Shqipëri. Kjo do të thotë se ne nuk do të bëjmë lëvizje të tilla, që të bëjnë të mundur humbjen e identitetit të minoriteteve. Unë e kam kërkuar të jetë edhe kriter më vete mbrojtja e këtyre pjesëve të minoriteteve.
Pandi Gjata: 5 apo 6 njësi do të ketë Shqipëria si rajone?
Bledi Çuçi: Kjo ka pak rëndësi, ne kemi 3 opsione në tavolinë sa i përket rajoneve. 2 prej tyre kërkojnë ndryshime të Kushtetutës, ndërsa i treti nuk kërkon një gjë të tillë. Numri është gjëja më pak e rëndësishme, pasi personalisht mendoj se Shqipëria nuk ka nevojë fare për rajone, pasi edhe Europa e trajton Shqipërinë si një rajon më vete, edhe kur bëhet fjalë për fonde strukturore. Sipas meje, modeli pa nivel të ndërmjetëm është më funksional në Shqipëri, sepse jemi vend i vogël, siç e kanë edhe të gjitha vendet e rajonit nga Sllovenia e deri te Maqedonia. Versionet variojnë me numrin e rajoneve nga 4 në 6. Po ashtu, për mendimin tim besoj se duhet bërë fillimisht ndarja në nivelin e parë, sepse aty ushtrohet qeverisja e vërtetë, dhe pastaj të modelojmë nivelin e dytë, nëse do të mbajmë, kujtoj këtu se edhe Italia është në diskutime dhe ka arritur një marrëveshje për ta hequr fare nivelin e Provincës, niveli i ndërmjetëm i qeverisjes vendore, duke pasur vetëm rajon dhe komunë. / Top Channel/
